Jaartallen

Stelling: Leerlingen in het lager en voortgezet onderwijs moeten weer jaartallen en feiten gaan leren.

Drs. A. van der Elst,
docent geschiedenis Pieter Zandt College
„Mee eens. Een van de doelen van het geschiedenisonderwijs is leerlingen overzicht te geven. Ze moeten een begrip krijgen van het raamwerk waarin de gebeurtenissen plaatsvonden. Dat kan niet zonder een goede kennis van feiten en jaartallen. Het ouderwetse jaartallen leren weer invoeren zou helemaal zo slecht nog niet zijn.

Daarmee zeg ik niet dat de thematische aanpak, zoals die de laatste decennia in zwang is geraakt, helemaal overboord moet. Zeker niet, maar je kunt in een klas pas thema's behandelen als je de grote lijn ziet.

Nu komt het nog veel te vaak voor dat thema's aan vaardigheden worden opgehangen of andersom. Daarmee doe je de geschiedenis zelf tekort. Ik vraag me af wat er bij leerlingen blijft hangen van al die brede, op zich abstracte thema's zoals oorlog en vrede, de weg naar de welvaart enzovoort.

Wie thema's kiest vanuit de huidige actualiteit en dan terugredeneert, loopt bovendien een groot risico op subjectiviteit. Men kiest dan alleen onderwerpen die plezierig liggen, zoals emancipatie en tolerantie. Dat gevaar van subjectiviteit is minder groot als je aanzienlijke delen van de geschiedenis chronologisch behandelt.

Ik ben er niet voor om weer helemaal terug te gaan naar de traditionele methode van frontaal, klassikaal lesgeven. Het is uitermate nuttig leerlingen ook direct met bronnen te confronteren en hen te laten ontdekken hoe je daarmee om kunt gaan. Maar alleen met een flinke dosis feitenkennis kun je die bronnen interpreteren.

Wie de methode ”Memo” (voor de onderbouw) bekijkt, ziet vooral veel platen en bronnen, maar vindt slechts een minimum aan informatie. Als de commissie-Van Rooy, die op dit punt aanbevelingen gaan doen aan mevrouw Adelmund, die ontwikkeling wil keren, ben ik daar zeer mee ingenomen.”

Tj. Mijnster,
Nederlandse Montessori Vereniging
„Niet mee eens. Ons uitgangspunt bij het geschiedenisonderwijs en bij wereldoriëntatie is dat het erom gaat de samenhang tussen de dingen aan te tonen. Als er al te veel nadruk op feiten komt te liggen, zijn wij daar niet enthousiast over. Feiten op zichzelf zijn betekenisloos. Het montessorionderwijs heeft met jaartallen leren niet zo veel op.

Het interesseert leerlingen waarschijnlijk ook niet tussen welke twee jaartallen Napoleon hier precies de baas was. Je kunt hen pas echt goed bij de geschiedenis betrekken als je laat zien dat de achternamen die wij dragen uit die tijd afkomstig zijn en dat de burgerlijke stand eveneens in dat tijdperk ontstaan is.

Verder is voor ons een belangrijk onderwijsdoel dat leerlingen leren zien wat over een langere termijn de ontwikkelingen zijn geweest. Hoe heeft bijvoorbeeld de ontwikkeling van ons staatsbestel plaatsgevonden? Bij dat terugkijken steun je natuurlijk wel op jaartallen, maar het simpelweg oppoetsen van feiten kan ons niet bekoren.

Dat feitenkennis bij mensen soms bedroevend laag is, herken ik wel. Als mensen in televisieprogramma's gevraagd wordt op de kaart aan te wijzen waar zij zich op dat moment bevinden, wijzen ze in plaats van Mallorca gerust Zwitserland aan.

Wij behandelen geschiedenis op onze scholen niet chronologisch, maar aan de hand van projecten en thema's. We pakken grotere onderwerpen die we van verschillende kanten belichten. Zo kunnen we het best over de napoleontische tijd hebben, maar dan zodanig dat het ene groepje leerlingen uitzoekt hoe we in die tijd met onze buurlanden omgingen (continentaal stelsel en dergelijke) en een ander groepje leerlingen zich bezighoudt met de vraag of er toen al dienstplicht bestond.

Ook de montessorischolen hebben zich overigens te houden aan de kerndoelen, zodat hetgeen leerlingen op onze scholen leren niet veel af kan wijken van andere scholen. Alleen onze aanpak verschilt. Ook wij gebruiken wel bepaalde leerboeken, maar dan alleen om dingen op te zoeken, niet om die systematisch van begin tot eind door te werken.”