Het landschap gaat
niet op slot

De Hoeksche Waard is een onderdeel van de Delta. Dit houdt in dat het gebied vele overgangszones kent. Overgangen van nat naar droog, van zout naar zoet, van plaatsen met veel dynamiek naar plaatsen met betrekkelijke rust. Het zijn juist deze overgangszones die ecologisch bijzonder interessant zijn. De streek heeft hierdoor een grote variatie aan planten en dieren. De vereniging Hoekschewaards Landschap houdt door middel van monitoring de ontwikkeling van planten en dieren al decennialang in de gaten. Zo is bekend dat jaarlijks zo'n 50.000 paar vogels, verdeeld over meer dan honderd soorten, tot broeden komt in de streek. Vele tienduizenden vogels gebruiken het gebied voor doortrek of overwintering.

De nieuwe natte natuur ontwikkelingslocaties in de agrarische polder geven een bijzonder uitbundige ontwikkeling van de natuur te zien. Hierdoor wordt duidelijk dat de Hoeksche Waard nog grote potenties heeft. Ook de agrarische polders hebben hun eigen natuurwaarde, die nog verder tot ontwikkeling kan worden gebracht.

Het landschap wordt gekenmerkt door ruige buitendijkse gebieden, gedeeltelijk nog onder invloed van het getij. Binnendijks zijn er grote open polders, omzoomt door beboomde dijken en doorsneden door kreken. De historie van de invloed van het water en de inpolderingen zijn aan het landschap af te lezen. Door de gaafheid van het landschap en de variatie en uitbundige aanwezigheid van de natuur, kan de Hoeksche Waard de concurrentie aan met elk willekeurig natuurgebied in ons land.

Waardering
Hoekschewaards Landschap probeert al jarenlang publiek en verantwoordelijk bestuurders te overtuigen van de waarde van natuur en landschap in de Hoeksche Waard. Ook al jarenlang worden door velen plannen gemaakt om de open ruimte op te offeren aan grootschalige woningbouw, bedrijfsterreinen, havens, glastuinbouw, vliegvelden, wegen, etcetera. Ook dhr. Van Pelt, raadslid in Ridderkerk, doet in deze krant weer suggesties in die richting. Gelukkig denken velen daar inmiddels anders over en velen zijn bereid zich in te zetten voor behoud van deze unieke natuur en het gave landschap.

Sommigen vanuit een gevoel voor de eigen waarde van natuur en landschap. Anderen uit een oogpunt van goed rentmeesterschap, waarbij het belang van de volgende generaties een grote rol speelt. Daarnaast voorziet een gebied als de Hoeksche Waard in een behoefte in de drukke Randstad. Behoefte aan ruimte, rust en natuur, met recreatiemogelijkheden dichtbij. Naarmate deze elementen zeldzamer worden, doet die behoefte zich sterker voelen en wordt het steeds meer gezien als een wezenlijk onderdeel van het welzijn van de mens.

Opinieonderzoek dat is vooraf gegaan aan de Vijfde Nota Ruimtelijke Ordening maakt eens te meer duidelijk dat ruimte voor natuur de hoogste prioriteit heeft bij de bevolking van ons land. Het toekennen van de status Nationaal Landschap en de instandhouding van natuur en landschap in de Hoeksche Waard doen recht aan deze behoefte.

Nationaal Landschap, betekent dat dat de klok wordt stil gezet in de Hoeksche Waard en dat er een hek omheen gaat? In mijn ogen niet. De streek zal zich moeten kunnen ontwikkelen, maar die ontwikkeling zal gericht moeten zijn op het versterken van de nieuwe groene functie in de Randstad. Een vitale en breed georiënteerde landbouw is voor deze functie van cruciaal belang.

Ruimte voor bedrijven
Er is –volgens Hoekschewaards Landschap en vele anderen– geen ruimte voor bovenregionale bedrijfsterreinen in de Hoeksche Waard. De huidige tekst van de Vijfde Nota Ruimtelijke Ordening bevat dan ook nog een onvolkomenheid. Ten oosten van de Hogesnelheidslijn in 's-Gravendeel zou honderd hectare bovenregionaal industrieterrein moeten komen. Het is een illusie te denken dat het hierbij zou blijven. Immers, de investeringen voor ontsluiting en dergelijke zijn veel te hoog. Als deze stap eenmaal wordt genomen moeten de investeringen ook rendement opleveren en zal het industriegebied groeien naar wellicht ruim 500 hectare. De open ruimte rond 's-Gravendeel kun je dan als verloren beschouwen. De rivier de Oude Maas dient als natuurlijke grens in stand te blijven. Als de sprong over de rivier wordt gemaakt, is er geen houden meer aan en zal de Hoeksche Waard eenzelfde lot als Ysselmonde ondergaan met het verschil dat hier de verstedelijking vooral uit industrie zal bestaan. Hoekschewaards Landschap maakt zich met vele anderen sterk voor het schrappen van de betreffende passage uit de Vijfde Nota. Verwacht mag worden dat de Tweede Kamer, gezien de eerdere opstelling, de regering op dit punt corrigeert.

Hoe moet het dan met de behoefte aan ruimte voor bedrijven uit de Rotterdamse regio en de stijgende grondprijzen door schaarste, waarover Van Pelt zijn ongerustheid uitspreekt?

Waarom niet wat meer vertrouwen in het marktmechanisme? Het is toch logisch dat datgene wat schaarser wordt ook duurder wordt. Dat is een prima prikkel voor een efficiënter gebruik van de ruimte. Het stimuleert bedrijvigheid die minder ruimte vraagt, ondergronds bouwen en andere ontwikkelingen die het ruimtegebruik beperken. Het lijkt mij niet verstandig om de steeds schaarser wordende agrarische grond tot de laatste meter voor enkele tientjes in de uitverkoop te doen. Als dat tot gevolg heeft dat sterk ruimtevragende bedrijven zich elders vestigen, dan is dat wat mij betreft acceptabel.

Er dient prioriteit te worden gegeven aan ruimte voor natuur en landschap. Dat is absoluut noodzakelijk voor de instandhouding daarvan en van het allergrootste belang voor de leefbaarheid in de Randstad en het welzijn van haar bewoners. Gelukkig groeit dit bewustzijn nog steeds en maakt ook een meerderheid in de Tweede Kamer zich sterk voor dit belang.

De auteur is voorzitter van Hoekschewaards Landschap.