Kerst en de
commercie op de troon

Prof. dr. A. Heertje, hoogleraar economie aan de Universiteit van Amsterdam: „Ik denk niet dat de toenemende commercie rond de kerstdagen de boodschap achter het kerstfeest zal verzwelgen. Sterker nog, je kunt de stelling ook omdraaien. Ik denk dat zoveel reclame-uitingen de aandacht voor de achtergronden van het kerstfeest doen toenemen. De manier van uitbundige kerstviering in Nederland is er een waarbij je vraagtekens kunt plaatsen als je kijkt naar het schrille contrast tussen het Westen en de derde wereld. Met mijn Joodse achtergrond beleef ik het kerstfeest echter niet zoals het christendom dat doet. Wat dat betreft pleit ik voor een sober en ingetogen feest in de vorm van een Grote Verzoendag zoals de Joden deze kennen: eerst een vastentijd waarna je in familie- of vriendenkring een gezamenlijke, eenvoudige maaltijd houdt.”

D. Terpstra, voorzitter van het bestuur van het Christelijk Nationaal Vakverbond in Nederland (CNV): „Het kerstfeest is een feest geworden van de gouden ballen. Het feest waarin de commercie domineert. Het gaat zelfs zo ver dat het verlies dat tijdens de feestdagen gemaakt wordt, goedgemaakt moet worden door openstelling van winkels op de zondag ervoor. De samenleving slaat volledig op hol en de maatschappij verschraalt. Het hele commerciële gebeuren symboliseert dat we als natie andere godheden willen belijden dan de Christus van Kerst. De klant krijgt het gevoel dat hij koning is, maar kan de verleidingen van de reclame blijkbaar ontzettend moeilijk weerstaan. Sommige consumenten nemen zich misschien eerst nog voor om niet te veel geld aan Kerst te besteden. Advertenties en reclames wissen dit obstakel uit de hoofden van de mensen. En ondernemers haken maar al te gretig op de vrijgekomen ruimte in.”

Bakker Van Dongen van Luxe Bakkerij Van Dongen in Nunspeet: „Rond de kerstdagen loopt onze winkel vol en dat geeft ons veel drukte. Ons denken wordt een groot deel van de dag in beslag genomen door andere zaken dan de werkelijke kerstboodschap. Ja natuurlijk, de producten zijn afgestemd op de tijd van het jaar en onze etalages zijn in deze dagen wat versierd. Je kunt daar toch immers bijna niet meer aan voorbij gaan? Je doet als winkelier in de loop der tijd steeds meer concessies op dit gebied. Het begint met een groen dennentakje. Het jaar daarop lijkt het je wel leuk om de boel wat aan te kleden met lichtjes. Maar ik ben ervan overtuigd dat een breed assortiment in je vitrine meer winkelend publiek trekt dan allerlei opzichtige toestanden.”

Ds. J. P. Boiten, christelijk gereformeerd predikant in Sliedrecht: „Je ziet dat veel mensen advertenties en reclameboodschappen stipt bijhouden om maar vooral niets te missen wat hen af zou kunnen houden van een geslaagde Kerst. De individualisering van de maatschappij komt ook in het uitbundige koopgedrag tot uiting. De commercie speelt hier uiterst handig en geraffineerd op in. Met veel licht en sfeer lokt ze winkelend Nederland. De mens neemt. Maar Kerst is geen feest van ons nemen, maar van Gods geven. Het is belangrijk om in je gezin en met anderen te bespreken wat de werkelijke gave en het wezen is van het kerstfeest. Anders lopen wij en onze kinderen gevaar meegetrokken te worden in de vaak oppervlakkige invulling van het kerstfeest.”

E. H. Bac uit Rotterdam, vader van drie jonge kinderen: „De tijd voorafgaande aan Kerst is een adventstijd. Het feest zelf is een feest van licht en donker. Deze twee dingen gelden voor christenen en voor niet-christenen, maar er wordt een verschillende invulling aan gegeven. Ook niet christenen zijn op dit moment erg druk met verwachtingen, met voorbereidingen. Ze verwachten bezoek en maken alles klaar. Maar ze verwachten niet Christus zelf. Verder vermaken ze zich in een sfeervolle afwisseling van licht en donker, maar het Licht interesseert ze niet. Ook onder christenen vertroebelt de kerstviering. Je haalt toch een stukje sfeer in huis dat typisch past bij Kerst, zoals veel kaarsjes. Sfeer is gezellig, maar het kan, voor ons en onze kinderen, de noodzaak van het Kerstkind verdringen. Dat gevaar moet afgewend worden en ik denk dat je als ouders daarin een grote taak hebt.”

E. van Hell, directeur van Stichting Ontmoeting: „Commercie speelt in de doelgroep van onze stichting niet zo'n grote rol. Wat mij opvalt, is dat onze jaarlijkse kerstbijeenkomst in Rotterdam zo ontzettend trouw bezocht wordt door de onderkant van de samenleving. En die bijeenkomst is erg sober ingericht. Bovendien zijn de dak- en thuislozen niet verplicht om naar de bijeenkomst te komen. De maaltijd is altijd na de meditatie. Het is hun toegestaan pas na de kerstdienst te komen, maar ze zijn er altijd al eerder. Blijkbaar is er onder hen, in tegenstelling tot het gros van het Nederlandse volk, wél belangstelling voor de werkelijke boodschap achter Kerst. Ik hoop dat het hun licht geeft in hun duistere bestaan. Daarbij moet ik wel zeggen dat de kerstdagen natuurlijk de moeilijkste dagen voor hen zijn.”