Werk te doen

Even een frisse neus halen. Even het pendelpatroon Brussel-Straatsburg-Brussel doorbreken. Op pad dus! Eerst richting Boedapest en vervolgens naar Leipzig. Twee uitnodigingen voor lezingen wettigen twee korte uitstapjes.

In de Hongaarse hoofdstad neem ik deel aan een conferentie over nationale identiteit en minderhedenbeleid vanuit Europees én christelijk perspectief. De SGP is medeorganisator. Onder de bezielende leiding van oud-europarlementariër ir. L. van der Waal bestaat er geregeld contact met Magyaarse politieke geestverwanten.

Een paar weken later doen we de Universiteit van Leipzig aan. Thema van de speech is: ”De parlementaire dimensie van het Stabiliteitspact voor de Balkan”. Levendige discussie met een betrokken publiek, merendeels studenten. Voor de lezing ontmoeten we professor Maria Huber. Ik ken haar van publicaties als Ruslandspecialiste. Ze blijkt van Hongaarse komaf. Haar man is correspondent voor het Duitse weekblad Die Zeit en bestrijkt vanuit standplaats Boedapest de regio Zuidoost-Europa. Mooi meegenomen voor onze interesse in en partijrelatie met de Hongaren binnen en buiten het Hongaarse staatsverband. Gauw kaartjes uitwisselen.

Mijn bijdrage aan de conferentie in Boedapest gaat over ”Respect voor en bescherming van minderheden – de Europese Unie en de Hongaarse casus”. Wil een land lid worden van de Europese Unie, dan zal het moeten voldoen aan de zogenoemde criteria van Kopenhagen van 1993. Een essentieel onderdeel daarvan is juist het waarborgen van ”respect voor en bescherming van minderheden”. De Europese Commissie en het Europees Parlement controleren de toetredingslanden op de naleving van dit specifieke criterium.

Wat schiet je daar nu mee op? Wel, als je Hongaar bent en staatsburger van Roemenië of Slowakije (beide landen zijn aspirant-lid van de Europese Unie), maakt dat nogal veel verschil uit. In dat geval mag je Brussel houden aan zijn eigen woord, aan het principe van ”respect voor en bescherming van minderheden”.

Naar schatting telt de Hongaarse minderheid in Slowakije momenteel ruim 550.000 personen en die in Roemenië circa 1,7 miljoen zielen. Hun beider positie is stellig voor aanzienlijke verbetering vatbaar. Onzes inziens glijden de jaarlijkse rapporten van zowel de Commissie als het Europees Parlement te gemakkelijk over de Hongaarse pijnpunten heen. Reden om beide instanties zakelijk te bevragen.

Een concreet bewijs tegelijk van onze politieke verbondenheid met broeders uit de Hongaarse diaspora. Zij laten zich trouwens ook duidelijk horen tijdens de discussies, tot uit de Vojvodina (Servië) toe. Zo willen wij elkaar rond het Woord tot een hand en een voet zijn in... Europa.

Maar schort er dan werkelijk zo veel aan de maatschappelijke positie van de Hongaarse minderheden in Slowakije en Roemenië? Per slot van rekening maken de Hongaren thans deel uit van de Slowaakse coalitieregering en droegen zij de afgelopen vier jaar eveneens regeringsverantwoordelijkheid in Roemenië. Punt is evenwel: wat levert de samenwerking hun op? Slechts geschonden beloften van de coalitiegenoten, schamperen tegenstanders van regeringsdeelname in eigen kring.

Ondertussen onderstrepen diverse wetenschappelijke onderzoekers de fundamentele Hongaarse kritiek op het minderhedenbeleid van Bratislava (Slowakije) en Boekarest (Roemenië). Een greep uit een reeks voorbeelden. De Slowaakse grondwet garandeert geen onderwijs in de moedertaal voor de Hongaarse minderheid. Volgens dezelfde constitutie mogen minderheidsrechten geen bedreiging vormen voor de integriteit van de Slowaakse staat. Dat wil zeggen: onder deze verwijzing kunnen allerlei rechten onthouden worden.

Voor Roemenië geldt dat de status van de omvangrijke Hongaarse minderheid grondwettelijk niet is geregeld. De wet op de minderheden waarvoor de Hongaarse politieke partij RMDSZ (Democratische Unie van Hongaren in Roemenië) zich sinds 1991 beijvert, is niet aan de orde. Daarenboven heeft de protestantse kerk, die Hongaars is, slechts in een enkel geval haar onder het communistische regime geconfisqueerde bezittingen teruggekregen.

Werk aan de winkel, kortom, in Brussel en Straatsburg. Want al te simpel heet het doorgaans in de periodieke voortgangsrapportages over de kandidaat-lidstaten uit de pen van de Europese Commissie: Het land voldoet aan de criteria van Kopenhagen. Op het uitstapje naar Boedapest zullen meer studietrips naar de Hongaarse diaspora in Slowakije en Roemenië moeten volgen. Een kwestie van een frisse neus halen in Europa.

Drs. B. Belder, lid van het Europees Parlement voor SGP, GPV en RPF.