Russen hopen op
steun nieuwe president

Niet alleen de Amerikanen zien met belangstelling uit naar de uitslag van de presidentsverkiezingen in hun land. Ook de Russen volgen het tellen van de stemmen met veel interesse. Wie de nieuwe president zal zijn, is namelijk van invloed op de relatie van de Verenigde Staten met Rusland. Wint Gore dan zal de relatie ongeveer hetzelfde blijven, verwacht Sergei Rogov. Bush zal voor meer veranderingen zorgen.

Presidentiële verkiezingen in de Verenigde Staten zijn een adembenemend politiek spel, waarvan de uitkomst verstrekkende gevolgen heeft voor zowel ingezetenen van de VS als voor de rest van de wereld. Het zal in ieder geval de Russisch-Amerikaanse verhoudingen beïnvloeden. Wat op haar beurt een directe weerslag zal hebben op de toestand in Europa en op de internationale situatie als geheel.

Volgens mij koesteren Al Gore en George Bush jr. beiden internationalistische zienswijzen. Dat wil zeggen, ze staan voor de handhaving en versterking van Amerikaanse leidende posities op het wereldtoneel. Dit impliceert het gebruik van politieke, economische en militaire instrumenten om de claim van de VS op de rol van 's werelds enige supermacht in de 21e eeuw te bezegelen.

Tegelijkertijd beschuldigen Republikeinen de regering-Clinton/Gore van een excessieve liefde voor „humanitaire interventies”, en bekritiseren ze de Democraten over de dure en contraproductieve projecten van het IMF en de Wereldbank. Daarentegen eisen zij de opbouw van de Amerikaanse militaire macht en de onmiddellijke plaatsing van een grootschalig raketafweersysteem.

Je kunt zien dat het voornaamste verschil in benadering tussen de beide partijen (wat Buitenlandse Zaken betreft) de bereidheid van de Republikeinen is tot unilaterale actie over te gaan, daar waar de Democraten meer voor multilateraal optreden voelen.

Onzeker
De verkiezingsretoriek biedt nauwelijks voldoende stof om conclusies te trekken over de toekomst van de Amerikaans-Russische betrekkingen onder de volgende regering. Wie ze ook wint, de Russische relaties met de VS zullen niet eenvoudig zijn.

Tussen Moskou en Washington rezen de afgelopen jaren grote verschillen over ongeveer alle belangrijke kwesties. De spanningen verminderden een beetje onder president Poetin, maar geen van de problemen werd opgelost. Het kan worden aangenomen dat wanneer de nieuwe baas in het Witte Huis komt, er drie groepen vraagstukken op de Amerikaans-Russische agenda zullen staan.

De eerste groep zal bestaan uit economische onderwerpen van vitale betekenis voor Rusland, zoals de herstructurering van de buitenlandse schuld, die zwaar drukt op de Russische begroting. Hoewel de VS voor een klein deel van de Russische schuld tekenen, zal de Amerikaanse regering een sleutelrol vervullen in het tackelen van deze vragen in westerse financiële instellingen zoals het IMF, de Wereldbank en de Club van Parijs.

NAVO
De tweede groep betreft de regionale problemen. In 2002 zal de NAVO beslissen over het toelaten van een tweede groep van nieuwe leden. Als de Baltische staten kandidaat zullen zijn, zal dat de relatie tussen Rusland en het Westen flink doen verkoelen. Ook de situatie op de Balkan is erg gecompliceerd. En in het Midden-Oosten probeerden de VS Rusland uit de Arabisch-Israëlische nederzettingen te verwijderen.

De derde groep vragen betreft die over de controle op wapens. Het Start-II-verdrag is nog niet bekrachtigd, waardoor de gesprekken over de verdere reductie van strategische aanvalswapens geblokkeerd zijn. (...)

Als de Democraten de verkiezingen winnen, zal dat de continuïteit van de huidige buitenlandse politiek van de VS verzekeren. Gore zal de politiek van de huidige regering niet radicaal herzien.

Bovendien zal Al Gore proberen te voorkomen dat hij beschuldigd wordt van een softe houding ten opzichte van Rusland, nadat hij in zijn verkiezingscampagne daarover stevig is bekritiseerd. Dat zal de houding van de VS ten aanzien van de economie en de regionale problemen ook beïnvloeden. Aan de andere kant zal Gore niet afzien van het realiseren van het wapencontrolesysteem.

Als de Republikeinen het Witte Huis intrekken, zal dat ingrijpender gevolgen voor Rusland hebben. Georg Bush jr. weet weinig van internationale problemen en kan moeilijk onafhankelijk een standpunt over Rusland innemen. Hij zal steunen op een krachtig team van ervaren professionals, die ook in de tijd van zijn vaders regering hebben gediend.

Als de Republikeinen van plan zijn het idee van een partnerschap met Rusland uit te voeren, kan men van hen serieuze economische initiatieven verwachten en nieuwe vormen van samenwerking als het over verschillende regionale problemen gaat. De ondertekening van een nieuw pak van bilaterale overeenkomsten over strategische aanvals- en verdedigingswapens is een van de beste mogelijkheden op dit punt. Maar als de toon in een Republikeinse regering niet gezet wordt door pragmatici maar door ideologische ontwikkelingen zal het een heel andere kant op gaan. Ideologen zullen vertrouwen op het gebruik van militaire kracht.

Congres
Ten slotte is voor de Russisch-Amerikaanse verhoudingen ook de uitkomst van de verkiezingen voor het Congres van betekenis. Een situatie waarin de ene partij de uitvoerende macht heeft terwijl de andere partij de wetgevende macht heeft, kan de strijd tussen de partijen alleen maar versterken. Dat laatste was de laatste jaren het geval. Als één partij zeggenschap heeft in het Witte Huis én in het Congres –of op zijn minst in het Huis van Afgevaardigden– zou dat een stabiliserende werking kunnen hebben op de relatie tussen Rusland en Amerika.

Hoe dan ook, het nieuwe team in de VS zal zijn politieke programma niet voor april of mei bekendmaken. Ik hoop dat die pauze benut zal worden om een nieuwe, positieve houding te ontwikkelen ten opzichte van de problemen die er in de relatie van Rusland met Amerika zijn.

De auteur is directeur van het Verenigde Staten en Canada Instituut van de Russische Academie van Wetenschappen.