„Volle stal vroeg om oplossing”

Zo simpel ligt het niet, betoogde Brinkhorst gisteravond op een persconferentie over het mkz-gevaar. De bewindsman heeft, zo bleek, goede argumenten voor zijn handelwijze.

Allereerst het besluit om in de nacht van maandag op zondag het vervoersverbod voor varkens, schapen, geiten en runderen enigszins te versoepelen. Enigszins, want de enige uitzondering die hij toestond was het vervoer van een individuele boerderij regelrecht naar de slachterij. Brinkhorst: „Dat besluit moest ik nemen op grond van het dierenwelzijn. Dat wordt sterk aangetast als de stallen overvol raken. Als het directe gevaar voor mkz-besmetting geweken lijkt, móét ik ruimte geven voor enige beweging met dieren.”

Was dat directe gevaar dan geweken? „Ja”, vindt de minister. „Er was zaterdag nog één werkelijk verdacht bedrijf over, namelijk in Oene. Dat bedrijf was overigens al geruimd, maar een eerste onderzoek gaf aan dat een viertal dieren wellicht besmet was. Zaterdagmiddag verzekerden deskundigen mij echter dat er met 99 procent zekerheid in Oene geen sprake was van mkz. Toen vond ik het verantwoord het landelijke vervoersverbod iets te versoepelen, zij het dat in een straal van 3 kilometer rond Oene veiligheidshalve nog het strenge regime bleef gelden.”

Meer tests
Maar waarom dan gisteren weer een verstrenging, terwijl nog altijd niet zeker is of er in Oene daadwerkelijk sprake is van het gevreesde mkz? „Aanvullend onderzoek gaf aan, zij het nog niet met zekerheid, dat het in Oene toch wel eens mkz zou kunnen zijn. Die ziekte is nu eenmaal erg moeilijk vast te stellen. Er zijn meerdere, achtereenvolgende tests voor nodig.”

Daar kwam nog een belangrijk gegeven bij, aldus de minister gisteren. „Ook bij een veehandelaar in Brabant, wiens dieren al geruimd waren omdat zij voor een deel uit Frankrijk afkomstig waren, rees een ernstig vermoeden dat van mkz sprake zou kunnen zijn. Die veehandelaar had vóór de ruiming contact met het bedrijf in Oene. Maar hij vervoerde natuurlijk ook vee in allerlei andere richtingen. Die kennis rechtvaardigde het opheffen van de maandagmorgen afgekondigde versoepelingen”, aldus Brinkhorst.

Critici in de Kamer, zoals het PvdA-kamerlid Waalkens, die liever een consequente toepassing van de strengste vervoersverboden had gezien, lijken het gelijk aan hun kant te hebben. Je kunt in een kwestie als deze toch nooit voorzichtig genoeg zijn? Toch is Waalkens kortzichtig, vindt de bewindsman. „Hij ziet het probleem van het dierenwelzijn over het hoofd en vergeet bovendien dat je in een crisissituatie altijd de mogelijkheid moet behouden om op te schalen. Wie meteen een volledig vervoersverbod afkondigt, houdt geen zwaardere middelen meer over voor het moment dat er echt mkz blijkt te zijn.”

Zwarte dag
Zo ver is het op dit moment nog niet, benadrukte Brinkhorst gisteren telkens. „De situatie is ernstig, maar we hébben in ons land nog geen hard bewijs van mkz. Misschien dat we dat vrijdag zullen hebben, maar nu nog niet.”

De bewindsman had tot vanmorgen vroeg geen spijt van zijn aanpak tot nu toe. „Ik volg de situatie van uur tot uur en neem op basis van de kennis die ik op dat moment heb mijn besluiten. Ik ben daarom buitengewoon ontspannen, zij het dat de zaak mij natuurlijk wel degelijk ter harte gaat.”

Op de vraag of het waarschijnlijk is dat alle negen verdachte dieren vrijdag aanstaande toch besmet zullen blijken, wil de minister niet ingaan. „Daar kun je niets over zeggen. Het zou kunnen. We gebruiken globaal hetzelfde testsysteem als in Engeland en Frankrijk. Daar is het vaak voorgekomen dat een eerste test op mkz leek te wijzen, terwijl een tweede test de ziekte uitsloot.” Mocht vrijdag blijken dat er inderdaad sprake is van mond- en klauwzeer, „wat God moge verhoeden”, dan wordt het volgens de minister een „zwarte dag. Het meest natuurlijk voor de boeren, want die hebben al voldoende ellende over hun kop gehad. Maar we zijn klaar voor de oorlog. We hebben een heel ingewikkeld draaiboek met maatregelen klaarliggen. Je wordt er echt niet vrolijk van wat er dan in Nederland gaat gebeuren. Maar het heeft geen zin om te speculeren, want de ziekte is nog niet definitief vastgesteld”, zo zei de bewindsman gisteravond laat.

Vanmorgen om elf uur moest hij echter tot zijn grote ontsteltenis bekendmaken dat de door de veehouders zeer gevreesde mkz toch is vastgesteld. Het eerste geval is niet in Oene maar in Olst. Vanmorgen wisselde Brinkhorst met de Kamer van gedachten over de juistheid van zijn aanpak. Het bekendworden van de eerste uitbraak zal dat er niet gemakkelijker op maken.

SGP-landbouwdeskundige Van der Vlies zal de bewindsman daarbij niet zo hard vallen als zijn collega's van PvdA, CDA en GroenLinks. „Wie heeft hier de wijsheid in pacht? Ik heb nu geen aanleiding een beschuldigende vinger uit te steken naar wie ook.”