Er was eens een president die...

Maar als strateeg van zijn eigen verdediging heeft William Jefferson Clinton eigenlijk een heel ander doel dan zijn concrete verdediging tegen beide aanklachten. Clinton wil zijn imago voor de geschiedenis(boeken) redden en dat bepaalt voor een belangrijk deel zijn strategie in de komende weken.

Die werd al duidelijk direct nadat het Huis van Afgevaardigden de twee aanklachten tegen de president had aangenomen. De president en zijn echtegenote lieten zich daarna in de tuin van het Witte Huis bejubelen door trouwe Democratische partijgenoten en vice-president Al Gore stak de loftrompet over Clinton: „Het besluit van het Huis van Afgevaardigden bewijst een slechte dienst aan de man van wie ik zeker ben dat hij in de geschiedenisboeken beschreven zal worden als een van de grootste presidenten van Amerika.”

Wie is hij nu? Een van de grootste presidenten van Amerika, of een president die zijn handen niet thuis kon houden en die alle denkbare trucs en leugens bedacht om dat vervolgens te ontkennen? Wat wordt het in de geschiedenisboeken? Het Witte Huis mikt uiteraard op „een van de grootste presidenten”, die ongelukkigerwijs in het partijpolitieke strijdgewoel van Republikeinen en Democraten terechtkwam en die als gevolg daarvan volslagen ten onrechte in de Amerikaanse geschiedenis de tweede president werd tegen wie een impeachment-proces werd gevoerd.

Die opstelling heeft gevolgen voor de keuze tussen een uitgebreid proces in de Senaat of een poging van de twee partijen gezamenlijk om dat proces al in een vroeg stadium af te ronden, om de president daarna alleen nog maar een officiële berisping te geven. „De president wordt in een senaatsproces zeker niet veroordeeld (omdat een tweederde meerderheid daarvoor ontbreekt, red.). Dat pleit hem dus voor de geschiedenis vrij. Een berisping daarentegen zal hem blameren en die blaam blijft hangen”, aldus Witte Huis-adviseur James Carville.

Eensgezindheid
Het was dan ook niet zo'n erg aangename verrassing voor Clinton en zijn adviseurs toen de Democratische en Republikeinse senatoren het na dagen van politiek geharrewar eind vorige week unaniem eens werden over een voorlopige procesprocedure. Als die partijpolitieke eensgezindheid aanhoudt, is het heel wel mogelijk dat de senatoren alsnog tot een berisping besluiten en die berisping ook met unanimiteit wettigen. Daar zou de president weinig tegen kunnen doen.

Dat betekent dan weliswaar dat de hele zaak op korte termijn van de baan is en dat politiek Washington zich kan concentreren op de prioriteiten van de laatste twee jaar van Clintons ambtsperiode, zoals de hervorming van het sociale stelsel en de gezondheidszorg. Maar Clinton zou de geschiedenis in gaan als immorele leugenaar en dat wil hij als het kan voorkomen.

Er is onder zijn adviseurs binnen het Witte Huis geen eensgezindheid over de strategie die de komende weken gevolgd moet worden. Wat te doen als de Senaat bijvoorbeeld beslist om getuigen op te roepen? Formeel is het Witte Huis daartegen, omdat getuigen het impeachment-proces een onvoorspelbare wending kunnen geven.

Maar aan de andere kant biedt het de mogelijkheid om de geloofwaardigheid van centrale figuren als bijvoorbeeld Monica Lewinsky te ondermijnen. Dat zou misschien een hoop details openbaar maken die tot nu toe niet zijn vrijgegeven, maar aan de andere kant kan het beeld van de „onschuldige president” die slachtoffer werd van de „fantasieën van een stagiaire met overspannen dromen” worden gecreëerd.

Dat beeld kan dan gekoppeld worden aan de uitleg van de Republikeinse impeachment-poging als een verlate wraak voor het onderuithalen in 1974 van de Republikeinse president Richard Nixon door de toenmalige Democratische meerderheid in het Congres. Met dat beeld kan een ”slachtoffer”-imago van Clinton worden gecreëerd. Komt het echter tot een berisping, dan ziet het er minder positief uit voor de president wat betreft zijn plek in de geschiedenisboeken.

Niet positief
„Als de geschiedenis aan het eind van de twee ambtsperioden van president Clinton een juist beeld van de man moet schetsen, dan ziet dat er niet positief uit”, aldus John Whitehead van het Rutherford Instituut, dat Paula Jones financieel heeft geholpen in haar claim (betreffende seksuele intimidatie) tegen Clinton.

Die escapades dateren uit de tijd dat hij nog gouverneur van Arkansas was. „Ik geloof niet dat hij de geschiedenis in gaat als de slechtste president ooit, maar hij zal wel bekend blijven als de man die moeite had met morele kwesties en die er merkwaardige opvattingen over ”waarheid” op nahield”, aldus Whitehead.

Wat zal het worden in de geschiedenisboeken van 2099? Veel zal afhangen van de ontwikkelingen in de komende weken. Maar één ding kan president Clinton hoe dan ook niet meer veranderen. Hij is en blijft de tweede president in de Amerikaanse geschiedenis tegen wie een impeachment-proces gehouden wordt. En zelfs de eerste gekozen president, omdat Andrew Johnson, tegen wie 131 jaar geleden het eerste impeachment-proces werd gevoerd, het hoogste ambt pas bereikte na de moord op president Abraham Lincoln. Clintons plaats in de geschiedenisboeken is dus in ieder geval verzekerd.