Clinton gaat proberen zijn geschonden imago op te kalefateren

Doorgaan alsof er niets gebeurd is

Het gaat uiteraard allemaal om de affaire rond Monica Lewinsky, met wie Clinton gedurende achttien maanden naar eigen zeggen een „ongepaste relatie” heeft onderhouden. Clinton kwam met die bekentenis toen hij door onafhankelijk onderzoeker Kenneth Starr werd gedwongen onder ede te getuigen voor de “grand jury”. Dat is een gezelschap van 23 gezworenen dat moet beslissen of de president zich zodanig heeft misdragen dat Starr een rapport naar de volksvertegenwoordiging (Congres) moet sturen. Het ziet ernaar uit dat dat gaat gebeuren, waarna het Huis van Afgevaardigden en de Senaat zich zullen buigen over de vraag of de president mag blijven of niet.

Als dat rapport de president alleen beschuldigt van liegen onder ede over zijn relatie met Lewinsky (in januari) en van onvolwassen praktijken met een Witte Huis-stagiaire (volgens Newsweek), dan maakt, zo denkt professor Stephen Carter van de Yale Universiteit, een impeachment-procedure (afzettingsprocedure) tegen de president maar een „kleine kans”. Maar Starr gooit het volgens sommige bronnen over een andere boeg. Hij wil niet alleen aantonen dat Clinton onder ede heeft gelogen, maar ook dat hij zijn „presidentiële bevoegdheden heeft misbruikt” in een niet aflatend pogen het onderzoek van Starr te ondermijnen. Dat is „belemmering van de rechtsgang”, strafbaar net als meineed, en volgens sommige politici absoluut niet verenigbaar met het presidentiële ambt.

De Amerikaanse rechtsgeleerden zijn het er niet over eens of een zittende Amerikaanse president juridisch kan worden vervolgd. Men heeft het Opperste Gerechtshof deze vraag voorgelegd in de jaren zeventig in het kader van het Watergate-schandaal, dat president Richard Nixon zijn ambt kostte. Maar de hoogste rechters hebben toen alleen beslist dat Nixon materiaal moest overdragen aan de toenmalige onafhankelijke onderzoeker. Over de strafbaarheid van de president hebben zij zich niet uitgelaten. Sommige juristen beweren dat een president eerst moet worden afgezet voordat hij kan worden berecht. Clinton zal dus niet zo snel voor zijn rechters komen voor zijn wandaden, maar hij moet er wel rekening mee houden dat zijn politieke positie onhoudbaar wordt.

Vragen
Er doet zich hierbij overigens een opmerkelijke ontwikkeling voor. De Republikeinen, die politiek de 'natuurlijke' tegenstanders zijn van de Democratische president, houden zich de laatste dagen opmerkelijk rustig. De Republikeinse voorzitter van het Huis van Afgevaardigden Newt Gingrich –gewoonlijk gretig gebruikmakend van elke gelegenheid om de president onderuit te halen– zegt nu tegenover The Washington Post dat het niet verstandig is zich halsoverkop te verliezen in een impeachment-procedure rond de president. Hij ziet dat dit jaar niet gebeuren „en zelfs misschien niet eens volgend jaar”. Dit jaar zijn er tussentijdse verkiezingen –in november– en politiek strateeg Gingrich ziet het misschien niet zitten om een president naar huis te sturen die de meeste Amerikanen weliswaar niet vertrouwen maar die zij als president nog steeds een hoge score geven.

Gingrich heeft bovendien zelf ambities voor het Witte Huis. Hij wil dus als behoedzaam staatsman overkomen, die niet lichtvaardig besluit een zittende president naar huis te sturen. De Democratische fractievoorzitter in het Huis, Richard Gephardt, is het met deze behoedzame aanpak eens, maar hij maakt duidelijk dat Clintons Democratische partijgenoten een discussie over impeachment niet uit de weg zullen gaan als Starrs rapport zwaar genoeg weegt. „Als Clinton moet verdwijnen dan zullen wij –Democraten– dat wel overleven”, aldus Gephardt. Hij heeft de afgelopen dagen met partijgenoten overleg gepleegd over de consequenties van Clintons openlijke bekentenis op de tv over zijn „ongepaste relatie” met Lewinsky. Het Witte Huis had de partij namelijk gevraagd duidelijk te maken dat de affaire na die 'bekentenis' voorbij was.

Maar veel Democraten voelen daar niet veel voor. Zij zijn dezer dagen op pad voor de verkiezingen in november en worden overal geconfronteerd met vragen over Clintons affaire. Gewoonlijk reizen president en vice-president in zulke tijden ook druk rond om via betaalde evenementen (fund raising) geld in te zamelen voor de kandidaat in bijvoorbeeld Ohio of Colorado. Maar dit jaar heeft een aantal Democratische kandidaten het Witte Huis laten weten dat men geen prijs stelde op die steun.

Last
Een van hen was Gephardt zelf, die wordt beschouwd als een zwaargewicht in de partij. Een andere Democratische kandidaat die voor de eer bedankte was Konstantina Lukes in Worcester, waar Clinton zijn programma over meer veiligheid op de scholen presenteerde. „De keizer draagt geen kleren, wij moeten daar eerlijk in zijn. De president heeft zichzelf en zijn ambt te schande gemaakt. Ik keur dat af en wil geen steun van die man”. Lukes kwam dientengevolge niet opdagen toen Clinton in haar eigen kiesdistrict zijn “back to business”- oftewel “gewoon weer doorgaan”-campagne begon.

De Democraten mijden hun eigen president? Hoog tijd voor Clinton om te gaan werken aan het herstel van zijn positie. Er wordt zelfs overwogen dat hij de bevolking een tweede keer toespreekt over Monica. Het Witte Huis wil het imago kwijt dat de president geen steun maar een last wordt voor de Democraten en hun partij. Bovendien schaadt dat de kansen van vice-president Al Gore, van wie wordt aangenomen dat hij belangstelling heeft voor het presidentiële ambt.

Volgens Democratisch partijstrateeg Mark Mellman ziet de situatie er niet zo somber uit. „Wij zien geen schade voor de perspectieven van de Democratische partij in november”, aldus Mellman. Directeur public relations van het Witte Huis Ann Lewis zegt dat het „optreden van de president in geen enkel opzicht wordt geschaad of negatief wordt beïnvloed door de affaire”. Maar een aantal van Clintons partijgenoten denkt daar blijkbaar anders over. De schande van de „keizer zonder kleren” kan hem politiek misschien meer schaden dan alles wat Starr na vier jaar graven en wroeten uiteindelijk in zijn rapport naar voren brengt.