Bill Clintons uur van de waarheid

Zijn voorganger Richard Nixon kreeg indertijd per dagvaarding weliswaar de opdracht om zijn beruchte Witte-Huisbandopnamen over te dragen, maar hij hoefde niet voor een grand jury verschijnen. Er zijn in de afgelopen jaren presidenten geweest die hebben getuigd in bepaalde onderzoeken, maar onder ede getuigen in een strafrechtelijk onderzoek door een president is nog nooit vertoond. Van alle kanten krijgt Clinton advies wat hij moet zeggen over zijn wel-of-niet-relatie met voormalig Witte-Huisstagiaire Monica Lewinsky, die tien dagen geleden tegenover dezelfde grand jury onder ede heeft gezegd dat zij in het Witte Huis gedurende anderhalf jaar ten minste twaalf maal „een bepaalde vorm van intiem seksueel contact” met de president heeft gehad.

Strategisch overleg
Volgens een opiniepeiling van het weekblad Newsweek verwacht 56 procent van de Amerikanen dat de jurist Bill Clinton ook ditmaal niet helemaal eerlijk zal zijn in zijn antwoorden. Maar 53 procent vindt ook dat zijn capaciteiten om het land te leiden belangrijker zijn dan zijn karakter of zijn morele gedrag.

The New York Times wist te melden dat de president, zijn topadvocaat David Kendall en zijn adviseurs de afgelopen dagen na uren van „strategisch” overleg hebben besloten om uiteindelijk dan toch maar toe te geven dat er seksuele contacten zijn geweest tussen Clinton en Lewinsky, maar dat die contacten niet kunnen worden gekwalificeerd als een “seksuele relatie”. En daar gaat het nu precies om, want in het onderzoek naar de affaire-Paula Jones hebben Lewinsky en Clinton in januari beiden onder ede verklaard dat zij nooit en te nimmer een seksuele relatie hebben onderhouden.

Maar toen kwam Lewinsky's (voormalige) vriendin Linda Tripp op de proppen met de afgeluisterde telefoongesprekken waarin Monica over haar verhouding met de president vertelde. Onafhankelijk onderzoeker Kenneth Starr, die in opdracht van minister van justitie Janet Reno al andere affaires van de president had onderzocht (onder andere de affaire- Paula Jones, die in april “niet-ontvankelijk” werd verklaard), kreeg opdracht ook deze zaak nader te bekijken. Had de president onder ede gelogen en had hij Lewinsky aangeraden hetzelfde te doen? Had hij dus meineed gepleegd en een strafrechtelijk onderzoek gedwarsboomd? Dat zijn zaken die strafbaar zijn en die hem bovendien politiek de kop kunnen kosten. Starr begon zijn nieuwe onderzoek en sindsdien heeft het Witte Huis alle juridische trucs gebruikt om dat onderzoek te dwarsbomen.

Grand jury
Tot onafhankelijk onderzoeker Kenneth Starr uiteindelijk niets ander overbleef dan Clinton een dagvaarding te sturen om te getuigen. Die dagvaarding werd ingetrokken nadat de president eindelijk akkoord ging om te getuigen. Hij is vanmiddag (vanavond 19.00 uur Nederlandse tijd) de eerste president die direct moet antwoorden op vragen van de “grand jury”. Dat is een gezelschap van 23 burgers die al zes maanden lang alle getuigenissen, ook die van Monica Lewinsky (die haar eerdere verklaring heeft herroepen), hebben aangehoord. Zij moeten binnenkort beslissen of de aanklacht tegen de president zo zwaar weegt dat vervolging (als dat juridisch tenminste kan) of afzetting (”impeachment” door het Congres oftewel door beide kamers van het parlement) het enig mogelijke antwoord is.

Via Starr, die in het Witte Huis aanwezig is, kunnen de juryleden Clinton vragen stellen. Dat kunnen na enkele algemene inleidende vragen bijzonder scherpe vragen worden. „Hoe dat ook verloopt, ik geloof niet dat het erg gemakkelijk wordt voor Clinton”, aldus voormalige Witte-Huiswoordvoerder Dee Dee Meyers.

De meeste Amerikanen zouden het de president zeer kwalijk nemen als hij de grand jury om de tuin zou leiden. Dat vinden zij erger dan erkennen dat er toch “iets” is geweest tussen hem en Monica. Volgens NBC vindt 56 procent dat de president zich na zijn getuigenis tot het Amerikaanse volk moet richten, omdat anders in Washington, waar vrijwel alles uitlekt, toch de hele carrousel van halve “onthullingen” en hele “ontkenningen” op gang komt.

„Ik zou het toegeven en mijn verontschuldigingen aanbieden, maar ik geloof niet dat mijn seksleven (als president) ook maar iets te maken heeft met de manier waarop ik het land zou leiden”, aldus de 41-jarige huisvrouw Donna Turrubiartes, een van de velen die door Associated Press over de affaire werden ondervraagd. „Wij moeten nu eindelijk de waarheid horen en geen welsprekende volzinnen die eigenlijk niets zeggen”, aldus de 60-jarige bouwvakker Dan O'Connell. Twee van de vele stemmen waaraan men die van elke politicus, elke commentator, elke zichzelf respecterende “beroemde” Amerikaan en uiteraard elke burger en taxichauffeur kunt toevoegen.

Belangrijke vragen
Zou Clinton moeten verdwijnen als blijkt dat hij gelogen heeft? Volgens de laatste Gallup-peiling vindt 65 procent van de Amerikanen dat niet nodig; 63 procent vindt trouwens dat het hele onderzoek van Starr, dat begon met de beruchte Whitewater-affaire, uiteindelijk na 4 jaar en ten koste van niet minder dan 40 miljoen dollar als een nachtkaars uitgaat. Het had volgens hen beter achterwege kunnen blijven.

De politieke partijen kijken intussen al verder dan Clintons optreden van vandaag en plannen hun strategie voor de komende tussentijdse verkiezingen. Belangrijke vraag zowel voor Clintons eigen Democraten als voor de Republikeinen is hoe de Amerikaanse vrouwen zullen reageren. Tweede vraag is hoe de Democraten in het algemeen zullen reageren. Na het Watergate-schandaal in de jaren zeventig waren veel Republikeinen zo teleurgesteld in president Nixon dat zij bij de volgende verkiezingen niet uit wraak op de Democraten stemden maar gewoon thuisbleven. Doen de Democraten hetzelfde als Clintons optreden vandaag misloopt?

In een werkelijke afzettingsprocedure van Clinton gelooft eigenlijk niemand. Ondanks alle affaires, leugens en juridische en politieke draaierijen daarover, vinden de meeste Amerikanen dat de Democratische president zijn werk goed doet. „Starr heeft zijn onderzoek vanaf het begin veel te veel opgeblazen; als hij nu met de aanbeveling komt om de populaire Clinton af te zetten dan zou dat weleens ten koste van onze eigen Republikeinse aanhang kunnen gaan”, aldus de Republikeinse politicus Bill Paxton uit New York.

Starr is zelf intussen een van de minst populaire figuren in de Verenigde Staten (VS). Weinigen schijnen nog te beseffen dat hij niets anders doet dan wat hem werd opgedragen. Misschien wat overijverig maar in ieder geval consequent en volhardend, met als gevolg dat Clinton vanuit de “kaartenkamer” van het Witte Huis (waar zijn voorganger Roosevelt de ontwikkelingen in de Tweede Wereldoorlog volgde) via een gesloten televisiecircuit antwoord moeten geven op de vragen van de grand jury. De 23 juryleden zitten zoals gebruikelijk enkele blokken verderop in het gebouw van het federale hof in Washington. Zij krijgen Clintons verhaal als eersten te horen. Of het de waarheid is?