Buitenland 1 november 1999
Wereldklimaatconferentie Bonn voorbereiding op Den Haag

Broeikaseffect weer op de agenda

Door J. Reijnoudt
BONN – Is er nu wel of niet sprake van een klimaatverandering? Ja, zegt het KNMI. Valt mee, menen toch nog veel onderzoekers. Dat zou kunnen, zegt weer het KNMI: „De huidige warme zomers en zachte winters passen tot op heden allemaal in het normale patroon van natuurlijke variatie van het klimaat.” Maar toch, stelt de directeur onderzoek van het KNMI: „De effecten van het broeikaseffect zijn onmiskenbaar aanwezig.” Dat is staat in zijn jongste klimaatrapport. Dat zou voer kunnen zijn voor de deelnemers van de klimaattop in Bonn, die morgen officieel van start gaat.

Al zijn de ambtenaren nog zo snel, de klimaatverandering achterhaalt hen wel. Dat is zeker. Die conclusie viel eenvoudig te trekken toen delegaties uit ongeveer 180 landen vorig jaar in Buenos Aires na de vierde wereldklimaatconferentie van de Verenigde Naties uit elkaar gingen.

Ministers uit 168 landen reisden vandaag naar de voormalige Duitse regeringsstad Bonn om daar de draad van Buenos Aires weer op te pakken. Het valt echter te vrezen dat ze deze week nauwelijks een stap vooruitkomen.

Na het klimaatakkoord van Kyoto (Japan, 1997) was Buenos Aires vorig jaar een tegenvaller. „Deze top komt te snel na Kyoto”, aldus veel delegaties destijds in Zuid-Amerika. „We moeten daarom volgend jaar overslaan en in 2000 spijkers met koppen slaan”, zo meenden veel deelnemers in Buenos Aires. Intussen maakten ze al plannen voor een trip naar het Midden-Oosten. Amman circuleerde als volgende conferentieplaats. De naam van Bonn viel ook, want Duitsland zou de Verenigde Naties voor een vriendenprijs de faciliteiten voor een topconferentie bieden.

Den Haag
Dat laatste is gebeurd en ook nog binnen dertien maanden na de vorige top. Tientallen ambtelijke staven van milieuministeries zitten al een week in Hotel Maritim in Bonn om daar de conferentie van deze week voor te bereiden. De uitkomst zal, zo snel na Buenos Aires, geen klapper zijn. „Bonn wordt geen groot succes”, kondigde minister Pronk vorige maand al aan. „Het is een opstapje naar COP 6.” COP staat voor Conference of the Parties. En voor de zesde conferentie staat Nederland als gastland op de agenda, met de hofstad als plaats van samenkomst. Pronk mikt op een klinkend akkoord in Den Haag.

Als Nederland dan als gastheer voor elkaar kan krijgen wat de Japanners in '97 lukte, krijgt Den Haag, zeker in klimaatkringen, een klank als Kyoto. Daar is na dagen en nachten moeizaam vergaderen op de valreep in december 1997 afgesproken dat de geïndustrialiseerde landen –hoe dan ook– de uitstoot van broeikasgassen zullen verminderen. Dat was een doorbraak.

Het verdrag van Kyoto komt erop neer dat de industrielanden zich verplichten de uitstoot van broeikasgassen in de periode tot 2012 met 5,2 procent te verminderen ten opzichte van de hoeveelheid die in 1990 uit schoorstenen en uitlaten de lucht in ging. Over de vraag hoe aan die verplichtingen voldaan mag worden, heerste in Japan slechts ruzie en onduidelijkheid. De Argentijnse top bracht evenmin helderheid.

Daarom staat in Bonn nog een aantal hete hangijzers op de agenda; zoals hot air, oftewel hete lucht. Dat is klimaattopjargon voor de handel in vervuilingsrechten. Een land als Rusland met zijn ingestortte economie, of IJsland met zijn schone elektriciteitsopwekking zou veel meer broeikasgassen mogen uitstoten dan het nu doet. Nederland, dat moet minderen, kan in Rusland of IJsland emissierechten –of hot air– kopen om zo aan zijn Kyoto-verplichtingen te voldoen.

Elektriciteitscentrales
Nederland kan ook zijn eigen kooldioxide-uitstoot kunstmatig omlaagbrengen door in bijvoorbeeld voormalige Oostbloklanden te investeren in schone elektriciteitsopwekking. Voordeel is dat in die landen met de besteding van één gulden veel meer valt te bereiken dan in de relatief erg schone vaderlandse elektriciteitscentrales.

In Bonn moet duidelijk worden welk deel van de beperking van de uitstoot van broeikasgassen een land minstens thuis moet realiseren. Minister Pronk pleitte in Buenos Aires voor een zo hoog mogelijke verplichting op eigen bodem. De Europese Unie vindt dat een land ten minste de helft in eigen huis moet halen. De Verenigde Staten wilden in Argentinië van geen enkele verplichtende limiet weten.

Voor de westerse landen is ook de inzet van de ontwikkelingslanden van groot belang. In Kyoto wilden de Verenigde Staten met alle geweld een verklaring van de arme landen dat ze zich op zijn minst vrijwillig zouden inzetten voor de beperking van de uitstoot van broeikasgassen. Zover is het in '97 niet gekomen. Kyoto mislukte daardoor bijna. De VS lieten uiteindelijk die eis varen en namen in Buenos Aires genoegen met een voorzet van het gastland. Dat was natuurlijk ook het minste dat het ontwikkelingsland Argentinië als gastheer kon bieden.

Het is zeer de vraag wat Bonn deze week in petto heeft. Waarschijnlijk geldt ook voor een klimaattop in Duitsland: al zijn de ambtenaren nog zo snel, de klimaatverandering achterhaalt hen wel.