Verkiezingswinst
Haider schokt
Europa en Israël

WENEN – Europa en Israël hebben met ontzetting en verontwaardiging gereageerd op de ruk naar rechts in Oostenrijk. Tijdens de verkiezingen dit weekeinde haalde de extreem rechtse vrijheidspartij FPÖ van Jorg Haider 27,2 procent van de stemmen bij de verkiezingen in Oostenrijk.

Politieke waarnemers in Europa beschrijven Haider als een rechtse volksmenner. Een aantal bracht zijn bewondering voor nazi-Duitsland in herinnering.

De media in de meeste landen verwachten niet dat een dergelijke ruk naar rechts in hun land kan voorkomen. Alleen in Italië en België waarschuwden de media dat hetzelfde zou kunnen gebeuren. Beide landen hebben een kleinere maar goed georganiseerde rechts-extremistische beweging.

De Europese Unie heeft officieel geen commentaar op de verkiezingsoverwinning van Haider. De EU-commissaris voor de uitbreiding van de Unie, Verheugen, had wel iets te zeggen over het effect van de overwinning. Hij zei dat hij zich niet kon voorstellen dat de sociaal-democratische SPÖ of de conservatieve ÖVP een regering zou vormen met de FPÖ. Verheugen meende dat zo'n regering het Europese proces van uitbreiding en integratie zou blokkeren. Hij deed zijn uitspraken na een gesprek met de Poolse minister van Buitenlandse Zaken, Geremek. Polen maakt zich, met het oog op zijn toetreding tot de Unie, ernstig zorgen over de anti-Europese houding van Haiders partij.

In Duitsland zei de secretaris-generaal van de regeringspartij SPD, Müntefering, dat Haider gebruikmaakte van „genadeloos populisme.” Volgens hem behaalt de FPÖ een goedkope overwinning door in te spelen op de onvrede van de mensen. Zijn collega van de CDU, Goppel, meende dat Haider geen kanselier kon worden vanwege zijn „persoonlijke verleden.”

Walging
Israël was gisteren verdeeld tussen onzetting en walging over het percentage Oostenrijkers dat op de FPÖ had gestemd. „Een op de vier Oostenrijkers heeft op een neonazi gestemd”, kopte Israëls grootste dagblad, Jedioth Aahronoth.

De Israëlische president Weizman zei dat de verkiezingsuitslag vele Oostenrijkse Joden naar Israël zou doen emigreren. Hij noemde de uitslag een reden tot bezorgdheid en een onplezierig moment voor Europa. De minister van Buitenlandse Zaken, Levy, wil eerst afwachten of Haider in de regering komt voordat hij zich beraadt op eventuele acties. Premier Barak waarschuwde voor een neonazistische en fascistische plaag.

Uiteraard werd het succes van Haider toegejuicht door verschillende extreem rechtse leiders in Europa. Mussolini's kleindochter Alessandra, Italiaans parlementslid voor een neofacistische partij, sprak van een Oostenrijkse drang naar vrijheid. De Franse extreem rechtse leider Le Pen vond de overwinning een opmerkelijk succes voor Haider. Le Pen was even in de war gebracht toen hij sprak van een triomf voor Duitse patriotten, terwijl hij hun Oostenrijkse tegenhangers bedoelde. Oostenrijk was van 1938, na de Anschluss, tot het einde van de Tweede Wereldoorlog in 1945 een deel van het Derde Rijk.

Onverwachte steun kreeg Haider van de Beierse premier Stoiber, de leider van de Duitse conservatieve partij CSU. Hij riep de Oostenrijkse conservatieve ÖVP op om een coalitie te vormen met de FPÖ. Op regionaal niveau werken de partijen in Oostenrijk ook al samen.

Coalitie
De Oostenrijkse sociaal-democratische bondskanselier Klima heeft gisteren aangekondigd wel een coalitie te willen leiden, maar niet tot elke prijs. Klima herhaalde nog eens dat hij niet zal aftreden als leider van de SPÖ. Zijn partij behield weliswaar een meerderheid van 33,4 procent van de stemmen, maar verloor 5 procent ten opzichte van de laatste verkiezingen.