Marokko gaat nieuw tijdperk in
Van onze buitenlandredactie
RABAT – Marokko maakt zich op voor een nieuw tijdperk met koning Mohammed Ben Hassan aan het hoofd van de monarchie. De 35-jarige Sidi Mohammed VI is in 1984 aangewezen als opvolger van koning Hassan II.
De Marokkaanse vorst heeft zijn oudste zoon Sidi, geboren op 21 augustus 1963, allerwegen op het koningschap voorbereid. Mohammed VI wacht de taak zijn koninkrijk in de volgende eeuw naar democratie te leiden, een weg die zijn vader met enige terughoudendheid al was ingeslagen.
Veel Marokkanen hebben zich afgevraagd of Sidi Mohammed wel de geschikte figuur is om de despotische koning Hassan II op te volgen. Marokko wordt beschouwd als een belangrijke stabiliserende macht in het Midden-Oosten. Gaandeweg is de kritiek echter verstomd. Sidi Mohammed gaf zijn ogen goed de kost in de buitenwereld en ontwikkelde zich tot een troonpretendent met een verlicht gedachtegoed.
In meer opzichten verschilt de nieuwe koning van de oude. Fysiek stak Sidi Mohammed al met kop en schouders boven zijn vader uit, maar diplomaten achten de nieuwe monarch ook mentaal van een andere orde. Sidi, vrijdagavond officieel gekroond tot koning Mohammed Ben Hassan, heeft zich sinds 1995 officieel op het koningschap voorbereid.
Volgens Noord-Afrikadeskundige William Zartman is Sidi Mohammed, wiens voornaamste interesses literatuur en kunst zijn, „een heel ander mens dan zijn vader.” De kroonprins verlangt volgens Zartman niet naar de macht, maar zal zich er niet aan onttrekken.
Hij was voorbestemd om ooit aan de macht te komen, „maar heeft nooit de daarbij behorende verantwoordelijkheden gekregen, met name niet waar het de leiding over het leger betreft”, aldus Zartman. Gevraagd of Sidi Mohammed een waardige opvolger van zijn vader zal zijn zegt Zartman: „Er bestaat wel enige bezorgdheid, maar geen twijfel of angst.”
Weinig gehard
De ongehuwde Mohammed, altijd zonder partner in het openbare leven, is volgens waarnemers echter nog weinig gehard. Een groot deel van zijn jeugd heeft de nieuwe koning in de schoolbanken gesleten. Hij voltooide ondermeer een rechtenstudie. Na het koninklijk college in Marokko te hebben doorlopen bezocht hij ook universiteiten in Frankrijk en de Verenigde Staten.
Begin jaren negentig liep Sidi stage bij de Europese Unie in Brussel. Onder de vleugels van toenmalig EU-voorzitter Jacques Delors mocht de kroonprins zich verdiepen in de economische en bestuurlijke samenwerking in West-Europa. Waarnemers zien daarin de opmaat naar een nauwere samenwerking tussen Europa en Noord-Afrika. Die zou de verdere ontwikkeling van de democratie in Marokko kunnen bevorderden.
In 1993 behaalde Sidi Mohammed aan de Universiteit van Nice zijn doctoraal met een verhandeling over de samenwerking tussen West-Europa en de Noord-Afrikaanse regio. Al met al heeft de nieuwe koning, net als zijn vader destijds, een mondaine opvoeding achter de rug. Behalve Arabisch spreekt Mohammed VI ook Engels, Frans en Spaans.
Politieke waarnemers in Marokko zien overeenkomsten tussen hun nieuwe vorst en koning Juan Carlos van Spanje. De laatste heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan de democratisering van het Iberische schiereiland. Een soortgelijke rol zien sommigen ook weggelegd voor Mohammed VI.
Een van Sidi's officiële functies de afgelopen jaren was coördinator van het koninklijk leger, dat 200.000 manschappen telt. In juli 1994 bevorderde koning Hassan II zijn zoon tot viersterrengeneraal. Het nieuwe staatshoofd is sinds vrijdag opperbevelhebber van de Marokkaanse strijdkrachten.
Beschaafder imago
Anders dan van zijn overleden vader, die zich soms van gruwelijke middelen bediende om zijn machtspositie te consolideren, zal de nieuwe koning waarschijnlijk hechten aan een beschaafder imago. Zo niet, dan bestaat het risico dat de honderdduizenden landgenoten die sinds de jaren zeventig in West-Europa zijn neergestreken, nog meer vervreemd raken van hun vaderland en daarmee van hun cultuur. Diplomaten in Marokko wijzen in dit verband op het veelbelovende karakter van hun nieuwe koning.
„De kroonprins heeft een warme persoonlijkheid en hij toont altijd interesse voor de mensen die hij ontmoet. Hij heeft een afkeer van ceremonieel vertoon en geeft daarentegen de voorkeur aan een meer bescheiden optreden”, aldus een Marokkaanse diplomaat.
