Grote politieke rivaliteit in vrij Kosovo

Vier regeringen op het Merelveld (Kosovo polje) en omstreken? Inderdaad. Reken maar na: de VN-missie onder leiding van de Fransman Bernard Kouchner; de voorlopige regering van Hashim Thaci, voorman van het Bevrijdingsleger van Kosova (UCK); de vroegere regering in ballingschap onder 'premier' Bujar Bukoshi en de tijdelijke uitvoerende raad onder Zoran Andjelkovic, vertegenwoordiger van het Milosevic-regime.

Niet alleen Rugova arriveerde gisteren trouwens in Pristina. Op dezelfde dag kwam VN-bestuurder Kouchner aan. Als Frans bewindsman profileerde hij zich op de Balkan door humanitaire acties. Vandaag opereert hij in Kosovo als de speciale gezant van de secretaris-generaal van de VN, Kofi Annan.

Als hoofd van de VN-missie in Kosovo (Unmik) valt de rol van Kouchner te vergelijken met die van gouverneur van een internationaal protectoraat. Primaire taakstelling voor Kouchner is het opstarten van het VN-bestuur en het zorgdragen voor recht en orde.

Verder behoort de humanitaire hulp tot de competenties van Unmik, zo ook de organisatie van verkiezingen, de opbouw van een regulier burgerlijk bestuur alsmede het herstel van de inheemse economie. Geen gering programma.

Zeker, onder leiding van Kouchers voorganger, de Braziliaanse interim-bestuurder Sergio Vieira Mello, werden reeds belangrijke voorbereidende werkzaamheden verricht. Het waren evenwel de internationale vredestroepen ter plaatse, die tot op heden het leeuwendeel van het praktische werk voor hun rekening namen, tekent een westerse waarnemer aan.

Albanese rivalen
Niet bij geval deed de Kosovaarse 'president' Rugova op exact dezelfde dag als Kouchner Pristina aan. Op deze wijze wenst Rugova zich immers nadrukkelijk te presenteren als het eens wettig gekozen staatshoofd van de Albanezen in Kosovo. Een schare aanhangers verwelkomde hem. Over hun precieze aantal lopen overigens de schattingen uiteen: enige honderden of enige duizenden.

Of Rugova zijn hoge pretentie in de nabije toekomst ook waar kan maken, wordt in kringen van Balkanexperts sterk betwijfeld. „Zijn aanzien onder de bevolking is sterk verminderd.” Daarvoor zijn twee redenen aan te wijzen. Ten eerste liet Rugova zich vorig jaar maandenlang niet zien in de zwaargetroffen oorlogsgebieden. In de tweede plaats presteerde hij het dit jaar om tijdens de bombardementen annex etnische zuiveringen in Kosovo samen met de Joegoslavische president Milosevic in Belgrado voor de pers te poseren.

Bovendien talmde Rugova lang om naar Kosovo terug te keren na de beëindiging van de luchtaanvallen van de NAVO. Let wel, ondanks diverse aansporingen van de kant van VN-vertegenwoordiger De Mello. Zijn uitvlucht? Hij moest eerst zijn achterban raadplegen. „Waarschijnlijk weet hij niet waar zijn volgelingen vertoeven”, sneerde daarop een westerse diplomaat. Al met al oogt de politieke uitgangspositie van Rugova momenteel niet bijster solide.

Ondertussen 'resideren' de directe rivalen van Rugova al in het stadscentrum van Pristina. Tegenover de westerse media liet 'premier' Thaci gisteren weten Rugova te willen ontmoeten. Veelzeggend was echter zijn toevoeging: „Maar met een man die bang is voor zijn volk, daarmee is wat mis.”

Thaci ligt bepaald niet wakker van het gegeven dat Belgrado zijn regering niet erkent. Aanleiding voor een nieuwe forse uithaal zijnerzijds naar het kamp van de partijgenoten (Democratische Liga van Kosova, LDK) Rugova en 'tegenpremier' Bukoshi: „Ik telefoneer niet met Andjelkovic. Diens bureau ligt dichter bij dat van Bukoshi.”

En passant verweert de UCK-leider zich tegen persberichten die hem beschuldigen eigenhandig rivaliserende commandanten omgebracht te hebben. Louter manipulaties van Belgrado's propagandamachine, pareert Thaci. „Ik heb geen enkel onrecht begaan tegen mijn volk en Kosovo.”

Gevluchte Serviërs mogen van hem terugkeren en wel als gelijkberechtigde burgers. Voor misdadigers is daarentegen geen plaats in Kosovo. Tegelijk neemt Thaci afstand van gewelddaden van Albanese zijde. Lieden die „een andere richting” wensen in te slaan. Een urgente veiligheidstaak voor zíjn regering...

Met één stem
Vanzelfsprekend piekert 'premier' Bujar Bukoshi er niet over de regering van Thaci te erkennen. Ook de arts annex politicus opereert opnieuw vanuit Pristina. Bukoshi's voorstelling van zaken luidt dat Kosovo vóór de escalatie van het machtsconflict met Belgrado al politieke structuren kende. En die structuren kunnen bogen op een wettig fundament, verkiezingen onder de Kosovaren. Hijzelf behoort tot deze structuren, zo niet een figuur als Thaci. De laatste proclameerde tenslotte op eigen gezag een tegenregering in Tirana.

Anderzijds beseft Bukoshi dat er vandaag de dag sprake is van een totaal nieuwe situatie in Kosovo. Vandaar de noodzaak van nieuwe verkiezingen. „Dan zullen wij zien wie op de steun van het volk kan rekenen”, voorspelt hij blijkbaar onbevreesd.

Desalniettemin staat hij open voor een dialoog met concurrent Thaci. Juist op dit cruciale ogenblik dienen de Albanezen in Kosovo met één stem te spreken richting de internationale gemeenschap. „Thaci is mijn vijand niet en van Milosevic heb ik schoon genoeg.”

Milosevic' hoogste vertegenwoordiger in Pristina, Zoran Andjelkovic, huist in een door NAVO-treffers zwaarbeschadigd onderkomen aan de hoofdstraat. Het staat onder scherpe bewaking van NAVO-soldaten. De Servische stadhouder houdt zich volgens de laatste berichten evenwel hoofdzakelijk in Belgrado op. Op ontmoetingen met westerse correspondenten is Andjelkovic sowieso niet gebrand. „Een gesprekstermijn viel niet te regelen.”