Gele Rijders treden met
succes op in Orahovac

ORAHOVAC – De Nederlandse Gele Rijders hebben gisteren met een snelle actie voor een groot deel de controle verworven in Orahovac, op ongeveer 30 kilometer van Prizren in het zuiden van Kosovo. Bataljonscommandant luitenant-kolonel A. van Loon, zelf afkomstig van de dertiende Gemechaniseerde Brigade in Oirschot, noemt het optreden van de Gele Rijders „een groot succes.”

„Ondanks dat we met een kleine groep (120 manschappen) zijn gekomen en nog licht bewapend zijn, kunnen we op deze manier een hoop ellende voorkomen.” Van Loon (42) erkent het gevaar dat je met weinig eenheden tegenover een forse aanwezigheid Servische troepen de situatie niet volledig in de hand hebt, iets wat de Duitsers zondag in Prizren duidelijk parten speelde. Dat leidde tot een incident waarbij twee dronken Serviërs door de Duitsers werden doodgeschoten toen ze schietend vanuit een rijdende auto op de Duitse KFOR-militairen afreden.

Een konvooi van Nederlandse militaire voertuigen, waaronder vijf houwitserkanonnen van 155 mm, kwam gisterochtend na een tocht van twaalf uur vanuit Macedonië aan in Prizren en reed vanaf daar direct door naar het vliegveld Orahovac. Oorspronkelijk was het de bedoeling dat de Nederlanders pas in de loop van de week in Orahovac zouden aankomen, waar de Serviërs volgens de afspraken tussen de NAVO en Belgrado nog tot en met komende zondag mogen blijven.

Belang bij rust
Van Loon kwam zondag al naar het vliegveld van Orahovac (een landingsstrip van 500 meter) om met de Serviërs te overleggen. „We hebben ze vriendelijk verzocht weg te gaan. Ze hebben ons rondgeleid over het terrein om aan te geven waar geen mijnen liggen en vanochtend waren ze allemaal vertrokken.”

In Orahovac, waar nog zo'n 3000 Serviërs en 6000 Albanezen wonen, zit het Servische leger nog wel, evenals de paramilitairen. Die laatsten hebben toegezegd vanmorgen te vertrekken, het Joegoslavische leger moet nog bussen en vrachtwagens verzamelen om later in de week te kunnen vertrekken. De Nederlandse Gele Rijders zijn in Orahavoc voor de bescherming van alle burgers, Albanezen én Serviërs, zo benadrukt Van Loon.

„We hebben de hele middag gesproken met de Servische burgemeester en met vertegenwoordigers van de Albanezen en andere notabelen in de stad. Het is heel positief dat wij met die partijen aan één tafel praten over de situatie en wat er de komende tijd gedaan moet worden om de veiligheid van alle burgers te garanderen. Zij hebben belang bij rust, dan kan de humanitaire hulp zo snel mogelijk op gang komen”, aldus Van Loon. Bovendien is de stad dan snel klaar voor de terugkeer van de vluchtelingen. Voor het uitbreken van de Servische etnische zuiveringen had Orahovac een inwonertal van tussen de 30.000 en 40.000.

Gisteren was het nog onrustig in Orahovac. Vanuit het Nederlandse kamp op een heuvel waren schoten te horen in de stad en er stond lange tijd iets in brand, maar het bleef onduidelijk wat. Op het appèl zei Van Loon met een verwijzing naar het kamp van de Gele Rijders in Macedonië: „Het is hier geen Tetovo. U zult vanavond weer kalasjnikovs horen en u hebt de rookpluimen gezien. Daarom wil ik een messcherpe, feilloze wacht. Wij kunnen pas burgers beschermen als we zeker zijn van onze eigen veiligheid.”

Het schieten met pistolen of geweren hoort ook bij de volksaard op de Balkan, zegt Van Loon later. Zelfs het UCK mag volgens het akkoord tussen de NAVO en Belgrado de kalasjnikovs behouden omdat alleen wapens met een kaliber zwaarder dan 12,7 mm moeten worden ingeleverd.

Toch leek het gisteren met het Servische gevaar mee te vallen. De twee blokkades die zij op de weg naar Orahovac hebben opgeworpen met zware tanks, werden door de Nederlanders zonder problemen gepasseerd. Van Loon had er voor vertrek bij zijn manschappen op aangedrongen een confrontatie te vermijden. „We onderhandelen en als ze ons niet doorlaten, keren we om en komen we morgen terug met vijf Duitse Leopard-tanks.”

Even wennen
Maar zover hoeft het niet te komen. Zodra de Nederlandse en Duitse versterking in de loop van de week naar Orahovac komt, loop de sterkte op tot 700 Nederlanders en 150 Duitsers. Eind deze week zullen nog eens dertien houwitser-kanonnen van 155 mm en een bereik van 18 kilometer arriveren. Als de Serviërs dan zijn vertrokken, is het gebied rond Orahovac volledig onder Nederlandse controle.

Volgens Van Loon verloopt de samenwerking met de Duitsers op hoog niveau uitstekend. „We hebben natuurlijk al jaren samen geoefend en veel officieren ken ik persoonlijk.” Voor de Gele Rijders is het echter nog even wennen. Van Loon vermeldde tijdens het appèl „strubbelingen”, die er op neerkomen dat de Nederlanders er meer dan de Duitsers waarde aan hechten dat de militairen op wacht bij de ingang van het kamp strak in het tenue zitten. „Op het kamp mag iedereen wat de luitenant-kolonel betreft in T-shirt lopen. „Maar naar de buitenwereld moeten we ons tonen.”