Een Kosovaar zoekt zijn bejaarde ouders

Gloort er vrede voor Kosovo na de verdrijving van bijna 1 miljoen Albanezen? Per slot van rekening zijn het Servische parlement en de Joegoslavische president Slobodan Milosevic vorige week akkoord gegaan met het vredesinitiatief van de rijkste industrielanden (G-7) plus Rusland.

„Ik geloof wel dat de oorlog nu zal stoppen. Een vredesperspectief voor Kosovo hangt af van de diplomatieke ontwikkelingen. Er is nog heel veel te doen. Optimistisch stemt mij het feit dat een deel van Slobodans oorlogsmachine kapot is gebombardeerd. Dat akkoord houdt dus niets minder in dan diens capitulatie.”

Toch is de Kosovaar bepaald niet gerust op de afloop van deze vierde oorlogsronde op de Balkan sinds zomer 1991. „Als er aan Milosevic concessies worden gedaan, breekt er na een paar jaar gewoon weer oorlog uit.”

Direct nieuws over zijn in Kosovo achtergebleven ouders bereikte hem niet. „Indirect wel. Ik weet ongeveer waar ze zijn. Zo'n anderhalve maand geleden kreeg ik een bericht door over hun vermoedelijke verblijfplaats.”

De internationale vredesregeling voor Kosovo gaat ook uit van een ontmanteling van het Bevrijdingsleger van Kosova (UCK). „Tijdens de mislukte conferentie van Rambouillet (maart 1999) is dat reeds afgesproken. Een deel van het UCK zal in de politiemacht van Kosovo worden geïntegreerd. Een onderdeel trouwens van het proces van wederopbouw van de hele maatschappij.”

Toekomst UCK
Over het nakomen van deze afspraak heeft hij zo zijn twijfels. „Veel is nog onduidelijk. Daarom zijn wij voorzichtig. Het Albanese volk van Kosovo heeft immers ondervonden op niemand te kunnen rekenen in een regelrechte oorlogssituatie met Servië. Niet op de NAVO, niet op de Europese Unie, niet op de Verenigde Naties.

De NAVO blijkt deze oorlog te hebben gewonnen. Wij Albanezen daarentegen hebben hem verloren. De NAVO heeft de etnische zuiveringen niet kunnen onderbreken. Circa 1 miljoen Albanezen zijn uit Kosovo gevlucht.

Al met al heeft de NAVO deze humanitaire catastrofe niet weten te voorkomen. En ja, wat heet hier eigenlijk nog catastrofe, een menselijk drama? Puur een eufemisme! De Albanezen hebben, kortom, geen enkele reden hun vertrouwen op de NAVO of wie dan ook te stellen.”

De doorstane ellende van de immense schare vluchtelingen spreekt hier voor zich, verzekert de Kosovaar. „En de rest die in Kosovo is achtergebleven, onderging nog ergere verschrikkingen. Van massagraven tot verkrachtingen. Eind vorige week hoorde ik andermaal over het gebruik van gifgassen door Milosevic' manschappen. Het is duidelijk: het Albanese volk is hiervan de dupe.”

Ondanks alle vroegere beloftes van de internationale gemeenschap: „Wij zullen dat nooit laten gebeuren.” én „Geen tweede Bosnië.” „Welnu, dat is wel degelijk gebeurd. Dat draai je niet meer terug. Jazeker, je kunt de vluchtelingen straks terugbrengen.”

Gelooft u daarin? „Deels wel, maar wat dan? Die vluchtelingen zijn ook niet meer compleet. Families zijn uiteengerukt. En wat te denken van al die zwaar getraumatiseerde mensen?”

De zakenman komt terug op het eerdere onderwerp van de ontwapening van het UCK. „Zonder een stevige garantie zal het UCK daaraan niet meewerken. De garantie dat het UCK zelf duidelijk betrokken is bij de bescherming van het Albanese volk van Kosovo.”

Een nieuw huis
Is een politieke comeback van de Kosovaarse 'president' Ibrahim Rugova in de nieuwe constellatie op het Merelveld denkbaar? De rivaliteit om het leiderschap over de inheemse gemeenschap met het UCK is evident. Als voorman van het UCK figureert 'premier' Thaci.

„Toen de oorlog uitbrak, leek zijn mandaat voorgoed voorbij. Tien jaar lang had Rugova zich als de Kosovaarse president van de vrede gepresenteerd. Daarmee verdween hij voor de NAVO even uit beeld. Als straks echter de vrede haar beslag krijgt in Kosovo, sluit ik een comeback voor Rugova niet volstrekt uit.

De strategie van de NAVO, van de Amerikanen, is klip en klaar. Afhankelijk van de situatie kiezen zij hun gesprekspartners uit het Albanese kamp. En ja, voor een ontwapening van het UCK kunnen zij niet om de interim-regering-Thaci heen. Je weet hoe dat gaat. Heeft het Westen je dringend nodig, dan ben je in tel. Zo niet, dan word je zonder pardon aan de kant geschoven in dit politieke spel.”

Aan speculaties over de ongewisse nabije toekomst van zijn geboorteland waagt de Kosovaar zich liever niet. Veelmeer houdt de vurig begeerde hereniging met vader en moeder zijn gedachten gevangen. „Ik hoop ze over een week, zeg tien dagen, weer te zien. Hoe sneller des te beter. Het is nu al juni. Over enkele maanden, in oktober om precies te zijn, valt de winter al weer in. Voor die tijd moet er nog een nieuw huis voor mijn familie worden gebouwd.”

Is haar vroegere onderkomen dan soms verwoest? „Het hele dorp! Desalniettemin wil mijn familie absoluut terug. En het is mijn plicht me daar helemaal voor in te zetten. Let wel, onder de absolute voorwaarde dat het Joegoslavische leger en de speciale Servische politie-eenheden zich voor 100 procent terugtrekken. Met dat uitgangspunt mag onder geen beding worden gemarchandeerd.”

Burgeroorlog Servië
De im- en exporteur van producten uit de Balkan pauzeert een ogenblik. „Wie had gedacht dat na de officiële aanklacht van het oorlogstribunaal in Den Haag tegen Milosevic de internationale gemeenschap nog met dezelfde man zou willen onderhandelen?”

Milosevic kennende, zo vervolgt de Kosovaar, zal hij beslist geen gehoor geven aan de 'uitnodiging' van mevrouw Arbour, de hoofdaanklager van het Joegoslavië-tribunaal. „Ik verwacht in Servië een burgeroorlog. Milosevic zal alles in het werk stellen om zijn persoonlijke uitlevering te voorkomen. Bovendien kan hij alleen opereren in crisissituaties.

Als de internationale gemeenschap haar druk op het regime in Belgrado handhaaft, zal het Servische volk zich toch op de een of andere manier trachten te ontdoen van Milosevic en diens maffioze kliek. De internationale gemeenschap kan dat niet. De Serviërs zelf zullen die klus dus moeten klaren. Vandaar mijn prognose van een aanstaande burgeroorlog in Servië. Zie de wekenlange betogingen in steden als Krusevac en Cacak.”