Rusland kan niet zonder westers geld

„Wij zullen er alles aan doen om een gunstig investeringsklimaat te creëeren voor westerse investeerders”, aldus benadrukte onlangs nog een vertegenwoordiger van de Russische regering. Ondanks de extreem negatieve Russische reactie op de NAVO-bombardementen op Servië blijkt Rusland geenszins van plan te zijn het westerse bedrijfsleven tegen te gaan werken. De Russische regeringsvertegenwoordiger verklaarde dan ook dat Rusland er absoluut op tegen is om internationale conflicten in de economische sfeer te trekken. „Wij zijn tegen iedere eenzijdige vorm van sancties en economische blokkades.”

En inderdaad heeft het westerse bedrijfsleven tot nu toe nog maar weinig concrete negatieve gevolgen ondervonden van de bombardementen. Ook de Nederlandse ambassade in Moskou heeft geen meldingen binnengekregen van problemen bij Nederlandse bedrijven. En dat ondanks de vele bedreigingen uit nationalistische en communistische hoek.

Amerikaanse ijsjes
Het zijn voornamelijk de nationalisten van Zjirinovski's LDPR en de communistische partij die de oorlog met Servië hebben aangegrepen om hun antiwesterse en antikapitalistische gevoelens om te zetten in daadwerkelijke acties. Naast demonstraties bij westerse ambassades riepen zij bijvoorbeeld ook op tot het boycotten van westerse producten en westerse cultuuruitingen in Rusland. Zo belegerde een groep Zjirinovski-aanhangers een filiaal van de Amerikaanse ijsgigant Baskin Robbins. Maar de actie liep op een mislukking uit omdat vele actievoerders na afloop naar binnen liepen om... er uitgebreid een Amerikaans ijsje te eten. De veel gehoorde leuze om aan de veramerikanisering van de Russische economie een onmiddellijk einde te maken blijkt in de praktijk dan ook weinig steun te krijgen onder de bevolking.

Zelfs rondom hét symbool van het Amerikaanse kapitalisme in Rusland, McDonald's, bleef het de afgelopen weken opvallend stil. Hoewel de bezoekers in interviews zich uitdrukkelijk tegen de NAVO-bombardementen uitspraken, zeiden ze niet van plan te zijn McDonald's te gaan negeren of zelfs te gaan belegeren. „We zijn alleen tegen Amerikaanse wapens, maar niet tegen Amerikaanse producten”, zoals een bezoekster toelichtte. Hoewel meer dan 90 procent van de Russische bevolking tegen de bombardementen is en een groot deel van hen anti-Amerikaanse gevoelens heeft, blijken Amerikaanse producten nog steeds hun voorkeur te hebben boven Russische. „Wat moeten we zonder kleding uit de Verenigde Staten!” riep in koor een aantal Moskouse jongeren bij de vraag waarom ze ondanks hun anti-Amerikaanse leuzen toch allemaal Amerikaanse kleding droegen. Een boycot van Amerikaanse, laat staan Europese consumptiegoederen lijkt dan ook weinig weerklank te vinden onder de Russische consumenten.

Westerse leningen
Het is ook opvallend hoe de Russische media en politici ondanks hun antiwesterse retoriek geen woord vuilmaken aan westerse consumptiegoederen en westerse financiële steun. Zelfs de vernieling van het McDonald's-restaurant in Belgrado werd met beduidend minder enthousiasme verslagen door de media dan andere antiwesterse acties in Servië. Het is duidelijk dat men wil voorkomen dat een dergelijke stemming zich ook meester maakt van Rusland. Want dat heeft de westerse producten, hulpgoederen en leningen op dit moment veel te hard nodig. Gedurende de eerste dagen van de bombardementen kwam een grote lading felbegeerde voedselhulp van de Europese Unie aan. En nog belangrijker, Rusland zit nu in de beslissende fase van zijn onderhandelingen met het IMF over een lening van miljarden dollars.

Hoewel de Russische premier Jevgeni Primakov aan de vooravond van de eerste NAVO-bombardementen halverwege zijn reis naar de Verenigde Staten demonstratief terugkeerde naar Rusland, zijn de contacten met het IMF, dat voor een groot deel met Amerikaans geld wordt gefinancierd, niet verbroken. Integendeel, de onderhandelingen werden geïntensiveerd en het lijkt er zelfs op dat het IMF meer dan ooit tot consessies bereid is. IMF-directeur Michel Camdessus gaf tijdens zijn bezoek aan Moskou een aantal weken terug zijn akkoord voor een nieuwe grote lening aan de Russen, ondanks dat de Russische regering bij lange na niet voldoet aan de IMF-voorwaarden, zoals de terugdringing van het overheidstekort en de verbetering van de belastinginning.

Rusland paaien
Maar ook is het Westen er alles aan gelegen om Rusland betrokken te houden bij de wereldeconomie en dus niet te isoleren. Door het nu een grote lening te geven hoopt het Westen ook dat Rusland minder snel zal besluiten zich te mengen in het Serviëconflict. Maar wat nog wel veel belangrijker is, is dat het Westen nog recht heeft op miljarden dollars uit Rusland, en een nieuwe lening voorkomt een totaal 'default' op het terugbetalen hiervan.

Inderdaad heeft de toezegging van Camdessus al haar positieve effect. Volgens de Russische minister van Financiën, Michail Zadornov, heeft hierdoor al een aantal buitenlandse crediteuren aangeboden onderhandelingen te beginnnen over de herstructering van hun leningen en hebben zich tevens nieuwe crediteuren aangemeld. „Het IMF werkt als een kwaliteitsmerk, het hernieuwt het geloof in de toekomst van Rusland”, aldus de minister.

De Russische regering zal dan ook alles op alles zetten om de antiwesterse stemming onder controle te houden en de westerse investeringen te beschermen. De grote vraag is echter wat er gebeurt als de oorlog voort blijft duren en er inmiddels een nieuw Russisch parlement en een nieuwe president gekozen zullen zijn. Alles wijst er namelijk op dat deze nog veel minder pro-westers zullen zijn dan de huidige, met alle negatieve gevolgen van dien.