Buitenland4 mei 1999

Aanvallen luwen vanaf middernacht

NAVO treft weer
autobus: 17 doden

Van onze buitenlandredactie
BELGRADO – NAVO-vliegtuigen hebben volgens Joegoslavische media gisteren opnieuw een autobus getroffen. In de bus, die rond het middaguur 20 kilometer ten noorden van Pec in Kosovo werd geraakt, vielen twintig doden en raakten 43 mensen gewond.

Het Servische Mediacentrum berichtte dat de bus, die onderweg was van Pec in Kosovo naar Rozaje in de naburige republiek Montenegro, vol zat met vrouwen en kinderen.

NAVO-woordvoerder Jamie Shea zei op het NAVO-hoofdkwartier in Brussel dat de alliantie geen informatie had over de aanval op de bus. Bij de aanval werden ook drie burgerauto's en twee politievoertuigen vernield. Volgens Montena-fax was een nabijgelegen controlepost van het leger en de politie mogelijk het doelwit.

Afgelopen dagen heeft de NAVO de luchtcampagne geïntensiveerd, met de afgelopen dagen meer dan 600 vluchten per dag. Vanaf middernacht luwden de aanvallen echter, mogelijk in verband met nieuwe diplomatieke inspanningen.

Shea zei dat op de veertigste dag van de luchtcampagne van de NAVO 45 doelen in Servië waren aangevallen, waarvan 21 in Kosovo. Er werden ook tanks, artilleriestukken, een hoofdkwartier van de bijzondere politie, een commandopost, brandstofvoorraden, vliegvelden en munitiedepots aangevallen. Shea zei dat de NAVO zich zorgen maakt over het lot van de stad Prizren, die vroegere 180.000 inwoners telde en nu vrijwel verlaten is. Hij zei dat de Servische politie aan de grens de mannen onder de vluchtelingen van de vrouwen en kinderen scheidde, maar nu de mannen over de grens laat gaan en de vrouwen en kinderen terug laat keren.

Nederlandse F-16's hebben bij luchtaanvallen op gronddoelen in Servië nog geen burgerslachtoffers gemaakt. Het Nederlandse squadron in Italië heeft tot nu toe meer dan zeshonderd vluchten uitgevoerd van de in totaal 14.500 missies boven Joegoslavië.

Volgens het ministerie van Defensie hebben de F-16's de afgelopen dagen achttien aanvallen uitgevoerd op gronddoelen, zoals een spoorwegemplacement en munitie- en olieopslagplaatsen. Verder hebben de Nederlandse piloten 34 luchtverdedigingsmissies uitgevoerd en zes fotoverkenningsoperaties. Het ministerie is van plan voortaan vaker gedetailleerdere informatie te geven over de activiteiten van de F-16's.

De drie Nederlandse Chinook-transporthelikopters zijn volledig ingezet bij humanitaire hulpoperaties in Albanië. De toestellen hebben inmiddels al 143 hulpvluchten uitgevoerd, waarbij op de heenweg voedsel en hulpgoederen worden aangevoerd en op de terugweg vluchtelingen worden meegenomen. Het helikopterdetachement, dat oorspronkelijk in Macedonië was gehuisvest, gaat binnenkort volledig over naar een basis in Albanië.

Propagandamachine
Grote delen van de hoofdstad Belgrado en andere delen van Servië zaten gisteren nog zonder elektriciteit nadat de NAVO zondag de stroomvoorziening had uitgeschakeld. NAVO-woordvoerder Shea zei dat de aanvallen op de centrales bedoeld waren als boodschap „dat wij het energiesysteem kunnen uitschakelen wanneer wij maar willen.” De stroomstoring trof in het bijzonder commando- en controlecentra van het Joegoslavische leger, communicatielijnen en zelfs de baanverlichting van de luchthaven. Nu de kwetsbaarheid van de elektriciteitsvoorziening is bewezen, „hebben ze nog iets om zich zorgen over te maken”, zei Shea.

Gistermiddag gingen ook de zenders van de Servische staatsradio en -televisie uit de lucht. De oorzaak was niet bekend. De NAVO heeft de Servische staatstelevisie een onderdeel van de Joegoslavische propagandamachine genoemd en al vaker aangevallen. Gisteravond laat slaagden verschillende lokale zenders in Belgrado erin het signaal van de staatstelevisie uit te zenden.

Het Joegoslavische staatspersbureau Tanjug meldde dat in de omgeving van het dorp Ladjevci bij Krajlevo verschillende raketten waren ingeslagen. In de buurt van Ladjevci ligt een militair vliegveld.

Ook werd de heuvel Strazevica aan de zuidelijke rand van Belgrado bestookt, alsook de regio Batajnica ten noordwesten van de stad, waar ook een militair vliegveld ligt, meldde Tanjug. In Novi Sad werd het gebouw van de staatstelevisie getroffen. Het stond volledig in brand, meldden ooggetuigen.

Bij een aanval op de centrale stad Valjevo werd zondagavond een munitiefabriek geraakt, maar ook twee flatgebouwen. Servische functionarissen maakten melding van veertien gewonden. Gisteren klonken in Valjevo opnieuw enkele inslagen. Een aanval op het stadje Sremska Mitrovica ten noordwesten van Belgrado kostte aan een vrouw het leven, verschillende burgers raakten gewond. Radio Pancevo zei dat in Vitanovac een olieopslagplaats was getroffen, terwijl in Ladjevci het vliegveld werd bestookt. Beide steden liggen in Centraal-Servië. Bij de hoofdstad Pristina in Kosovo vielen NAVO-jagers een oliedepot aan. Een leegstaande kazerne in Pristina kreeg twee raketvoltreffers. Bij de grens met Montenegro werd een brug over de rivier de Lim vernield. In Novi Sad werd voor de twaalfde keer de olieraffinaderij onder vuur genomen. De productie in de raffinaderij is lamgelegd. Gisterochtend bombardeerden NAVO-vliegtuigen in het zicht van de grenspost Morini in Noord-Albanië een gebouw in Kosovo. Het was onduidelijk of daarbij slachtoffers zijn gevallen, of waarvoor het gebouw werd gebruikt.