„We weten niet waarmee
we bezig zijn”

Apostolou is een teleurgesteld man, bekent hij zelf. Hij is teleurgesteld in de vredesbeweging, die naar zijn mening volledig de weg kwijt is omdat zij is gaan geloven in „vrede door geweld” en „alleen nog maar roept dat wij geen genocide kunnen tolereren.” Hij is teleurgesteld in de sociaal-democratische beweging in Europa, die onder aanvoering van de Britse premier Blair haar idealen heeft verkwanseld. En hij is teleurgesteld in het functioneren van het Nederlandse parlement, dat „geen principiële discussie heeft gevoerd, niet weet waar we mee bezig zijn en zich dat ook niet afvraagt.”

Volgens Apostolou gaat het bij de NAVO-acties tegen Belgrado om „een unieke actie die wij niet kunnen definiëren. We weten niet eens of we nu in oorlog zijn of niet. De regering spreekt van een militaire campagne, maar weet dat ook niet nader uit te leggen.” Zoveel is echter wel duidelijk: de NAVO heeft zonder mandaat van de Verenigde Naties een zelfstandige, soevereine staat aangevallen. „En dat heeft vergaande consequenties voor de internationale wereldorde, consequenties die wij nu nog niet kunnen overzien.”

Geheime agenda
Om Milosevic gaat het niet, want die zou op een andere manier gemakkelijk opzij te zetten zijn. Om het voorkomen van de etnische zuiveringen gaat het evenmin, denkt Apostolou. „Dat kan namelijk niet door het gebruik van wapens. De al in gang gezette acties van Milosevic tegen de Kosovo-Albanezen zijn sinds de luchtaanvallen alleen maar verhevigd. Als die plannen al klaar lagen, dan is dat voor het Westen des te erger. Dan hadden we maatregelen moeten nemen om ervoor te zorgen dat het nooit zover zou komen.”

Waar gaat het dan wel om? Apostolou spreekt van een „geheime agenda”, plannen op de achtergrond die nog niet worden uitgesproken maar waarvan wij af en toe iets te weten komen door kleine uitlatingen of versprekingen van de wereldleiders. Volgens hem hebben de Verenigde Staten deze oorlog doorgedrukt met het uiteindelijke doel de Balkan te leiden en te beheersen. „Clinton heeft zelf gezegd dat het Amerikaanse belang gebaat is bij een rustig en vredig Europa, zonder ruzie in de achtertuin. Dat is zijn enige doel.”

Apostolou komt van de Balkan. Hij bracht zijn jeugd door op het arme platteland van Noordwest-Griekenland. Hij weet bij ervaring hoe wreed en meedogenloos een burgeroorlog is. Hij ontvluchtte zijn land voor de kolonelsjunta, zag hoe vriendschappen tussen mensen met eenzelfde cultuur en geloof omsloegen in blinde haat, maar zag ook hoe mensen zich daarna weer verbroederden. Apostolou is bovendien geïnteresseerd in de geschiedenis en wil zich aan de feiten houden. „En wanneer ik alles op een rijtje zet, zie ik dat er een betere conclusie mogelijk is dan de conclusie die het Westen trekt.”

Waarden
Wie het verleden kent, weet dat het heden oneindig complex is. Apostolou verzet zich dan ook tegen de eenzijdige kritiek op Milosevic en de Serven. „Wij willen onze universele waarden op de Balkan hooghouden. Natuurlijk maakt Belgrado zich schuldig aan grove schendingen van die waarden. Maar dat doen ze allemaal, de Kroaten en de moslims ook. En ook het UCK.” Milosevic wordt in de westerse pers afgeschilderd als een volstrekt onbetrouwbaar heerschap. Apostolou haalt zijn schouders op. „Ze hebben toch ook het Dayton-akkoord met hem gesloten?”

Om de agenda van Milosevic te begrijpen, moeten we volgens Apostolou terug naar 1974, toen Joegoslavië een Grondwet opstelde die tegen de mogelijke desintegratie van de republiek was gericht. Kosovo moest koste wat kost bij Servië blijven, luidde vanaf toen de ideologie. „Geen onafhankelijkheid voor de Kosovaren dus, want dat impliceert het recht op afscheiding en het recht om zich aan te sluiten bij Albanië.”

„Na de afscheidingen van begin jaren negentig is Milosevic in feite trouw gebleven aan deze ideologie van Tito. Hij wilde een multiculturele, multi-etnische staat, mét de Kosovaren, want die vormen een volk en geen nationaliteit.”

Hoe is dat ideaal van een multi-etnische staat dan te rijmen met de huidige zuiveringsacties?
„Het bewind van de Joegoslavische regering in Belgrado is er helemaal niet op gericht de Albanezen uit Kosovo te verdrijven, maar om een afscheiding te voorkomen. Natuurlijk zijn er wel groepen supernationalisten zoals die militie van Arkan die vreselijk huishouden, maar in feite heeft Milosevic daar geen belang bij. Hij heeft die groepen niet in de hand.”

Wat Apostolou nog de meeste zorgen baart, is dat juist nu de NAVO alle Albanezen uit Kosovo vandaan wil hebben. „Dat lijkt een inleiding op een echte, grote oorlog. Zodra Kosovo ontvolkt is, kan de NAVO er binnenvallen. Amerikaanse Apaches zullen dan eerst UCK-strijders binnenvliegen. Als onder hen veel slachtoffers zijn gevallen, zullen we er zelf aan moeten geloven. Dan zullen er ook in onze gelederen veel doden vallen. En het parlement heeft zich zomaar mee laten voeren.”

„Hoe dan ook, er staat ons nog veel leed te wachten. Het land zal volledig kapot gemaakt worden. En dan? Een onafhankelijk Kosovo? Dan willen de Albanezen in Macedonië zich ook afscheiden, dan wil Zuid-Albanië zich aansluiten bij Griekenland, dan wil Turkije de Turkse minderheid in Griekenland inlijven en zal Bulgarije een claim op Skopje leggen. De uitkomst zal hoe dan ook een grote bende zijn.”

Scenario
Apostolou sluit helemaal niet uit dat de Amerikanen dit scenario voorzien en er zelfs op uit zijn. „Deze weg door de hel leidt dan uiteindelijk tot een stabiele Balkan met nieuwe grenzen, waar de VS dominant aanwezig zullen zijn en hun belangen kunnen behartigen, om te beginnen door financiële steun voor de wederopbouw van de getroffen landen.”

Apostolou is Grieks-orthodox, zoals de Russen en de Serven ook het oosters-orthodoxe geloof aanhangen. Maar zijn christelijk geloof is nauwelijks van invloed op zijn beschouwingen, zegt Apostolou. „Maar ik zie wel dat het Westen geen enkel respect heeft voor de orthodoxie. Bombardementen worden wel tijdens de ramadan gestopt, maar niet tijdens het orthodoxe paasfeest. Het gaat inderdaad ook om een botsing tussen twee culturen, die van de westerse machten tegen de oosterse orthodoxie. „Ik kan me daar verschrikkelijk kwaad over maken.”