Buitenland19 april 1999

Milosevic straks zonder brandstof

„NAVO verwoest
raffinagecapaciteit
Serviërs volledig”

Van onze buitenlandredactie
BELGRADO – De NAVO heeft gisteren het grootste aantal luchtaanvallen op doelen in Joegoslavië uitgevoerd op één enkele dag. Daarbij zijn vooral raffinaderijen en bruggen vernietigd. Woordvoerders van de alliantie meldden dat de raffinagecapaciteit van Joegoslavië is verwoest. Milosevic zou straks zonder brandstof zitten en van de luchtafweer is weinig meer over.

NAVO-straaljagers vlogen 500 missies in een tijdsbestek van 24 uur, dat gistermiddag eindigde. Het bondgenootschap zei „zeer succesvol” te zijn geweest. Doelen waren onder andere een grote olieraffinaderij in de tweede stad van Joegoslavië, Novi Sad, en een oliedepot en een kunstmestfabriek in Pancevo, in de omgeving van Belgrado. Woordvoerder Jamie Shea sprak van „een zeer succesvolle dag van luchtoperaties”, in het bijzonder met betrekking tot leger- en politiedoelen.

De NAVO maakte bekend dat 32 doelen waren getroffen, dat dertien militaire voertuigen onschadelijk waren gemaakt en dat twee Mig 21-gevechtsvliegtuigen, die zich op de grond bevonden, waren geraakt. Alle NAVO-vliegtuigen zouden veilig zijn teruggekeerd op hun basis.

Bij een bombardement in Batajnica, waar een lagere school getroffen werd, is volgens de Servische autoriteiten een driejarig meisje gedood. Vijf anderen raakten gewond. In Batajnica, dat ten noordwesten van Belgrado ligt, is een militair vliegveld.

Volgens de Servische media werden nog zeker drie andere plaatsen in West- en Midden-Servië onder vuur genomen. Zowel militaire als niet-militaire gebouwen liepen schade op. In Novi Sad en in Pancevo, waar felle branden woedden, kreeg de bevolking het advies door zakdoeken te ademen, om te voorkomen dat zij giftige dampen zou inademen. Hevige regenval leek die maatregel echter overbodig te maken.

Tanjug maakte melding van vier krachtige explosies in Baric, een stad op 25 kilometer ten zuidwesten van Belgrado waar een grote chemische fabriek is gevestigd. Of de fabriek is getroffen werd niet gemeld. Gisteren waarschuwden de Servische autoriteiten dat een grote milieuramp het gevolg zou kunnen zijn als de NAVO deze fabriek aanvalt. Om te voorkomen dat dit gebeurt, wordt de fabriek met schijnwerpers belicht. Een grote groep buitenlandse journalisten kreeg zondag een rondleiding in de Prva Iskra-fabriek. Slobodan Tosovic, een medewerker van de dienst gezondheidszorg, zei dat de fabriek stoffen produceert voor wasmiddelen en dat er ongeveer 180 ton zeer giftig hydrofluoride in het fabricagesysteem zit.

Als de NAVO de fabriek vernietigt, zou een wolk met een dodelijke dosis van het zuur zich verspreiden over een gebied met een straal van 30 kilometer. Een gebied met een straal van 100 kilometer zou door de giftige wolk kunnen worden besmet, waardoor waarschijnlijk ook buurlanden met het gif te maken zouden krijgen, aldus Tosovic. Volgens hem is het technisch onmogelijk de tanks met de gifstof in korte tijd te legen. Evenmin is het mogelijk de ongeveer honderdduizend omwonenden in korte tijd te evacueren.

De regio Subotica in de Servische provincie Vojvodina was vanochtend opnieuw het doelwit van NAVO-aanvallen. Vojvodina heeft een grote etnisch Hongaarse bevolking, maar er wonen ook etnische Duitsers en Serviërs.

Secretaris-generaal van de NAVO Javier Solana heeft vanochtend gezegd dat de Amerikaanse Apache-helikopters die naar Kosovo zijn gestuurd begin volgende week in actie zullen komen. De 24 helikopters vergroten de effectiviteit van de NAVO-luchtmacht in de regio bij het uitschakelen van doelen op de grond. De Apache wordt beschouwd als een van de effectiefste antitankwapens. Het is het plan de helikopter speciaal in te zetten tegen de Servische grondtroepen die de Albanese Kosovaren verdrijven.

Solana zei verder dat er 30.000 militairen naar Kosovo worden gestuurd zodra de bombardementscampagne voorbij is en een staakt-het-vuren totstand is gekomen. De meeste van de militairen zullen Frans, Brits en Duits zijn. Ze moeten „de veiligheid in Kosovo en de terugkeer van vluchtelingen zeker stellen”, aldus Solana, die benadrukte dat de aanvallen zullen worden voortgezet. „Vasthoudendheid is van cruciaal belang om te winnen.”

'Partner' UCK
NAVO-functionarissen meldden gisteren dat het Bevrijdingsleger van Kosova, het UCK, weliswaar over relatief weinig terrein beschikt, maar „nog lang niet” is verslagen. De UCK-strijders zouden actief zijn in met name het midden, oosten en noorden van Kosovo. Het UCK zou in de praktijk steeds meer een partner van de NAVO worden.

Het blad US News & World Report berichtte gisteren over geheime gesprekken tussen Amerikaanse functionarissen en leden van het UCK over mogelijke leveranties van zware wapens. Speciale Amerikaanse en Britse commando-eenheden zouden geregeld met rebellen van het UCK samenwerken. Daarbij gaat het vooral om aanwijzingen door het UCK over Servische legerdoelen. De NAVO is zeer gefrustreerd over de succesvolle Servische tactiek om tanks en wapens te verbergen in garages, woonhuizen en zelfs moskeeën in „etnisch gezuiverde” dorpjes in Kosovo.