Kosovo-crisis legt beslag op Azië

Noord-Korea ziet dit als een kans om druk uit te oefenen op de onderhandelingen die plaatsvinden met de VS over raketten en atoomcentrales en om de aandacht in het land af te leiden van de vreselijke hongersnood. Maar het loopt uit de hand. Noord-Korea zendt een commandoteam om een Japanse atoomcentrale aan te vallen. De aanval wordt op het nippertje afgeslagen door Japanse strijdkrachten. Een nieuwe oorlog start in Oost-Azië.

Een onwaarschijnlijk maar niet onrealistisch scenario. De denkbeeldige aanval op de Japanse atoomcentrale wordt tot in uiterst detail geschreven in ”Oorlogsverklaring”, geschreven door de Japanse auteur Iku Aso. In het boek mogen Japanse strijdkrachten alleen schieten als er op hen wordt geschoten.

De elf Noord-Koreaanse commando's bepalen zodoende het tempo van de strijd en weten vele tientallen Japanners te doden. Het Pentagon, het Amerikaanse ministerie van Defensie, noemt Noord-Korea „het meest betekenisvolle gevaar op korte termijn” in Azië. Onder andere vanwege het totalitaire regime, de voortdurende ontwikkeling van langeafstandsraketten en de vreselijke economische situatie.

Onvoorspelbaar
Dat Noord-Korea onvoorspelbaar is, bleek op 23 maart. Twee niet-geïdentificeerde schepen voeren de territoriale wateren van Japan binnen. De Japanse kustwacht volgde de schepen de hele dag en ordonneerde hen te stoppen, maar de schepen voeren door. De Japanse premier Obuchi gaf daarop toestemming aan de Japanse marine de actie van de kustwacht over te nemen. Deze vuurde verscheidene waarschuwingsschoten af, maar de vluchtende schepen wisten duidelijk dat de Japanse marine niet direct op hen zou richten.

Ze ontvluchtten richting Noord-Korea. Verscheidene vliegtuigen stegen op van Noord-Koreaanse bases, waarschijnlijk Mig-21-gevechtsvliegtuigen.

Japan had ook piloten in de lucht. De spanning was te snijden. De jacht werd opgegeven voordat zich een serieuzer incident kon voordoen en de mysterieuze schepen wisten te ontsnappen.

Satellietfoto's ontdekten de twee schepen later in een Noord-Koreaanse haven. Het incident wordt algemeen gezien als een poging om Noord-Koreaanse agenten in Japan af te zetten of op te halen. Het schokte Japan hevig. Niet enkel was het voor het eerst sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog dat de Japanse marine een dergelijk actie uitvoerde, maar de Taepodong-I-raket die Noord-Korea vorig jaar augustus over Japan heen schoot, ligt nog vers in het geheugen.

Het bleek dat Japan geen verdediging tegen raketaanvallen had. De raket toonde hoe kwetsbaar Japan is en hoe afhankelijk het land is van de Verenigde Staten. Veel officieren van de Japanse strijdkrachten hebben het boek over de commandoaanval gelezen en nemen de lessen zeer serieus. Een van de hoogste officieren van de Japanse marine, die deze krant vroeg zijn naam te verzwijgen, noemt het boek „te pessimistisch” over Japanse besluitvorming. Maar hij laat al zijn officieren het boek lezen en raadt het met overtuiging aan aan invloedrijke bewindslieden.

Azië en Europa zijn niet meer van elkaar los te denken, volgens de officier. „Gebeurtenissen die in Europa plaatshebben, beïnvloeden de situatie in Azië” en vice versa. Een hergroeping van de Zevende Vloot vanwege de Joegoslavische kwestie verbreekt volgens deze officier het militaire evenwicht in oostelijk Azië.

Die hergroepering heeft ondertussen al gedeeltelijk plaatsgehad. Drie van de zeventien schepen van de Amerikaanse Zevende Vloot, waaronder het belangrijke vliegdekschip USS Kitty Hawk, werden deze maand naar de Indische Oceaan gezonden vanwege de problemen in Europa. De Verenigde Staten hebben in het geheel twaalf vliegdekschepen, waarvan er zes zijn gestationeerd in de Grote Oceaan. Sinds het vertrek van de Kitty Hawk is er geen Amerikaans vliegdekschip in het gebied rond Japan.

Japan heeft geen vliegdekschepen en Japanse gevechtsvliegtuigen zijn niet van een type dat op lange afstanden actie kan voeren. De Japanse strijdkrachten zijn volledig defensief georganiseerd en uitgerust. Aziatische buren van Japan zijn nog immer bang voor een Japanse strijdmacht met meer offensief vermogen en ook in de binnenlandse politiek ligt het punt uitermate gevoelig. De Verenigde Staten houden er daarom vele zwaarbewapende bases op na in Zuid-Korea en Japan.

Hoewel de militaire samenwerking tussen de Verenigde Staten en Japan de laatste jaren veel vragen en demonstraties heeft opgeroepen in Japan, is het duidelijk dat het land niet zonder kan. „De samenwerking is enorm belangrijk”, legt de marineofficier uit, „omdat de Amerikaanse strijdkrachten een offensieve functie hebben en de Japanse een defensieve.” De officier noemt deze situatie „een goede balans.”

Ondanks dat de twee schepen door de mazen van het Japanse verdedigingsnet slipten, ziet de officier het incident in een positief licht. Hij heeft de indruk dat er reeds veel Noord-Koreaanse agenten opereren in Japan. „Japan werd door Noord-Korea gezien als een gemakkelijk land om binnen te komen. De gebeurtenissen van deze maand hebben daar verandering in gebracht.”

Aardbeving Kobe
Japan heeft duidelijk geleerd van de verschrikkelijk aardbeving in Kobe in 1995. Het duurde toen veel te lang voordat Japanse soldaten werd toegestaan het gebied binnen te trekken om hulp te bieden. „Dit keer was onze reactie snel. Het was duidelijk dat de huidige lijnen van communicatie en besluitvorming werkten. Er werd snel en op een juiste manier gehandeld door de Japanse overheid.”

De Noord-Koreaanse raket en de infiltratie van de twee schepen hebben de Japanse visie wat militaire zaken betreft scherp gesteld. Het Japanse parlement begon vorige week een intensief debat over de functie en acties van de Japanse strijdkrachten. Er gaan zelfs stemmen op om de grondwet aan te passen, zodat de grondwet oorlog voeren niet langer verbiedt.

„Maar”, zegt de officier, „verwacht geen drastische veranderingen in Japanse wetgeving. Want als we de wetten drastisch veranderen, wakkert het de angst van onze buren aan. We moeten hard nadenken over wat we kunnen doen onder huidige Japanse wetten.” Maar de voortdurend kritieke situatie in Joegoslavië geeft Japan weinig tijd om dit rustig uit te werken. Er is een kans dat het voor een voldongen feit komt te staan voordat het land er emotioneel klaar voor is.