„Westen grijpt 8 jaar te laat in”

Hoezo 8 jaar te laat? „Als het Westen al in 1991 op de Balkan had ingegrepen, zouden de daaropvolgende ”etnische zuiveringen” in Bosnië zijn voorkomen, idem die van nu in Kosovo.”

De docent aan de Universiteit van Zagreb dateert de oorlogsroute van de huidige Joegoslavische president, Slobodan Milosevic, vanaf 1986. „Dat het zover is gekomen, viel in feite te verwachten.”

Vanzelfsprekend laten ruim 2 weken van precisiebombardementen op de buurlanden Servië en Montenegro, samen de Federale Republiek Joegoslavië, de Kroatische samenleving bepaald niet onberoerd.

Buczynski: „De luchtslagen van de NAVO zijn nog altijd voorpaginanieuws. De meerderheid van de Kroatische bevolking staat achter deze acties. Zij juicht die beslist toe. Daarentegen werpen de economische effecten sombere schaduwen vooruit voor de nationale volkshuishouding. De vrees bestaat dat de toeristenindustrie dit jaar harde klappen zal krijgen. Nu al vernemen we geluiden uit het buitenland dat Kroatië „geen zekere regio” meer is. Breed genomen vormt Joegoslavië ronduit „een gevaarlijke zone.” En daaronder valt evenzeer Kroatië, vooral het gebied rondom de kustplaats Dubrovnik.”

De oorlogshandelingen van dit ogenblik gaan Zagreb sowieso enorm veel geld kosten. De schade zal tot in de miljarden oplopen. „De militaire operatie is, kortom, desastreus voor de Kroatische economie”, vat onze landgenoot van verre Habsburgse origine samen.

Die forse tegenslag is tegelijk het hoofdprobleem voor de regering in Zagreb. „De eigen burgers vinden aan de andere kant dat zij vrij lauw reageert op de spannende gebeurtenissen over de zuidgrens. In haar weerwoord wijst de regering juist op de negatieve effecten.”

Vukovar, Dubrovnik...
Qua hulpverlening aan verdreven Albanese Kosovaren wenst Zagreb allerminst achter te blijven. Alle tegenwoordige en toekomstige financiële perikelen ten spijt. „Dat is allemaal geen probleem. Vooral ook omdat er heel veel Albanezen in de oorlog van 1991 aan Kroatische kant hebben meegevochten”, zet Buczynski uiteen. „En dat is iets wat ze hier nooit zijn vergeten. Die bijstand leidt vandaag vanzelf tot sympathie en hulp aan de Kosovaren.”

De Kroatische publieke opinie verwacht trouwens dat de NAVO waarschijnlijk zal overgaan tot het inzetten van grondtroepen. „Zij houdt dat voor onvermijdelijk. Eindelijk krijgt Milosevic een koekje van eigen deeg te eten. Eindelijk..., wat dat is tot op heden uitgebleven. De Serviërs zijn in de jaren negentig immers verschoond gebleven van direct oorlogsgeweld.”

De protesten, betogingen van Serviërs in de rest van Europa tegen de NAVO-expeditie contra het bewind-Milosevic, hebben de Kroaten eigenlijk „verbijsterd”, analyseert onze zegsman. „Die verbijstering betrof de grote aantallen Serviërs in alle landen. Daardoor rijst het vermoeden waarom destijds de internationale erkenning van de Kroatische soevereiniteit zo uiterst moeizaam verliep. Dat kwam door de ontzettend grote Servische lobby in het buitenland.”

Tussen haakjes: welke houding nemen in Kroatië woonachtige Serviërs momenteel aan? „In Slovenië hebben ze in elk geval een demonstratie georganiseerd. Naar verwachting zouden zij dat wellicht ook hier proberen. Dat is echter niet het geval. Was het gebeurd, dan zou een tegendemonstratie stellig het resultaat zijn geweest.

Wat je wel hoort, is dat Serviërs die gevlucht zijn uit hun voormalige republiek in de Krajina naar Banja Luka in Noord-Bosnië, zich als vrijwilligers hebben gemeld voor de strijd in Kosovo. Dat moeten er zo'n tweeduizend zijn. Naar eigen idee nemen ze het daar op tegen „de NAVO, de westerse agressors, nazi's.”

Voor het overige kijken de Serviërs in Kroatië niet op van de krachtmeting tussen de NAVO en Belgrado. Dat lag in de lijn van de verwachtingen. Logisch genoeg vinden ze het erg voor familieleden in Servië.”

De NAVO-aanvallen van de afgelopen weken herinneren de Kroaten aan de vreselijke bombardementen op onder andere Vukovar en Dubrovnik in het begin van de jaren negentig. Automatisch worden er dan vergelijkingen getrokken. „De volksmond oordeelt dan: „Wij hadden het veel erger, want dáár worden nu geen civiele doelen aangevallen. Een groot verschil! Voor de precisiebombardementen van de NAVO kun je eigenlijk alleen maar je pet afnemen.”

Nog even afgezien van die treffer op dat lege politiegebouw, terwijl het ziekenhuis er pal naast níet was ontruimd. De bedoeling van Belgrado is evident: „Laten we hopen dat ze mis schieten.” Let wel, de aanvaarding van het reële risico van een groot aantal doden en gewonden als propagandamanoeuvre tegen die „NAVO-barbaren.” De Kroaten achten daar Milosevic en consorten echt niet te goed voor.”

Iedereen schietschijf
De recente kidnapping van drie Amerikaanse soldaten door de Serviërs was natuurlijk meteen 'hot news' in Kroatië. „De mensen hier weten maar al te goed wat er met alle krijgsgevangen Kroaten en Bosniërs is gebeurd. Wat deze Amerikanen te wachten staat, zal zeker vreselijk zijn. Iedereen heeft derhalve echt medelijden met hen. Internationale rechtsregels, zeg oorlogsconventies, betekenen niets voor de Serviërs.”

De tartende houding van Servische burgers tegenover de NAVO –het verdedigen van een brug over de Sava in Belgrado bijvoorbeeld met uitdagende schietschijven (”target”) pal voor de borst– valt in Kroatië heel slecht.

„In 1991 fungeerde iedere Kroaat als schietschijf voor Belgrado. Onderscheid tussen burgers en militairen werd niet gemaakt. Dat maakte geen fluit uit. Er werd gewoon op je geschoten. Mensen die een keten vormen om een brug te beschermen. Ik heb dat in Vukovar niet gezien, wél in Belgrado. Het is dus een groot schandaal dat zij het lef hebben Clinton een Hitler te noemen.”

Waar is de Servische oppositie gebleven? Zie de massale studenten- en burgerprotesten van eind 1996. Vanwaar dat sluiten van de gelederen in Servië? Vanwaar die schijnbaar algemene steunbetuigingen aan de machtsmens Milosevic?

Buczynski aarzelt geen moment: „Laat ik één ding zeggen: Oppositie in Servië stelt echt niks voor! Het hoofdprobleem van de Servische oppositie is niet dat niemand onder haar een Groot-Servië wil. Nee, dat wensen zij allemaal. Punt is dat alle oppositieleiders azen op de machtspositie van Milosevic. Daar draait het in wezen om. Om het even of we het over Draskovic, Seselj of Arkan hebben. Geen van deze lieden heeft zich ooit uitgesproken voor Kosovaarse autonomie, voor gelijke politieke rechten voor de Albanezen aldaar.”

Verwachten de Kroaten dat Milosevic' trotsering van de NAVO het einde van diens bewind zal inluiden? „Iedereen hoopt dat natuurlijk. Het verhaal gaat dat Milosevic in dat geval waarschijnlijk zelfmoord zal plegen. Ja, net zoals zijn beide ouders. Uit een zojuist verschenen biografie van Milosevic rijst in elk geval het beeld op van een man die bereid is tot het uiterste te gaan. Hij vertrouwt niemand, heeft geen werkelijke vrienden. Met Kosovo is Milosevic aan de macht gekomen én met Kosovo zal hij, naar het zich thans laat aanzien, ook te gronde gaan.”

Vijf nullen
Het sluiten van de Servische gelederen op dit cruciale ogenblik zit de betrokken geschiedkundige erg hoog: „Dat was altijd al zo! Die mensen hebben nooit gedemonstreerd toen Dubrovnik werd gebombardeerd of Vukovar in één gigantische ruïne veranderde. Hetzelfde gaat op voor de massamoord op de moslimbevolking van Srebrenica. De voorbeelden laten zich gemakkelijk vermenigvuldigen.

En nu staan ze allemaal hand in hand op een brug. Erg aandoenlijk, maar wanneer zij zich daarbij werkelijk tegen nazi's keerden, stonden ze absoluut niet op die brug. Als ik Serviërs voor CNN-camera's hoor beweren het noodlot van de Joden te delen, word ik ter plekke onpasselijk.

Ze hebben in álle voormalige republieken van Joegoslavië zoveel onheil aangericht. Niet alleen in Kroatië, maar evengoed in Slovenië, Bosnië. Het is de hoogste tijd dat daar iets tegen ondernomen wordt. Het is alleen zoals ik eerder zei: Dat had 8 jaar eerder moeten gebeuren. Blijkbaar grijpt de wereld pas bij slachtofferaantallen met vijf nullen eindelijk in.”