Vluchten in kunst en muziek

BELGRADO – Met openluchtconcerten en culturele manifestaties proberen de inwoners van Servië er de moed in te houden terwijl de NAVO-bombardementen doorgaan. „Een vorm van collectieve therapie”, zegt een psycholoog in de hoofdstad Belgrado.

Bojana, een tiener, is een van de duizenden die geregeld de dagelijkse rockconcerten op het Plein van de Republiek in Belgrado bijwonen. Elke morgen maakt ze zich daarvoor op, trekt ze haar beste kleren aan en, niet te vergeten, speldt ze het bekende doelwitsymbool op waarmee de Serviërs de NAVO-aanvallen aan de kaak stellen.

De concerten in het centrum van de hoofdstad vinden plaats onder het motto ”Liedjes hebben ons in leven gehouden”, een regel van een oud partizanenlied uit de Tweede Wereldoorlog. In het geheugen van Bojana's grootvader is de herinnering aan het lied nog erg levendig. De nu 78-jarige man maakte ooit deel uit van het verzet onder de Duitse bezetting en werkte mee aan sabotageacties tegen de nazi's. „Ik heb altijd gehoopt dat mijn kleinkinderen nooit zoiets zouden hoeven mee te maken”, zegt de gewezen partizaan over de huidige NAVO-campagne.

Op het Plein van de Republiek zijn het geen patriottische liederen die Bojana en duizenden anderen te horen krijgen. Meestal gaat het om een selectie van de beste of populairste nummers uit het repertoire van bekende groepen. „De concerten moeten het gevoel van onbehagen verlichten”, zegt Momcilo Bajagic (39), leider van een van de populairste plaatselijke bands, Bajaga.

Volgens Lukrecija, een bekende psycholoog uit Belgrado, betekenen de concerten een soort collectieve therapie voor de bevolking. „De mensen zitten opgezadeld met angsten voor de bombardementen en gevoelens van onzekerheid. Sinds de luchtaanvallen begonnen, is hun leven in een nachtmerrie veranderd. Daarom is het goed met anderen samen te komen om die angsten te delen en te verlichten.”

Na afloop van het 3 uur durende rockconcert stapt Bojana samen met vele anderen van het Plein van de Republiek naar Knez Mihajlova, een voetgangersstraat in het hart van Belgrado. Elke namiddag tot drie uur stellen schilders en beeldhouwers daar onder de slogan ”stop de oorlog” op geïmproviseerde wijze tentoon.

„In feite deed ik dit vroeger ook”, zegt Marija Stefanovic, een jonge schilderes die onder andere landschappen met de Sava- en de Donaurivier exposeert, „maar wanneer ik nu naar de bruggen kijk, vraag ik me af of ze binnen enkele dagen nog wel het handelsmerk van onze stad zullen zijn.”

Tegen acht uur 's avonds begint dan weer het onvermijdelijke luchtalarm te loeien in Belgrado en verandert de Joegoslavische hoofdstad in een spookstad.