Arabische ambivalentie over Kosovo

Met enige genoegdoening stellen de Arabieren vandaag vast dat het toneel van een adembenemende gewapende crisis dit keer eens niet op eigen grondgebied ligt. De algemene registratie tussen Caïro en Riyad, tussen Algiers en Bagdad.

De rol van superschurk(en) is dit keer niet weggelegd voor Palestijnse terroristen of een inheemse dictator van het slag van een Saddam Hussein. Een opmerkelijke omstandigheid vanuit Arabisch gezichtspunt: Ook het beschaafde Europa heeft zijn schurken, zijn stammenoorlog, zijn vluchtelingen. En ook Europa weet zonder interventie van de VS het kwaad niet te beteugelen.

De Arabische staten delen overwegend het oordeel van westerse politici en media over de politieke toestand in het grotendeels islamitische Kosovo: De grootscheepse verdrijving van de Albanezen is puur onrecht. Daaraan moet meteen een eind worden gemaakt.

Punt is wel, zo merkt regiokenner Heiko Flottau op, dat veel Arabische regeringen die opinie zelfs niet of slechts terughoudend geventileerd hebben. Tot ongenoegen van hun burgers. „Onze moslimse broeders sterven onder de handen van de Serviërs, maar ongelukkig genoeg zijn Arabische regeringen hun nauwelijks te hulp geschoten”, kritiseert een winkelier in de Jordaanse hoofdstad Amman.

Deden zij dan allemaal helemaal niets? Dat is ook weer niet waar. De Jordaanse regering bijvoorbeeld riep haar ambassadeur uit Belgrado terug. Tegelijk veroordeelde zij het Servische optreden tegen de Kosovaren en zond zij de laatsten humanitaire hulpgoederen. En afgelopen weekwisseling sloot Egypte zijn ambassade in de Joegoslavische respectievelijk Servische hoofdstad. Kort daarvoor had president Hosni Mubarak de Egyptische Rode Halve Maan (de plaatselijke pendant van ons Rode Kruis) opgedragen de Albanezen op het Merelveld (Kosovo polje) concreet bij te staan.

De reactie van Gaddafi's Libië op de escalatie van het Kosovo-conflict laat zich gemakkelijk raden. Juist nu het met de uitlevering van de verdachten in de Lockerbie-zaak internationaal een wit voetje haalt, veroordeelde Tripoli de NAVO-bombardementen op Joegoslavisch territoir. Logisch, Gaddafi weet waarover hij praat. Washington bestookte ook hem eens vanuit de lucht.

Dubbele maatstaf
Nauwelijk iemand in de Arabische wereld kiest al met al de Servische zijde. De commentator van het Egyptische dagblad Al-Gumhurya verstoutte zich zelfs om de Serviërs „een vervloekte natie” te noemen. Met haar zou in feite niemand kunnen sympathiseren!

Servische onbuigzaamheid maakte de luchtslagen van de NAVO onafwendbaar, concluderen Arabische persstemmen. Desalniettemin koesteren zij veel bedenkingen tegen dit ultieme machtsmiddel. Zijn luchtaanvallen wel het geëigende middel om de verdrijving van de Kosovaren te stoppen? Dwing je op deze wijze Slobodan Milosevic werkelijk op de knieën?

De Egyptische krant Al-Achbar vraagt zich af of de bombardementen van de NAVO de „etnische zuiveringen” in Kosovo niet ook gestimuleerd hebben. Hoe dit ook zij, 's lands bewindsman van Buitenlandse Zaken, Amre Moussa, veroordeelde de Servische expulsiepolitiek ondubbelzinnig. En passant betreurde de minister de machteloosheid van de VN bij deze tragedie.

Met Moussa vrezen velen in de Arabische wereld dat de positie van de VN, in wie kleine staten het enige tegenwicht zien tegenover wereldagent de VS, na de interventie van de NAVO aanmerkelijk verzwakt is.

Het kon niet uitblijven in de Arabische discussie over het Kosovaarse vluchtelingendrama: de vergelijking met het Palestijnse... Een karikatuur voert Milosevic op. Hij belt de Israëlische premier Benjamin Netanyahu en vraagt met zijn bekende onschuldige gezicht: „Waarom zijn de Amerikanen zo boos op ons? Wij behandelen de Kosovaren toch niet wezenlijk anders dan jullie de Palestijnen?”

De strekking van de spotprent is helder. Sinds jaar en dag beschuldigen de Arabieren het Westen van het stelstelmatig hanteren van een dubbele politieke maatstaf. Het Westen duldt niet alleen de verdrijving van Palestijnen door Israël, maar sterker nog, de Joodse staat kan daarbij op alle westerse begrip en ondersteuning rekenen. Tegen de verdrijving van de Albanese Kosovaren daarentegen trekt datzelfde Westen thans energiek ten strijde.

In identieke zin laat zich een Egyptische commentator uit: „Belgrado wordt bestraft omdat het de eisen van de internationale volkerengemeenschap naast zich neerlegt. Israël maakt zich echter élke dag aan hetzelfde vergrijp schuldig.”

Krokodillentranen
Opvallend rustig houdt Saddam Hussein zich in deze dagen van aanhoudende NAVO-bombardementsvluchten op de Balkan. Van Iraakse provocaties was de afgelopen 10 dagen nagenoeg geen sprake. Vandaar de observatie van Heiko Flottau dat, anders dan tegenwoordig in Servië, het luchtruim boven Bagdad „relatief rustig” is.

Natuurlijk kan Saddam het niet laten zich te roeren. Vandaar zijn brallerige voorspelling dat de VS en de NAVO geen overwinning zullen boeken in Kosovo, evenmin als in zijn Irak.

Flottau: „Sommigen vermoeden zelfs dat Irak Milosevic tactische informatie heeft verschaft over het opereren van Amerikaanse bommenwerpers. De krant Al-Hayat berichtte over een bezoek van Servische officieren aan Bagdad. Zij zouden daar militaire adviezen hebben ingewonnen.” Een politiek en militair weinig belovende missie, áls die al heeft plaatsgehad.

Intussen vergiet de wereld krokodillentranen over de catastrofe in Kosovo, meldt de Libische karikaturist Mahmud Kahhil. Op letterlijk beeldende wijze uit deze populaire cartoonist wijdverbreide gevoelens in de Arabische wereld. Een krantenlezer met een hoofd in de vorm van een wereldbol kijkt naar een enorme kop: ”Noodsituatie in Kosovo”. Uit zijn oogkassen vallen de spreekwoordelijke krokodillen.

De beheersing van de Balkan, een strategische zone in het centrum van Europa, is in het geding, níét de Amerikaanse bescherming van de „Albanese moslims in Kosovo en hun rechten”, hekelen zowel fundamentalistische als gematigde krachten in het Midden-Oosten. Hun argumenten? De voortgaande onderdrukking, „uitmoording” van Kosovaren, alsmede het uitblijven van de inzet van grondtroepen op het Merelveld.