Washington verdeeld over Kosovo

Een campagne gericht op ”etnische zuivering”, en dat is precies wat de NAVO-bombardementen moesten voorkomen. „Wij moeten ingrijpen om een ernstiger tragedie te voorkomen”, aldus president Clinton een week geleden, toen de NAVO-operatie begon. President Milosevic blijkt voorlopig niet onder de indruk. Hij heeft bovendien drie Amerikaanse militairen van de vredesmacht in Macedonië laten kidnappen.

Clinton reageerde onmiddellijk met verbale dreigementen, maar hij weet heel goed dat de drie daarmee niet vrijkomen. Steeds luider wordt het advies om grondtroepen te sturen. Daar voelt het Witte Huis nog steeds niets voor, maar de president heeft intussen wel plaatsvervangend minister van Buitenlandse Zaken Strobe Talbott naar de Balkan gestuurd „voor een actuele evaluatie van de situatie.”

Voorzien
Heeft in Washington dan niemand deze ontwikkeling voorzien? Toch wel. Een van hen was directeur George Tenet van de inlichtingendienst CIA. Hij heeft niet alleen het Congres maar ook het Witte Huis nadrukkelijk en meer dan eens gewezen op de aanwijzingen voor duistere plannen van Milosevic en zijn handlangers.

Tegelijkertijd waarschuwde de top van het Pentagon voor de beperkte resultaten die men van luchtoperaties mocht verwachten. „Zij hebben hun nut, maar luchtoperaties alléén hebben nog nooit een vijandig offensief tot staan gebracht; in de Tweede Wereldoorlog niet, in Vietnam niet, in Irak niet, en ook Milosevic en zijn Serviërs krijg je alleen met bombardementen niet weg uit Kosovo. Bombardementen hebben alleen nut als zij worden gevolgd door grondoperaties; pas daarmee kun je je militaire en politieke doelstellingen verwezenlijken”, aldus Ivo Daalder, ex-veiligheidsstaflid van het Witte Huis en nu verbonden aan het Brookings (research-)Instituut in Washington.

Oud-minister van Buitenlandse Zaken Henry Kissinger heeft de laatste dagen in verschillende interviews hetzelfde geluid laten horen en ook de topmilitairen plus minister van Defensie William Cohen hebben president Clinton op deze militair-strategische wijsheid gewezen. Maar grondtroepen sturen was vanaf het begin een taboe voor het Witte Huis.

Niet alleen
Daarin staat Washington binnen de NAVO overigens niet alleen. Voor dit standpunt zijn volgens politieke analisten verschillende redenen aan te geven. In de eerste plaats is er het aarzelende thuisfront. Clintons Democratische-partijgenoten zijn verdeeld over het NAVO-optreden. En de Republikeinse tegenstanders stemden in de Senaat zelfs voor tweederde tegen de Kosovo-operatie. „Wat doen wij in een land dat de meeste Amerikanen niet eens op de kaart kunnen vinden? Als dat voor de Europese NAVO-partners zo belangrijk is, waarom sturen die dan zélf geen grondtroepen?” zo vraagt de Republikeinse senator Slate Gorton zich af.

Een andere factor is het feit dat de Koude Oorlog voorbij is. Een conflict op de Balkan wordt door de meeste Amerikanen niet meer automatisch vertaald in een „nationale bedreiging”, zoals dat het geval was toen de wereld nog in een duidelijk ”Oost” en ”West” verdeeld was. „Dat maakt dat de meeste Amerikanen het niet de moeite waard vinden om er levens voor op het spel te zetten”, aldus gepensioneerd schout-bij-nacht Eugene Carroll, die nu werkt bij het onafhankelijke Centrum voor Militaire Informatie (research) in Washington.

Een opmerking die wordt ondersteund voor de opiniepeilingen. Volgens de laatste CNN-Gallup-poll steunt 53 procent van de Amerikanen de huidige NAVO-bombardementen. Maar slechts 39 procent meent dat de kwestie zo belangrijk is voor Amerika dat men eventueel ook grondtroepen zou moeten inzetten als dat nodig is.

Moeilijke opgave
Clinton staat dus voor een moeilijke opgave. Een militair offensief verkopen aan zijn medeburgers (en kiezers volgend jaar…) terwijl hij van alle kanten te horen krijgt dat de doelstellingen daarvan met de huidige middelen niet haalbaar zijn. Maar een uitbreiding van de operaties lijkt zeker geen steun te krijgen, noch van de bevolking en zeker niet van een groot deel van het politieke establishment.

„De president heeft zich ingelaten met een militaire operatie die hij politiek niet mag verliezen; niet tegenover Milosevic en niet tegenover alle 'Milosevicen' die er nog na deze dictator komen. En trouwens ook niet tegenover de NAVO-bondgenoten. Als hij verkeerd heeft gegokt en nu terugtrekt inplaats van doorzet, tast dat de Amerikaanse geloofwaardigheid, vooral in Europa, zeer ernstig aan; en dat zal diepgaande consequenties hebben voor het NAVO-bondgenootschap”, zo meent Republikeins senator John McCain. Hij weet waarover hij praat. Hij diende in de Vietnamoorlog als gevechtspiloot, werd neergeschoten en vertoefde vervolgens 5 jaar in krijgsgevangenschap.

Is Kosovo voor NAVO en VS ”mission impossible”? De opmerking van Kenn Bacon was duidelijk: Laat niemand achteraf zeggen dat wij –de militairen– niet gewaarschuwd hebben. Zijn collega James Rubin van het ministerie van Buitenlandse Zaken kaatst de bal terug en zegt dat juist de militairen weinig voelden voor de inzet van grondtroepen.

„Dat klopt niet helemaal; de militairen hebben inderdaad gewezen op de politieke risico's, maar zij hebben de inzet van grondtroepen niet per se afgeraden”, aldus Ivo Daalder. Die daar cynisch aan toevoegt: „Je ziet, het nietes-wellesspel is al begonnen; niet zelden is dat het begin van een smadelijke politieke aftocht.”