Kosovo-conflict verenigt Rusland

Het lijkt alsof Rusland zelf in oorlog is. Dag en nacht beheerst het conflict in Joegoslavië de Russische media. En de boodschap is voortdurend dezelfde: „De agressor NAVO valt ons broedervolk Servië aan en Rusland is het enige land in de wereld dat ervoor kan zorgen dat dit stopt.” Het spreekt voor zich dat het op zo'n moment niet handig is als er te veel onenigheid bestaat tussen de verschillende politieke groeperingen.

Eerherstel Jeltsin
Het gevolg is dat de afgelopen week de betekenis van Boris Jeltsin als president van de gehele Russische natie weer is toegenomen. Hoewel het zijn concurrent premier Jevgeni Primakov was die naar Belgrado reisde om met de Joegoslavische president Milosevic te onderhandelen over een vreedzame oplossing voor het Kosovo-conflict, was het Jeltsin die publiekelijk Primakov deze opdracht gaf.

Het is ook Jeltsin die zich voortdurend tot zowel het Russische volk als de internationale gemeenschap richt met het officiële Russische standpunt inzake Joegoslavië. En opvallend daarbij is dat er onder vrijwel alle politieke fracties consensus heerst over de boodschap van Jeltsin. Dat is uniek in Rusland.

Zelfs de communisten hebben de afgelopen dagen gas teruggenomen in hun kritiek op de president. Er heeft zich nu immers een gemeenschappelijke vijand aangemeld –de NAVO– en die kan alleen maar worden bestreden indien Rusland een vuist maakt.

Het lijkt er dan ook steeds meer op dat het door de communisten beheerste Russische parlement, de Doema, de op 15 april geplande impeachmentprocedure tegen president Jeltsin voor onbepaalde tijd zal uitstellen. „We moeten onze bronnen maximaal mobiliseren”, merkte premier Primakov in dit verband op.

De vraag is waar deze pacificatie toe zal leiden. Op langere termijn lijken vooral de communisten en de nationalisten er hun voordeel mee te doen. Immers, zij grijpen de sterk antiwesterse stemming met beide handen aan om het failliet aan te tonen van de door het „verfoeide Westen” gesteunde democratische en economische hervormingen in Rusland. „Ons land is daardoor alleen maar verzwakt, en zie het resultaat: Amerika beheerst nu bijna de gehele wereld”, aldus de veelgehoorde redenering.

Eenzijdig beeld
Voor steeds meer Russen is deze redenering aannemelijk. Want de economische hervormingen hebben, zeker sinds de crisis van augustus vorig jaar, een groot deel van de Russische bevolking tot de bedelstaf gebracht. Tegelijkertijd schotelen de Russische politici en media hun bevolking een zeer eenzijdig beeld voor van de oorlog in Joegoslavië, waarin wordt gesuggereerd dat ondanks de bereidwilligheid van Milosevic om vrede te sluiten, de NAVO gewoon doorgaat met bombarderen.

En de enorme stroom vluchtelingen die Kosovo verlaat, wordt –als die al wordt genoemd– als rechtstreeks gevolg gezien van de NAVO-bombardementen. Dat het Milosevic zelf is die al jarenlang een beleid voert van etnische zuiveringen en velen heeft laten vermoorden, daarover wordt met geen woord gerept. „Amerika wil aan de wereld laten zien dat zij haar politieagent is geworden en gebruikt de Balkan voor dit doel”, leggen velen uit.

De antiwesterse propagandamachine draait op volle toeren en maakt dankbaar gebruik van de binnenlandse chaos en verwarring. Er is nu immers eindelijk een duidelijke schuldige aan te wijzen, net als in de Sovjettijd: de „westerse imperialisten”.

Het zijn dan ook uiteindelijk de democratische krachten in Rusland die op langere termijn de grote verliezers worden van de oorlog in Joegoslavië en de tijdelijke politieke pacificatie in Rusland. Het is op dit moment al vrijwel onmogelijk een genuanceerde uitspraak te doen over de situatie in Kosovo, want je wordt al snel als verrader betiteld van de gemeenschappelijke Slavische zaak en als een aanhanger van het Amerikaanse imperialisme.

Militaire steun
De liberale politici hebben zich dan ook vrijwel allemaal publiekelijk tegen de NAVO-acties uitgesproken. Wel benadrukken ze, in tegenstelling tot hun communistische en nationalistische collega's, dat Rusland absoluut niet betrokken mag raken in de oorlog en dat er moet worden gezocht naar een vreedzame oplossing van de crisis in Kosovo. Maar ze worden daarin steeds meer overstemd door de niet aflatende stroom antiwesterse propaganda die het Russische volk lijkt voor te bereiden op materiële en militaire steun aan Joegoslavië.

De politieke consensus van dit moment lijkt er dan ook vooral een te zijn van een zich op oorlog voorbereidend land. Er worden allerhande gesloten politieke zittingen gehouden waarin onder meer gesproken wordt over de mate van slagvaardigheid van het Russische leger. En de media vertonen steeds meer reportages over de verschillende marinehavens in het land, waarin officieren met grote opwinding verklaren klaar te staan om te vertrekken naar Joegoslavië indien dat nodig is.

De economische crisis, corruptie en al die andere problemen die Rusland in zijn greep houden, krijgen opeens geen aandacht meer in de pers en lijken dus plotseling niet meer te bestaan. Rusland lijkt voor het eerst sinds jaren een maatschappelijk en politiek stabiel land te zijn. Met dank aan Milosevic.