Grondtroepen in Kosovo
onvermijdelijk

Milosevic wordt al vergeleken met de Iraakse dictator Saddam Hussein. Ook die liet zich eind vorig jaar niet door massale bombardementen vanuit de lucht van zijn stuk brengen. En tijdens de Golfoorlog van 1991 waren het evenmin de bombardementen die Irak uit Koeweit verdreven. Het was de combinatie van bommen en grondtroepen die uiteindelijk de doorslag gaf.

In de Tweede Wereldoorlog werden door geallieerden op Duitse steden en industriegebieden hele bommentapijten gelegd. Die leidden er niet toe dat het Duitse oorlogspotentieel onherstelbare schade werd toegebracht. Er waren geheime bunkers en fabrieken diep onder de grond waar raketten werden geproduceerd. Zelfs het bombardement op Dresden, waarbij duizenden burgers omkwamen, tastte de Duitse wil om de oorlog voort te zetten niet aan. De nederlaag van nazi-Duitsland werd vooral bewerkstelligd door massale inzet van grondtroepen op twee fronten.

In de jaren zestig en zeventig werden Amerikaanse B-52-bommenwerpers massaal ingezet tegen Noord-Vietnam. Dit leidde er echter niet toe dat de communistische machthebbers in Hanoi inbonden. Uiteindelijk won Noord-Vietnam. In dit geval hielpen zelfs Amerikaanse grondtroepen, die uiteindelijk werden teruggetrokken, niet. Vietnam is een verhaal apart.

De Amerikaanse interventies in Grenada en Panama hebben laten zien dat militaire operaties alleen met succes kunnen worden afgerond als daar op grote schaal grondtroepen aan te pas komen.

Verouderd materieel
In Bosnië hadden luchtacties van de NAVO tegen de Bosnische Serviërs alleen succes omdat er op de grond een militair evenwicht was ontstaan tussen de Servische en Bosnische legereenheden. De Bosnische moslimstrijdkrachten werden met de dag sterker. Grootschalige NAVO-bombardementen zouden de balans helemaal in hun voordeel doen doorslaan. De Bosnische Serviërs beseften dat zij de strijd op termijn zouden verliezen. Pas toen was er ruimte voor de onderhandelingen die uiteindelijk in het Dayton-akkoord resulteerden.

Bij hun offensief tegen Kroatië in 1991 waren de Serviërs opvallend moedig. De Kroatische Nationale Garde had alleen maar lichte wapens en werd verplaatst in primitieve bussen. In korte tijd werd eenderde deel van Kroatië onder de voet gelopen. In Karlovac, even ten zuiden van Zagreb, werd het Servische offensief eindelijk tot staan gebracht, soms met man-tegen-mangevechten.

Twee jaar later, in 1993, was de situatie totaal gewijzigd. Een jaar daarvoor was de ”Servische Republiek Krajina” uitgeroepen, maar militair waren de Krajina-Serviërs verzwakt, terwijl de Kroatische strijdkrachten steeds meer moderne tanks en vliegtuigen kregen. De Servische overmoed was verdwenen. In sterk verouderde tanks reden de Serviërs rond in Knin, de 'hoofdstad' van hun kleine republiek. Veel stelde hun materieel niet meer voor.

Er kwamen onderhandelingen, maar dit keer wilden de Kroaten van geen compromis weten. Het duurde dan ook niet lang of de Krajina-Serviërs werden door het Kroatische leger onder de voet gelopen. Het was een offensief met grondtroepen, bommenwerpers kwamen er niet aan te pas. Nu waren de rollen omgedraaid en werden de Serviërs etnisch gezuiverd. Dictators laten zich nu eenmaal niet alleen vanuit de lucht verdrijven. Of ze nu Hitler, Noriega, Karadzic of Milosevic heten.

Volkenrechtelijk
Moet hieruit de conclusie worden getrokken dat de NAVO de acties vanuit de lucht tegen Joegoslavië maar beter kan beëindigen? Die acties zijn in volle omvang gaande en het zou onverstandig zijn ze abrupt te beëindigen. Milosevic zou zich dan terecht tot overwinnaar van het conflict kunnen uitroepen. Maar nu zich in Kosovo op de grond een humanitaire ramp voltrekt en honderdduizenden Kosovaren daar op de vlucht zijn gejaagd, zal er op zeer korte termijn met grondtroepen moeten worden ingegrepen.

In een noodsituatie als deze kunnen troepen en materieel snel worden ingevlogen. In Afrika hebben de Fransen in het verleden ook wel eens dergelijke interventies gepleegd. En toen een aantal jaren geleden de Koerden in Noord-Irak massaal naar Turkije vluchtten, grepen de Verenigde Staten en Groot-Brittannië snel en effectief in. Waar een wil is, is een weg.

Waar het om gaat is dat de burgerbevolking van Kosovo daadwerkelijk wordt beschermd. Dat kan alleen als er een militair tegenwicht wordt geboden tegen de Servische moordeskaders.

Men zou zo'n ingreep kunnen aanduiden met het volkenrechtelijke begrip ”humanitaire interventie”. Daarbij gaat het om acute noodsituaties, die geen verder uitstel of dralen gedogen en die onverwijld militair ingrijpen vereisen. Een aantal Amerikaanse en een enkele Duitse jurist op het gebied van volkenrecht hebben betoogd dat de huidige luchtacties tegen Joegoslavië al onder dat begrip ”humanitaire interventie” vallen. Andere volkenrechtsgeleerden willen daar niet van weten. Zij wijzen erop dat geen enkele gewapende interventie buiten de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties om volkenrechtelijk legitiem is.

Daar staat tegenover dat de Veiligheidsraad in het geval van Kosovo en in tal van eerdere acute humanitaire noodsituaties niet verder is gekomen dan verbale veroordelingen. In het geval van Kosovo is van Amerikaanse en Britse zijde al gerept van genocide – volkenmoord.

Oorlogsmisdaad
Volkenrechtelijk is er sprake van genocide wanneer een grote groep mensen vanwege haar etnische afkomst om het leven is of wordt gebracht. De Servische moordeskaders in Kosovo doen denken aan de ”Einsatzgruppen” van de SS, die aan het Oostfront tienduizenden onschuldige burgers vanwege hun etnische afkomst (Joden, zigeuners enz.) afmaakten. In zo'n acute noodsituatie kunnen de beschaafde landen van Europa niet passief blijven toekijken.

Genocide is een oorlogsmisdaad van dermate ernstig gehalte dat ze alle andere formele beletsels of structuren die effectief ingrijpen in de weg staan, terzijde schuift. Genocide wordt niet ongedaan gemaakt of voorkomen door fraaie resoluties van de Veiligheidsraad, hoe belangrijk die op zich ook zijn. Degenen die zich aan genocide schuldig maken, moeten een effectieve gewapende macht op hun weg vinden die de weerlozen in bescherming kan nemen. Grondtroepen dus. Uiteindelijk zullen de Serviërs alleen tot compromissen bereid zijn als ze inzien dat ze de strijd op de grond aan het verliezen zijn. We hebben dat zowel in Kroatië als in Bosnië kunnen zien.

Ten slotte: Slobodan Milosevic is een oorlogsmisdadiger, wiens beloftes en toezeggingen niets waard zijn. Hij is de man die heel Joegoslavië in de afgrond heeft gedreven, de ideoloog van de Groot-Servische waan die al deze afschuwelijke praktijken van etnische zuivering met zich heeft gebracht. Het is de hoogste tijd dat deze kwade geest door het Joegoslavië-tribunaal wegens oorlogsmisdaden en misdrijven tegen de vrede wordt aangeklaagd.