Ook Hitler slaagde niet op de Balkan

Afgelopen weekwisseling intensiveerde de NAVO de luchtaanvallen. Het bestoken van militaire doelen als tanks, geschut en troepenconcentraties, de zogeheten 2e fase, moet een eind maken aan het 'genocidebeleid' waarvan Belgrado wordt beschuldigd. Verscheidene politieke commentatoren hebben echter geopperd dat de Servische troepen de bombardementen ongemeen hard wreken. Volgens ooggetuigen houden zij verschrikkelijk huis in de opstandige provincie.

President Djukanovic van de Joegoslavische deelrepubliek Montenegro waarschuwde afgelopen nacht dat de politieke positie van Milosevic door de aanvallen alleen maar wordt versterkt. De militaire operatie van de NAVO zou vooralsnog het tegengestelde effect sorteren van wat werd beoogd.

Tienduizenden Kosovaren zijn uit angst voor de Servische terreur de grens over gevlucht naar de buurlanden Macedonië en Albanië. Volgens een leider van het Kosovaarse Bevrijdingsleger (UCK) rest slechts één afdoende middel om de Servische agressie jegens de Kosovaren te stoppen, namelijk het inzetten van grondtroepen door de NAVO. Eenzelfde pleidooi viel gisteren van de Albanese president Meidani te beluisteren.

Resolutie
Ook twee voormalige commandanten van de VN-vredestroepen in Bosnië zien het zo. De Britse generaal Rose en de Franse generaal Morillon verklaarden tegenover Franse kranten dat de NAVO zal zijn genoodzaakt grondtroepen in te zetten. Wil de alliantie Milosevic zo ver krijgen dat hij 'Rambouillet' tekent, dan moet volgens Rose zijn wapentuig vooreerst „één voor één” worden uitgeschakeld. Het voeren van bombardementen is daarvoor de volstrekt verkeerde strategie.

Maar de NAVO ziet daar niets in. De Amerikaanse veiligheidsadviseur Sandy Berger wees het idee rap van de hand: „Ik geloof niet dat het sturen van honderdduizenden soldaten om Servië voor 5 of 10 jaar te bezetten de juiste manier is om dit probleem op te lossen.” Pentagon-woordvoerder Ken Bacon benadrukte gisteren dat in Kosovo alleen vredestroepen zullen worden gestationeerd.

De ontwikkelingen deze week kunnen van doorslaggevend belang zijn, als duidelijk wordt of de schade van dusdanige omvang is dat de Servische oorlogsmachine daadwerkelijk ernstige belemmering ondervindt. Maar het kan evenzogoed langer duren voordat een effectieve evaluatie kan plaatsvinden. „We zijn een maand verder voordat we enig idee hebben of het werkt”, meent de Democratische senator Joseph Biden uit Delaware.

En als het niet werkt, wat dan? In het Amerikaanse Congres gaan stemmen op voor hardere maatregelen. De Democratische afgevaardigde James Traficant uit Ohio zei gisteren op een betoging in New York van etnische Albanezen een resolutie te zullen indienen voor het sturen van een interventiemacht. De NAVO kan in ieder geval dreigen met het sturen van grondtroepen, vindt de Republikeinse senator John McCain uit Arizona. „Het zou Milosevic kunnen overtuigen dat hij niet kán winnen, en dat wij hem niet wíllen laten winnen.”

Vietnam
Maar bronnen in regeringskringen laten doorschemeren dat de NAVO-leiders deze mogelijkheid in wezen nagenoeg uitsluiten, de officiële slag om de arm ten spijt. In Washington kan men zich geen serieus scenario voorstellen waarin Amerikaanse soldaten tegen Serviërs ten strijde trekken. Het grote publiek, dat in toenemende mate de luchtaanvallen steunt, keert zich nog steeds zonder meer tegen acties op de grond. Een keur aan regeringswoordvoerders heeft afgelopen dagen in de media duidelijk gemaakt dat het zenden van grondtroepen geen strategisch doel dient.

Minder duidelijkheid bestaat over de vraag waarmee het strategisch doel dan wél is gediend. In twijfel kan worden getrokken of van ernstige schade aan de Joegoslavische strijdkrachten sprake is, zolang deze nog over voldoende wapens beschikken om de terreur gewoon te kunnen voortzetten. En het doel van volledige onafhankelijkheid voor Kosovo dat het UCK nastreeft, waartegen het Westen zich nadrukkelijk heeft uitgesproken, heeft zich nog vaster in de hoofden van de etnische Albanezen geworteld.

Bovendien rijst de verdenking dat de NAVO de eisen aan Belgrado naar beneden heeft bijgesteld. In plaats van onvoorwaardelijk instemming met het vredesakkoord te betuigen, zou alleen al een wapenstilstand wellicht voldoen om de luchtaanvallen te stoppen. Nog geen maand voor de geplande feestelijke viering in Washington van het 50-jarig bestaan van het bondgenootschap kan de NAVO een falen slecht gebruiken.

„Zelfs als de NAVO Milosevic niet kan stoppen, verzekeren wij ons ervan dat hij een zeer hoge prijs zal betalen”, dekte minister van Buitenlandse Zaken Madeleine Albright zich voor het televisieprogramma Face the Nation alvast in. Gebrek aan succes wordt zo op voorhand tot minimaal een deelsucces omgebogen. Had Clinton niet gezegd dat een luchtoorlog de beste optie uit een reeks slechte alternatieven was? Het vooruitzicht van Amerikaanse soldaten verwikkeld in een uitzichtsloos Europees 'Vietnam' is ongetwijfeld de slechtste keuze uit die reeks.

Minister van Aartsen van Buitenlandse Zaken zei zondag in het televisieprogramma Buitenhof dat alleen het organiseren van een grondoorlog al maanden zou kosten. Bovendien maakt het Joegoslavische landschap een dergelijke actie volgens hem bij voorbaat nagenoeg kansloos. Hitler was er immers óók niet in geslaagd zijn Balkanavontuur tot een goed einde te brengen.

Stevige draai
Toch is volgens analisten van de invloedrijke 'denktank' Brookings Institution het sturen van ten minste een gering aantal grondtroepen op den duur haast onvermijdelijk. „Over interventie zou heel hard en heel snel moeten worden nagedacht, al is het om verder bloedvergieten te voorkomen”, aldus directeur studies buitenlands beleid Richard Haass gisteren. „Als er nog geen plannen bestaan, is er sprake van grove nalatigheid en zou er iemand moeten worden ontslagen”, meende zijn collega Ivo Daalder, in de jaren 1995 en 1996 verantwoordelijk voor het Bosnië-beleid in de Nationale Veiligheidsraad.

Voorlopig vliegt niemand de laan uit. Hoewel er op korte termijn geen concrete plannen bestaan, heeft de Amerikaanse generale staf al enige voorstudie verricht naar de inzet van grondtroepen. Met die wetenschap in het achterhoofd vrezen sommige congresleden dat Clinton, onder de indruk van de slachtingen, alsnog de grote stap zal zetten. Het zou niet voor het eerst zijn dat de president een stevige draai maakt in zijn buitenlands beleid.

Als het zover komt, moet het snel gebeuren. Maar het sturen van militairen –de schattingen over het gewenste aantal lopen op tot 200.000– gaat minimaal enkele weken kosten. En dat korte tijdsbestek is meer dan voldoende om de eensgezindheid binnen het westerse bondgenootschap te doen afbrokkelen. Saddam Hussein weet er alles van.