VS bevestigen crash van
stealth toestel in Servië

Waarom het toestel is neergestort werd door het Pentagon niet gezegd. Een medewerker van het Amerikaanse ministerie van Defensie verklaarde anoniem dat er sterke aanwijzingen zijn dat het toestel is neergehaald door de luchtafweer van de Serviërs. Het zou om een luchtdoelraket van het type SA-3 gaan. De Servische autoriteiten verklaarden eerder al dat de bommenwerper is neergehaald door Servisch luchtafweer. Er gaan op de Italiaanse basis Amendola echter geruchten dat de piloot van tevoren al had aangegeven dat hij met technische problemen kampte.

De Amerikaanse president Bill Clinton zei dat het neerstorten van de bommenwerper geen enkele invloed heeft op de vastberadenheid van de bij de luchtacties tegen Joegoslavië betrokken NAVO-landen. „De niet-aflatende wreedheid en repressie van de Servische strijdkrachten onderstreept nog eens hoe noodzakelijk het is dat de NAVO-strijdkrachten volhouden”, aldus Clinton, die tevens van de gelegenheid gebruikmaakte om de piloot van de gecrashte F-117 en de commando-eenheid die hem heeft gered te prijzen voor hun moed.

De Servische televisie maakte als eerste melding van de crash en bracht het brandende toestel uitgebreid in beeld. Op de beelden waren duidelijk het vluchtnummer ”AF-806” en ”Air Combat Command” op de vleugels van het toestel te zien. Het staatspersbureau Tanjug meldde dat de luchtafweer de F-117 op 45 kilometer ten noordwesten van Belgrado had neergehaald.

Later gisteren werd vanuit de luchtmachtbasis Aviano in Italië gemeld dat de piloot van de gecrashte bommenwerper inmiddels „in goede gezondheid” op de basis was teruggekeerd. Men besloot te wachten met „debriefing” om de piloot in de gelegenheid te stellen „bij te komen” van zijn avontuur. Volgens een woordvoerder van de Amerikaanse strijdkrachten is de piloot ongedeerd. Een NAVO-woordvoerder in Brussel zei echter dat hij medisch werd behandeld, maar weidde daar verder niet over uit.

Volgens een woordvoerder van de Italiaanse luchtmacht heeft de piloot met zijn generaal besproken wat er is gebeurd. De man is tussen de 20 en 30 jaar oud. De woordvoerder wilde niet zijn naam noemen. Waarschijnlijk maakt het neergestorte toestel deel uit van het 8e squadron jachtvliegtuigen van de Amerikaanse luchtmacht. Dat is gevestigd in de staat New Mexico.

De Amerikaanse luchtmacht heeft 54 F-117's, die per stuk 45 miljoen dollar hebben gekost. Er is nog niet eerder een stealth neergeschoten, ook niet tijdens de Golfoorlog tegen Irak.

Vanwege de risico's van de luchtacties voor de deelnemende NAVO-toestellen heeft het Pentagon talloze speciale opsporings- en reddingscommando-eenheden naar de regio gestuurd, waaronder de marinierscommando-eenheid die in 1995 de Amerikaanse piloot Scott O'Grady in veiligheid wist te brengen nadat deze boven Bosnië was neergehaald. Zegslieden van de luchtmacht wilden echter wel kwijt dat reddingsoperaties ten behoeve van neergeschoten piloten in Joegoslavië zeer moeilijk uitvoerbaar zullen zijn vanwege de als zeer goed bekendstaande Servische luchtafweer.

De Nederlandse militairen van de F-16-eenheid die op Amendola zijn gestationeerd, reageerden gisteren verheugd op de geslaagde reddingsoperatie. „Er is met verwondering gereageerd op het feit dat de reddingsoperatie in 6 minuten is uitgevoerd. De mensen hier zeiden het dat het „gaaf en is cool” was dat de operatie zo snel en goed is verlopen. De snelle reddingsactie geeft de Nederlandse F-16-piloten die boven Servië vliegen en hetzelfde kan overkomen een goed gevoel”, aldus de woordvoerder.

Bedevaartsoord
Honderden Serviërs hebben zich gisteren een weg gebaand door graanvelden die er anders altijd verlaten bij liggen om een blik te werpen op de Amerikaanse bommenwerper. De Serviërs sloegen bij het wrak overwinningskreten uit en hieven de meegebrachte glazen op deze triomf op de NAVO.

„Lang leve de onzen”, riep een oudere boerin toen ze naast een van de vleugels van de moderne F-117 A stond. Anderen ontdeden de stealth alsof het een zojuist gevangen prooi betrof van zijn huid: de speciale verflaag die ervoor moet zorgen dat het toestel onzichtbaar is voor de radar. Het deed de Serviërs extra goed dat het toestel deel uitmaakte van de Amerikaanse luchtmacht, aangezien de Amerikanen als kwade genius achter de bombardementen worden gezien.

Costa Krstic zei dat hij de stealth uit de lucht zag vallen: „Hij laveerde heen en weer”, zo stelde hij naast het neergestorte toestel waarvan de vleugels sporen lijken te vertonen van afweergeschut. „En toen werd hij geraakt.” Branko Ugrinic beweerde een luide knal te hebben gehoord enkele momenten voordat het toestel te pletter stortte. Zijn zoon Radovan viel hem bij: „Alles schudde door een enorme ontploffing.” Enkele aanwezigen wisten te vertellen dat Bora Bozic, de eigenaar van het land waar de stealth is neergekomen, de NAVO zal aanklagen voor het rondstrooien van afval op zijn terrein.

Hoewel de piloot van het toestel door Amerikaanse commando's in veiligheid is gebracht, leken de staatskranten in Servië de crash gelijk te stellen aan de totale overwinning: „Het dagblad Express meldde al dat de stealth bommenwerpers vallen als overrijpe peren.”

Ook op het rockfestival in het centrum van Belgrado werden toespelingen gemaakt op de supersonische bommenwerper. Op een van de meegebrachte spandoeken stond te lezen: „Sorry, we wisten niet dat hij onzichtbaar was.”