EU-top gaat voortvarend van start

Premier Kok leek, nadat alle partijen nog eens hun standpunten hadden uiteengezet, gematigd optimistisch. Hij omschreef de toon aan de onderhandelingstafel als „zeker niet onverzoenlijk.” „Maar uiteindelijk is het wel het resultaat dat telt”, voegde hij daaraan toe. Onder zijn medewerkers viel te beluisteren dat alle delegaties overtuigd lijken van de noodzaak concessies te doen en compromissen te sluiten. Kortom, hoopvolle geluiden over de afloop van het overleg in de Duitse hoofdstad.

Succes
De sfeer van crisis en malaise die er vooraf rond het beraad hing, was gisteren spoedig verdwenen. Bondskanselier Schröder stuurde als huidig voorzitter van de EU aan op een vroegtijdig succes. Hij wenste de buitenwacht meteen te verrassen met een bewijs van een doortastende aanpak.

Bij de aanvang van de vergadering benadrukte hij het grote belang, in het licht van de recente ontwikkelingen binnen de Unie, van snelle overeenstemming over een antwoord op het bestuurlijke vacuüm dat vorige week ontstond door het aftreden van de voltallige Europese Commissie. Hij kreeg de medewerking van zijn collega's. Reeds aan het begin van de middag verscheen hij in het perscentrum om met een brede glimlach de benoeming te melden van Romano Prodi tot nieuwe voorzitter van de Commissie.

Schröder oogde alsof een stuk spanning van hem was afgevallen. Na de tegenslagen die hij ontmoette in de aanloop naar de bijeenkomst in Berlijn, trakteerde hij critici en sceptici nu op een onverwacht staaltje van daadkracht. De lucht klaarde er door op, de top kon eigenlijk al niet meer stuk.

Niemand had bezwaren geopperd in de richting van de voormalige premier van Italië. Er klonk alleen maar lof. „Buitengewoon verheugd” en „een uitstekende keuze”, luidden de kwalificaties die Kok in dit verband gebruikte.

Kosovo
Alvorens de regeringsleiders in de gelegenheid waren de volle aandacht te richten op de financiële problematiek van Agenda 2000, moesten zij zich ook nog, onder druk van de actualiteit, bezighouden met Kosovo. Dat gebeurde met dezelfde eensgezindheid, maar de ernst van het onderwerp liet geen uitingen van tevredenheid toe. Immers, zoals de Nederlandse bewindsman Van Aartsen opmerkte, de inzet van geweld is altijd een nederlaag.

De Duitse minister van Buitenlandse Zaken, Fischer, presenteerde om 4 uur een gezamenlijke verklaring, in bewoordingen die getuigden van vastberadenheid. De EU mag op de drempel van de 21e eeuw geen humanitaire catastrofe tolereren. De agressor moet weten dat hij een hoge prijs zal betalen”, beklemtoonde Fischer. „Er heerst grote bezorgdheid over de dramatische ontwikkelingen”, zo vertolkte hij de gevoelens van de in Berlijn aanwezige autoriteiten.

De vijftien lidstaten verzonden een laatste waarschuwing naar Belgrado, vergezeld van de dringende boodschap zich te schikken in het vredesverdrag van Rambouillet, de vijandelijkheden onmiddellijk te staken en daarmee een militair ingrijpen van de NAVO af te wenden. Tevergeefs, zoals we inmiddels weten. Ook voor deze oproep bleek president Milosevic doof.

Terwijl Kok rond 7 uur de pers verslag deed van de gang van zaken op de top, kwam het bericht dat de eerste bommen vielen. De premier reageerde met het uitspreken van de hoop dat het staatshoofd van Joegoslavië na de eerste aanvalsgolf alsnog zal instemmen met de eisen van de internationale gemeenschap.

Investering
Ondertussen had het beraad over de perikelen rond de Europese Commissie, en over de situatie in Kosovo, heel wat uurtjes opgeslokt. Bovendien moest in de middag de vergadering worden onderbroken omdat Schröder via de telefoon langdurig overleg voerde met de Russische minister-president Primakov. Agenda 2000, het onderwerp waarvoor de tussentop oorspronkelijk was uitgeschreven, raakte in het gedrang.

Om geen tijd verloren te laten gaan, werd op voorstel van Kok het voor gisteravond geplande diner van de regeringsleiders afgelast. Geen uitgebreide maaltijd met tussendoor de gelegenheid om van gedachten te wisselen, maar voortzetting van de werkvergadering over landbouw, financiering en structuurfondsen, in aanwezigheid van de ministers van Financiën en Buitenlandse Zaken. Op tafel alleen een schaal met sandwiches. Soberheid omwille van de efficiency. „We hebben onze tijd hard nodig”, aldus Kok. „Dit is een goede investering met het oog op het verdere verloop van de onderhandelingen”, meende hij.