Milosevic vreest voor
zijn eigen hachje

Dat is het minste wat de EU momenteel kan doen, nu zij niet in staat was de humanitaire catastrofe van vandaag te verhinderen, vult de historicus vrij zakelijk aan.

Ondertussen poogt Washingtons pendeldiplomaat voor de Balkan, Richard Holbrooke, Milosevic voor de laatste keer tot politieke én militaire inschikkelijkheid in Kosovo te bewegen. Diens eerste ontmoeting met de Joegoslavische president sorteerde maandag geen enkel effect. Een tweede treffen onder vier ogen volgde gisteren.

Koestert prof. Troebst nog enige verwachting van deze ultieme vredesmissie of rest de NAVO niets anders dan haar aangekondigde strafexpeditie uit te voeren? „Ik vind het afvaardigen van Holbrooke, eerlijk gezegd, nogal pijnlijk. Het aantal internationale ultimata aan het adres van Milosevic is zelfs niet meer te tellen! Wat levert deze eindeloze reeks van ultimata nu eigenlijk op?

Vanuit het gezichtspunt van Milosevic is het dreigement van de NAVO sowieso al ongeloofwaardig. Wie spreekt er momenteel trouwens voor de internationale gemeenschap in het Kosovo-conflict? De verwarring lijkt algemeen. De rol van de officiële Franse en Britse bemiddelaars is uitgespeeld. En vervangt Holbrooke soms ook de drie diplomaten die de onderhandelingen in Rambouillet hebben geleid?”

Die laatsten –de Amerikaan Hill, de EU-vertegenwoordiger Petritsch en de Rus Majorski– maakten maandag overigens nog hun opwachting in Belgrado. „Ja, maar waarom? Op die manier geef je Milosevic toch alle ruimte om het spel te spelen dat hij zo tot in de puntjes beheerst. Verdeeldheid zaaien binnen de internationale gemeenschap.

Als Holbrooke een onderhandelingsmandaat heeft, dient niemand anders naar Belgrado te reizen. Maar wie zullen zich nu nog als redders van de vrede gaan opwerpen?! Waarschijnlijk NAVO-opperbevelhebber generaal Clark en NAVO-secretaris Solana.”

Over een eventuele ontvangst door Milosevic hoeven zij zich geen illusies te maken. De Duitse bewindsman van Buitenlandse Zaken, Joschka Fischer van de Groene Partij, zal zich zijn laatste onderhoud met ”Slobo” nog lang heugen. Dat grensde aan een ordinaire scheldkannonade, vertelt ingewijde Troebst. „In zijn verklaring voor de pers repte de minister niet over deze zeer onheuse bejegening. Naar mijn inschatting een veeg teken.”

Stauffenberg-optie
Komt de NAVO desalniettemin in actie tegen Belgrado? Dé sleutelvraag. „Dat geloof ik niet. De NAVO heeft zich immers zelf lelijk in de nesten gewerkt. Het begint het atlantische bondgenootschap inmiddels te dagen dat met louter luchtaanvallen de impasse rond Kosovo niet is te doorbreken. Zo'n offensief haalt al helemaal niets uit tegen het acute probleem op de grond, Belgrado's militaire operaties in Kosovo.”

Welke opties resten er dan nog? „Een soort Stauffenberg-optie. Daarvoor is evenwel ook al te laat. Onder de Stauffenberg-optie versta ik dat bijvoorbeeld Herr Hill een bom aan zijn lichaam vastbindt en zichzelf tijdens een gesprek met Milosevic opblaast. Een andere mogelijkheid is het inzetten van een elite-eenheid met als opdracht het probleem-Milosevic op te lossen. Zulke plannen hebben echter slechts kans van slagen wanneer het slachtoffer in spe daarop nog niet is voorbereid.”

Slobodan Milosevic heeft dit gevaar tijdig onderkend. Vandaar de strenge veiligheidsmaatregelen rond zijn persoon. Zij sluiten aanslagen bijkans uit, verzekert de analist.

Vreest Milosevic werkelijk voor zijn leven? Ducht hij met andere woorden een regelrechte aanslag? „Daar ben ik 100 procent zeker van! Milosevic heeft het laatste jaar nagenoeg zijn hele politieke omgeving vervangen. Vertrouwelingen zijn nauwelijks overgebleven. Een uitzondering onder de nieuwe gezichten is de Servische president Milutinovic. Een typische ontwikkeling voor dictatoriale regimes: de dictator wordt al eenzamer én achterdochtiger.

Het daaruit voortvloeiende paranoïde gedrag leidt logisch genoeg tot steeds striktere persoonlijke veiligheidsmaatregelen. Neem Saddam Hussein met zijn diverse paleizen. Naar verluidt slaapt hij geen nacht in hetzelfde bed. Milosevic gaat stellig onder dezelfde angst voor zijn leven gebukt. Van westerse zijde zou het absoluut zinvol zijn hem dat duidelijk te laten merken.”

De Duitse hoogleraar is zich er ten volle van bewust dat dit idee „niet bijster diplomatiek” klinkt. „Natuurlijk schreeuw je dat niet van de daken. Punt is dat je Milosevic in bedekte, maar niet mis te verstane bewoordingen op zijn zwakke plek attendeert. Een simpele vingerwijzing kan hier volstaan. Ik weet overigens niet of de Amerikanen dit pressiemiddel al eens hebben uitgeprobeerd.”

Verraad
Tegenover de Albanese bevolkingsmeerderheid van Kosovo hanteert Milosevic een dubbele tactiek. Direct militair optreden tegen het Bevrijdingsleger van Kosova (UCK) in combinatie met het zaaien van massale paniek door het plegen van enkele opzienbarende gruweldaden.

„Bombardeer je een dorp, dan jaag je slechts 200 tot 300 mensen doodschrik aan. Richt je daarentegen bewust een bloedbad aan en sleep je er fotografen bij, dan voelen meteen 2 miljoen Kosovaarse Albanezen zich niet langer veilig meer. Voor Milosevic het beoogde effect. Want in zo'n verstikkende atmosfeer gaan mensen alvast hun koffers pakken, ook al wonen zij in regio's waar nog niet gevochten wordt.”

Het vertrek van plusminus 1400 ”verificateurs” ofwel waarnemers van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) uit Kosovo afgelopen zaterdag leidde tegelijk tot een kleine Albanese exodus.

Die uittocht legt het Servische terreurbewind in de zuidelijke provincie haarscherp bloot. „Met de aftocht van de OVSE'ers pakten duizenden Kosovaarse Albanezen evenzeer hun biezen. Zij óf hun familieleden werkten voor de OVSE-missie. Weer anderen lieten huis en haard achter omdat zij in het openbaar met leden van de OVSE waren gezien. Dat zegt genoeg over de panische angst van deze nieuwe groep vluchtelingen.”

Angst die dr. Troebst heel goed kan plaatsen. „Contacten met de OVSE heten voor de Servische justitie en politie al gauw verraad. Het jaar 1993 levert het waarschuwende voorbeeld. Toen werd een OVSE-missie voor de eerste keer uit Kosovo geëvacueerd. Eveneens op initiatief van Milosevic. Het ging toen om een veel kleinere groep OVSE'ers. Zij hadden ongeveer dertig Albanezen in dienst. Die werden bijna allemaal de volgende dag reeds opgehaald. Van de helft ontbreekt sindsdien elk spoor.”

Falen UCK
Kan de strijdmacht van de Albanezen in Kosovo, het UCK, nog wel een vuist maken tegen het grootscheepse offensief van Belgrado? „Moeilijk te zeggen”, reageert onze zegsman in eerste instantie. „De berichten over de gevechtskracht van het UCK zijn erg tegenstrijdig. Op het ogenblik krijg je ietwat de indruk dat het UCK het laatste jaar toch minder heeft geleerd dan in de verwachting lag. Het UCK houdt vast aan de tactiek zich in een aantal dorpen te verschansen. Met die tactiek zijn de Albanese strijders evenwel weinig gebaat.”

Voor buitenstaanders een onbegrijpelijke zelfoverschatting van de UCK'ers. „Daarmee stellen zij zich als een gelijkwaardige tegenstander versus het Joegoslavische leger en de Servische politiemacht op. Alsof het UCK over dezelfde machtsmiddelen zou beschikken, alsof de Albanezen ook artillerie en tanks hebben... Maar dat is niet het geval. Zeker, het UCK kan tegenwoordig wat antitankwapens inzetten. Te gering voor successen op het slagveld.”

Troebst gaat nog een stap verder in zijn zeer kritische beoordeling van het UCK-opereren. „Het UCK is op geen enkele wijze in staat de eigen bevolking te beschermen. Met alle gevolgen van dien! Kijk naar de recente gebeurtenissen op het strijdtoneel Drenica. Albanese vluchtelingen dwalen zonder enige oriëntatie over het slagveld. Die mensen hebben geen enkel idee welke dorpen veilig zijn en welke niet. Blijkbaar slaagt het UCK er niet in deze stroom vluchtelingen enigszins te sturen. Mogelijk meent het dat oorlogvoering losstaat van het vluchtelingenvraagstuk. Een uitgesproken tragische ontwikkeling.”