Raadselachtig resultaat Rambouillet

Al te hooggespannen waren de verwachtingen overigens niet, erkent hij. Een onderbreking van krap 3 weken van de Servisch-Albanese onderhandelingen onder supervisie van de Contactgroep komt Troebst na alle forse internationale ultimata en diplomatieke druk „tamelijk raadselachtig” voor.

„Ik had veeleer verwacht dat de organisatoren van Rambouillet de delegaties als het ware gegijzeld hadden. Onder het motto: „Jullie dienen net zo lang te onderhandelen tot een doorbraak is bereikt!” Enig acceptabel alternatief zou het volmondig toegeven van de mislukking van Rambouillet door beide conflictpartijen zijn.”

Punt is dat de bemiddelaars zélf de besprekingen hebben afgebroken, benadrukt de schrijver van diverse studies over brandhaard Kosovo. „Een simpele verschuiving van de onderhandelingen zonder een concreet perspectief te bieden, acht ik geen goed teken.”

Sterker nog! „Het is min of meer een uitnodiging aan het UCK (Bevrijdingsleger van Kosova) om nieuwe bloedbaden uit te lokken. De opzet is evident: reactivering aan Albanese zijde van de Contactgroep.”

Deinst het UCK voor zulke provocaties niet terug? Telt het leven van volksgenoten dan zo bitter weinig? „Nou ja, de Albanese deelnemers aan Rambouillet hebben bijzonder zwaarwegende concessies gedaan. Denk met name aan de concessie af te zien van het referendum over Kosovaarse onafhankelijkheid na een overgangsperiode van 3 jaar.”

De Servische tegenprestatie, opgave van het veto tegen de militaire component van een vergelijk met de Albanezen, is daarentegen buitengewoon wazig geformuleerd, onderstreept de hoogleraar. „Veelzeggend genoeg heette het in de berichtgeving dat de Servische zijde nu niet meer voor 100 procent gekant was tegen stationering van troepen. Wat moet je nou met zulke mededelingen?”

Wig in Contactgroep
Bovendien valt er geen woord over de NAVO. „Als de Servische zijde zich werkelijk ruimer was gaan opstellen in Rambouillet, had het opvoeren van de internationale druk op haar toch voor de hand gelegen. Pas zo verkrijg je Belgrado's expliciete toestemming voor een troepenlegering in Kosovo. In dat geval was er echt sprake van een diplomatieke doorbraak. De eerste toegezegde eenheden van NAVO-lidstaten hadden morgenochtend vroeg al in Kosovo kunnen arriveren.”

Dit scenario zou het vredesoverleg dynamiek hebben verleend, níét een onderhandelingspauze van 3 weken. „Deze onbreking lijkt mij in elk geval een heel slechte oplossing”, verzekert Troebst. „Wat de reden ervoor is, weten wij op dit ogenblik nog niet.”

Geen vermoeden? „Ik vermoed dat het de Serviërs weer eens gelukt is een wig te drijven tussen de leden van de Contactgroep. En ja, als je het onder het elkaar niet eens bent en dat per se niet naar buiten wil laten komen, dan schuif je gewoon de beslissing op.”

Valt die wig binnen de Contactgroep nader aan te duiden? „Dat kan ik niet precies zeggen. Wellicht hebben de Amerikanen geopperd: „De Serviërs zijn te langzaam murw gemaakt. Ze moeten nog weker, meegaander worden. Laten we dat proces versnellen door vannacht een ietwat terughoudende militaire operatie uit te voeren.” Blijkbaar is de vrees voor militair geweld bij andere NAVO-leden en vooral bij Rusland zo groot dat die zich scherp tegen deze Amerikaanse optie hebben gekeerd.”

Voor die afwijzing heeft Troebst alle begrip. Daarvoor bestaan inderdaad goede gronden. „Dat moet je op dit cruciale moment echter nooit hardop zeggen. Want daarmee ontkracht je meteen het militaire dreigement van de NAVO aan het adres van de Joegoslavische president, Slobodan Milosevic. De laatste kan nu gemakkelijk acheroverleunen: „Voor luchtaanvallen hoeven wij sowieso niet bang te zijn.” Al met al deel ik het voorbehoud van een aantal NAVO-leden tegen militaire actie dus niet. Ik zie niet in waarom zij zich zo druk maken om de risico's van enkele luchtslagen.”

Ga je heel gewetensvol te werk in deze situatie, dan is „het eventuele risico” aanwezig dat Milosevic' veiligheidsmacht in Kosovo de hele burgerbevolking gijzelt. „In dat geval zouden demonstratieve openbare executies kunnen plaatshebben. Vanzelfsprekend met volledig averechtse uitwerking. Dan zou binnen luttele uren het alomvattende plan van een militaire invasie van Kosovo een feit zijn. Met alle bloedige gevolgen van dien.

Dit scenario zal, kortom, louter negatief uitpakken voor de Serviërs. In zoverre geloof ik niet dat de Servische reactie op een gedoseerde serie van luchtaanvallen in een ongecontroleerde woede-uitbarsting zou zijn geculmineerd.”

Profijtelijke troepen
Uit militaire aanvallen op Servisch grondgebied had Milosevic veeleer onmiddellijk grootscheeps propagandistische munt geslagen, veronderstelt Troebst. Hij zou tegen zijn eigen bevolking hebben gezegd: „Ik wilde Kosovo behouden, maar de hele wereld hult zich nu in stilzwijgen. Ook bondgenoot Rusland heeft ons verraden. Het sterkste militaire bondgenootschap ter wereld heeft ons aangevallen. Zelfs ík kan u niet meer helpen!” Mogelijk zou Milosevic op deze wijze zijn handen willen schoonwassen.”

Die symbolische knieval blijft de Joegoslavische president evenwel bespaard. Het tegendeel is waar. De Europese Unie paaide hem begin deze week met opheffing van de economische sancties tegen zijn regime in geval van politieke coöperatie in het Kosovo-vraagstuk.

„Dat wil nog niet zeggen dat de Amerikanen hieraan meedoen”, relativeert onze zegsman. „Hoe dit ook zij, het is een vergaande stap. Had Milosevic toegehapt in Rambouillet, dan zou hij zich praktisch de volgende dag al op zijn gewone werkzaamheden kunnen concentreren. Wat een heuglijke boodschap had Milosevic zijn landgenoten kunnen brengen! Alle staatsburgers van Joegoslavië zouden weer vrij naar het buitenland kunnen reizen en Belgrado kon evenzeer weer vrijelijk beschikken over zijn buitenlandse tegoeden.”

Serviës geruïneerde economie zou daarenboven de stationering van NAVO-troepen uitstekend kunnen gebruiken. Balkancorrespondent Matthias Rüb poneert eenvoudig dat alle Servische krijgshaftige retoriek over het nooit opgeven van de „nationale geboortewieg” Kosovo ten spijt, Milosevic' onderdanen er allang van zijn doordrongen dat Kosovo in wezen verloren is. Thans gaat het er Belgrado's ongenaakbare heerser vooral om de prijs voor die gevoelige politieke aderlating internationaal zo hoog mogelijk op te drijven.

De legering van vreemde troepen op eigen grondgebied is een zeer profijtelijke transactie voor Balkanstaten en hun bewoners, stemt dr. Troebst meteen in. „Dat is algemeen bekend. Zie het voorbeeld van Macedonië. Reeds de stationering van een relatief klein buitenlands troepencontigent geeft de regionale economie een enorme impuls. In Macedonië dreigt notabene het gevaar dat 's lands economie zo aan de presentie van een internationale troepenmacht went dat haar vertrek eerdaags een zwart gat achterlaat.

Belgrado zou navenant op velerlei wijze de komst van een internationale controlemacht in Kosovo financieel kunnen uitbuiten. Neem alleen al de verhuur van de vele kazernes in Kosovo. Wees er zeker van dat Milosevic die kunst –het duur verkopen van gebakken lucht– perfect verstaat. Hij presteerde het toch maar om op 12 oktober vorig jaar uiteindelijk genereus akkoord te gaan met een inofficiële wapenstilstand in Kosovo terwijl daar inmiddels de wapens al lange tijd zwegen...”

De uitkomst van Rambouillet roept bij prof. Troebst een grote vraag op: „Het ijzer was heet. De Contactgroep had het gistermorgen moeten smeden. In dat kader paste stellig enig krachtsvertoon. Al was het maar symbolisch bedoeld. Bijvoorbeeld 20 B-52's 2 uur boven Belgrado laten cirkelen. Simpel om de Serviërs geen gezichtsverlies bij het thuisfront te laten lijden voor de gedane concessies in Rambouillet. Met een labiele situatie in Kosovo breken daar heel spannende tijden aan.”