„1998 is keerpunt voor Kosovo”

De handelaar, gehuwd met een Nederlandse, popelt om zijn volksgenoten tegen de krijgsmachine van Belgrado bij te staan. Nagenoeg elke dag belt hij zijn bejaarde ouders. Die wonen nog altijd op het Kosovaarse platteland, op de familieboerderij, omringd door talrijke, zeer zorgzame verwanten.

„Het oorlogsgeweld is hun tot op heden bespaard gebleven. Natuurlijk bestaat er een grote kans dat onze gesprekken worden afgeluisterd. Daarom beperk ik mij tot algemene vragen over het wel en wee in de familie. Uitvoeriger, dieper kunnen we praten als zij vanuit een nabijgelegen stad met Nederland contact opnemen.

Daarnaast houden tal van vrienden mij telefonisch op de hoogte van de situatie. Een aantal van hen vecht momenteel mee met het UCK (Bevrijdingsleger van Kosova – Albanees voor Kosovo, red.). Dat heeft inmiddels aanzienlijk aan professionaliteit gewonnen”.

Van de jongste reorganisatie binnen de Joegoslavische legertop verwacht onze zegsman weinig goeds. „Puur politieke opzet van Milosevic. Hij wenst louter loyale officieren. Lieden van de harde lijn jegens Kosovo”.

Het opnieuw uitbreken van de vijandelijkheden in de wintertijd verbaasde menige westerse Balkan-waarnemer. Traditioneel gebeurt dat in de lente, een veel geschikter tijdstip voor nieuwe krachtmetingen. „Het is heel wel mogelijk dat Milosevic juist in dit jaargetijde wenst aan te vallen. Onder het motto: Beter nú dan in de lente, want anders krijgen de Albanezen ruimschoots de tijd zich te hergroeperen en een tegenstrategie uit te stippelen”.

Valse beloftes
Naar verluidt heeft het UCK zich bij de recente confrontatie rond de noordelijke plaats Podujevo fors geweerd. Beschikken de Albanezen tegenwoordig inderdaad over zwaar wapentuig? „Dat klopt. Het zou niet goed als het anders was. De Albanezen in Kosovo moesten zich wel snel bewapenen om zichzelf te kunnen verdedigen tegen de Serviërs. De grootmachten zijn immers hun beloftes jegens hen niet nagekomen”.

Beloftes? „Amerika en de Europese Unie (EU) zeiden nooit een 'tweede Bosnië' in Kosovo te zullen accepteren. Welnu, daarvan is niets terechtgekomen. De Albanezen hebben ondertussen in de gaten dat in de politiek alles wordt getolereerd. Ook liegen... Wat in Kosovo dit jaar plaatshad, was erger dan in Bosnië. Dáár was tenminste nog een internationale troepenmacht gestationeerd. Kosovo haalt pas de wereldpers als er tientallen doden vallen”.

Hoe dit ook zij, het UCK heeft onmiskenbaar aan slagkracht gewonnen. „Persoonlijk ben ik daar toch niet helemaal gelukkig mee. Happy zou ik me pas echt voelen wanneer het Westen het UCK wapens leverde, voor een militair evenwicht zorgde”.

En daar ziet het bepaald niet naar uit. De internationale gemeenschap kapittelde bijvoorbeeld bij monde van de voorzitter van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) beide partijen op het Kosovaarse slagveld voor de laatste gevechtsronde.

Een afschuiven van de eigen verantwoordelijkheid, zo wimpelt de Albanese econoom resoluut af. „Kijk, de westerse landen blijken Milosevic niet tot het nakomen van afspraken te kunnen dwingen. Als dat niet lukt, leg je de schuld voor aanhoudend geweld vooral bij de andere partij, het UCK. Punt is dat de VS en de EU zelf buiten schot wensen te blijven.

Medeverantwoordelijk voor de huidige ellendige toestand in Kosovo zijn met name de ministers van buitenlandse zaken van de NAVO-lidstaten. Zij hebben de Albanezen valse beloftes gedaan. Die zware verantwoordelijkheid trachten zij nu bij iemand anders neer te leggen. Dit keer bij de Albanezen, omdat er op Milosevic niets valt te verhalen”.

De hedendaagse opstelling van de internationale gemeenschap in het Kosovo-conflict vertoont volgens de geëngageerde informant een treffende gelijkenis met het Srebrenica-scenario. „Dutchbat moedigde de moslims aan hun wapens in te leveren in ruil voor internationale bescherming. “Safe haven”! Later arriveert Mladic met zijn leger. We kennen het resultaat: duizenden doden in massagraven”.

Garant
Voor de Amerikaanse pendeldiplomaten op de Balkan, Holbrooke en Hill, kan de businessman bitter weinig waardering opbrengen. „Zij jongleren almaar met niet-steekhoudende argumenten. Amerika en West-Europa zijn er intussen werkelijk van doordrongen dat in Kosovo Serviërs en Albanezen niet tegelijk aan de macht kunnen zijn. De Servische heerschappij is alleen gebaseerd op wapens. En dat nemen de Albanezen niet langer. We hebben het zo'n tien jaar uitgehouden. Die tijd keert nooit meer terug!”

Een breuk dus met het traditionele passieve verzet onder leiding van de eigen gekozen president/schrijver Ibrahim Rugova. „Wij wachten niet meer rustig af tot het leger van Milosevic ons doodschiet. Zeker, ze kunnen ons natuurlijk nog altijd ombrengen, maar dit keer zal dat niet gemakkelijk gaan”.

De Kosovaar onderstreept de groeiende militaire professionaliteit van het UCK. „In de lente van dit jaar brak de oorlog uit in de streek Drenica. Enkele mensen grepen de wapens uit zelfverdediging. In zeer korte tijd beleefde het UCK een explosieve groei. Een reactie op de grootscheepse Servische offensieven. Begrijpelijk genoeg hadden weinig nieuwe rekruten enig besef van oorlogvoering. Ondertussen is die situatie drastisch gewijzigd, inclusief een betere uitrusting van de manschappen. Het UCK is en blijft het leger van Kosovo, evenzeer in vredestijd”.

Dat kost veel geld. „Daarvoor stellen honderdduizenden Albanezen in West-Europa zich persoonlijk garant. Ik ben op die manier al de nodige overtollige kilo's kwijtgeraakt”, lacht hij. „Een grapje”.

Eindigt 1998 desalniettemin deprimerend voor de Albanezen in Kosovo? „Nee! Voor ons markeert dit jaar de ommekeer: het begin van een werkelijk onafhankelijk Kosovo. Voor het eerst durfden Albanezen in Kosovo zomaar op straat te demonstreren voor hun grote droom. En dat ondanks alle machtsvertoon van Milosevic. Desnoods zijn wij bereid te sterven voor de onafhankelijkheid.

Ik ben absoluut geen held. Integendeel, ik ben in feite doodsbang. Toch zou ik graag mijn volk én Europa willen verlossen van dat vreselijke regime-Milosevic. Zolang Milosevic' politieke gedachtegoed in de hoofden van Serviërs weerklank vindt –„waar een Serviër zijn voet zet, is Servië”–, zal er nooit rust zijn in Europa. Let wel, in combinatie met Belgrado's arsenaal. Serviës ontwapening dient derhalve topprioriteit te hebben voor de westerse wereld. Slechts in dat geval heeft praten met Belgrado zin, gloort eindelijk de dag van de vrede op de Balkan”.