„Pinochet geniet buiten Chili geen immuniteit”

Het hooggerechtshof in Londen, dat vorige maand oordeelde dat Pinochet beschermd wordt door „soevereine immuniteit”, maakte volgens de juristen een grove fout en negeerde de „essentie van het internationaal recht”. Het besluit van de Chileense autoriteiten om Pinochet immuniteit te verlenen, was eenzijdig en „kan niet aan de internationale gemeenschap worden opgelegd”.

De ex-dictator, die na een staatsgreep tegen het bewind van Salvador Allende in 1973 aan de macht kwam, werd vorige maand in Londen gearresteerd op verzoek van een Spaanse rechter, die om uitlevering verzocht. Hij verblijft onder politietoezicht in een kliniek in de Britse hoofdstad.

Het hooggerechtshof bepaalde dat de arrestatie van Pinochet onwettig was. Het hoogste Britse hof, de Law Lords van het Hogerhuis, beslist deze week of dit oordeel juist was.

De Chileense regering overweegt de Britse regering te vragen Pinochet uit te wijzen. Minister van binnenlandse zaken Raúl Troncoso zei gisteravond dat Groot-Brittannië Pinochet kan uitwijzen. Een regeringswoordvoerder verklaarde gisteren dat het bericht dat het leger in verband met de affaire in staat van paraatheid verkeert onjuist is. Zondag publiceerde een krant dit bericht. Sinds vrijdagmiddag zouden de strijdkrachten in staat van paraatheid gebracht zijn. Volgens de regering berust het bericht op een misverstand.

Ook Chili krijgt er van langs van de organisatie. Chili heeft steeds gezegd dat de 82-jarige generaal diplomatieke onschendbaarheid geniet, omdat hij met een diplomatiek paspoort reisde en omdat hij in Chili lid van de senaat is. Het uitreiken van een diplomatiek paspoort voor privé-reizen wordt door de organisatie „verkeerd” genoemd.

Verder wijzen de juristen er nog op dat Pinochet in de beginfase van zijn bewind geen staatshoofd was. Hij was „slechts de leidende figuur in de junta die de macht had gegrepen”.

Een van Pinochets advocaten, Clare Montgomery, zei gisteren tegen het vijfkoppige team van rechters van het Britse Hogerhuis dat Pinochet zou moeten worden vrijgelaten, zodat hij terug kan gaan naar Chili. Daar zou de rechtbank moeten beslissen of hij berecht moet worden.

Ook waarschuwde Montgomery dat de nog kwetsbare democratie van Chili in gevaar wordt gebracht als Pinochet nog langer in Groot-Brittannië wordt vastgehouden.

Ze zei dat het belangrijk is na te denken over de vraag „of de rechtbank zich wel moet mengen in het kwetsbare evenwicht tussen de belangen van het recht en de stabiliteit van de (Chileense) staat”.

Verder zei ze dat de generaal, sinds hij in 1990 als president aftrad, regelmatig op bezoek is geweest in Groot-Brittannië. Maar zijn laatste bezoek, dat van september, was niet zo maar een reisje. Pinochet was volgens de advocate gekomen op uitnodiging van de Royal Ordnance, een Britse wapenfabriek die ooit eigendom van de staat was, maar die inmiddels geprivatiseerd is.

Het was de derde dag van hoorzittingen over de zaak van Pinochet. Het is nog niet bekend wanneer een besluit valt.

In het weekeinde heeft de bejaarde ex-dictator voor het eerst sinds zijn arrestatie zelf uitspraken gedaan. Hij werd op 16 oktober in zijn ziekenhuisbed gearresteerd omdat een Spaanse onderzoeksrechter hem aan Spanje wilde laten uitleveren. In een lange verklaring stelde Pinochet dat „een showproces in een vreemd land geen gerechtigheid is”. Hij zei dat de Chileense bevolking, „mijn medeburgers”, met het verleden in het reine moet komen. „Zij zijn mijn werkelijke rechters”, aldus Pinochet.

Verder staat in de verklaring: „Ik leef al meer dan een kwart eeuw met mijn geweten en met mijn eigen herinneringen... Ik zou willen dat de zaken anders gelopen waren... maar ik heb vrede met mezelf en met het Chileense volk... Met Gods wil zal ik terugkeren naar Chili om de laatste jaren van mijn leven in vrede met mijn familie door te brengen”.

Buiten het Hogerhuis werd gisteren woedend op deze woorden gereageerd door de daar verzamelde Chileense tegenstanders van Pinochet. „De ex-dictator... heeft zelfs niet het geringste teken gegeven van berouw over de wreedheden die hij tijdens zijn bewind heeft begaan”, zei Juan Pablo Letelier, een politicus die de zoon is van Orlando Letelier, de in 1976 bij een aanslag in de Verenigde Staten vermoorde minister van buitenlandse zaken tijdens de regering van Salvador Allende.

Braziliaanse mensenrechtenactivisten waarschuwden gisteren dat Pinochet moet oppassen als hij vrijgelaten wordt. Als zijn vliegtuig een tussenlanding in Brazilië zou maken, wordt hij misschien wel gearresteerd. De mensenrechtencommissie van het Braziliaanse parlement heeft een verzoek tot arrestatie van de vroegere Chileense dictator ingediend „zodra zijn toestel op Braziliaans grondgebied landt”.

De mensenrechtenactivisten vinden dat Pinochet moet worden verhoord inzake zes Brazilianen die ten tijde van de coup van 1973 in Santiago woonden en die kort daarna zijn verdwenen.