Menem is allesbehalve uitgeteld

ex-president Menem

Volgens de federale onderzoeksrechter Jorge Urso stond Menem destijds aan het hoofd van een komplot dat onder meer officiële documenten vervalste om een internationaal wapenembargo te omzeilen. Ook de toenmalige minister van Defensie, Antonio González, en diens ambtgenoot van Buitenlandse Zaken Guido di Tella zijn inmiddels voor de rechter gedaagd. Oud-president Menem staat sinds medio vorige maand onder huisarrest.

De aanklacht tegen Menem is de eerste tegen een voormalige burgerpresident en doorbreekt de immuniteit voor strafvervolging die afgetreden staatshoofden en gewezen bewindslieden van oudsher genieten. Deze traditie werkt corruptie in de hand. Volgens rechter Urso schond Menem willens en wetens het wapenembargo dat de Verenigde Naties hadden afgekondigd tegen Kroatië toen dat land na zijn onafhankelijkheidsverklaring slaags raakte met Servië.

Vier jaar later, in 1995, maakte de Argentijnse regering van dezelfde internationale sluipwegen gebruik om wapens te leveren aan Ecuador ten tijde van een grensoorlog met Peru. De diplomatieke rel die volgde op het uitlekken van dit nieuws bracht Argentinië diep in verlegenheid. Het land had eerder bemiddeld tussen de regeringen in Quito en Lima en stond bovendien samen met Brazilië borg voor de stipte naleving van het Ecuadoriaans-Peruaanse grensverdrag.

Politieke hetze
De pleitbezorgers van Carlos Menem verwerpen de aanklacht en beweren dat hun cliënt het slachtoffer is van een politieke hetze. De leider van Menems advocatenteam, Oscar Roger, wees erop dat de exportpapieren die de president destijds ter goedkeuring kreeg voorgelegd, melding maakten van wapentransacties met Venezuela en Panama. „Dat de goederen later elders zijn opgedoken is niet de schuld van de heer Menem, maar het werk van een sjoemelende exporteur”, aldus Oscar Roger. De betrokken wapenhandelaar voelde inderdaad nattigheid en is inmiddels vertrokken naar Zuid-Afrika.

De Peronistische Partij, waarvan Menem tien jaar lang de lijsttrekker was, zint inmiddels op politieke wraak. Senator Eduardo Menem, broer van de ex-president, en congreslid Adrián Menem, een volle neef, waarschuwden eerder deze week dat wanneer Carlos Menem voor de rechter moet verschijnen, zij ook de huidige minister van Economische Zaken ten val zullen brengen. Minister Domingo Cavallo diende ook in het kabinet van de vorige regering en is medeondertekenaar van de dubieuze wapenexportvergunningen.

Dit dreigement veroorzaakte lichte paniek op de Argentijnse kapitaalmarkten, met als gevolg een plotseling vlucht van honderden miljoenen dollars naar rekeningen in een veiliger buitenland. „Wanneer de politieke tweespalt overslaat naar de economie is het land verloren”, zo constateert beleggingsexpert Ricardo Tórrez van de Banco Galicia in Buenos Aires. Domingo Cavallo geldt niet alleen als bekwaam vakminister, maar staat in de ogen van Argentiniës buitenlandse geldschieters ook garant voor het handhaven van een strak monetair beleid in het door een opeenvolging van crises geplaagde land.

Recht
Volgens senator Eduardo Menem is de huidige president Fernando de la Rúa het aan zijn voorganger verschuldigd om in te grijpen en de „lastercampagne” tegen het voormalige staatshoofd een halt toe te roepen. De la Rúa houdt evenwel vol dat het recht zijn loop moet hebben. De voorzitter van De la Rúa's eigen Radicale Burgerunie, oud-president Raúl Alfonsín (Menems voorganger), heeft zo zijn twijfels over het beleid van het staatshoofd. „Het lot van Menem zet een lelijke streep door het streven van de regering om de nationale eensgezindheid tot stand te brengen die nodig is om de huidige financiële en sociale crisis het hoofd te kunnen bieden.”

Ook Alfonsín liet doorschemeren dat hij president De la Rúa te passief vindt. Het staatshoofd staat niet alleen bekend als slaapverwekkend –een kenmerk dat hij zelf als een deugd ervaart– maar oogst ook veel kritiek vanwege zijn weinig kordate optreden. „President De la Rúa schittert door afwezigheid en bewijst het land daarmee bepaald geen dienst”, aldus politiek commentaarschrijver Ricardo Kooyman van het ochtendblad Clarín. De la Rúa's partijgenoot Angel Rozas, gouverneur van de provincie Chaco in Noord-Argentinië, concludeerde treffend: „De president heeft zich gewoon laten overweldigen door de gebeurtenissen. Hij is de kluts en het roer kwijt.”

Formidabel offensief
Oud-president Carlos Menem briest ondertussen van woede op het riante buitenverblijf waar hij zijn huisarrest doorbrengt. Volgens bekenden vult hij zijn dagen met het telefoneren met politieke medestanders en anderen die op enigerlei manier profiteerden van zijn presidentschap. „Hij is alle openstaande rekeningen aan het innen en geeft zo gestalte aan een formidabel offensief tegen zijn reeds verzwakte opvolger. Menem mag weliswaar het landgoed niet verlaten, maar is allesbehalve uitgeteld”, zo analyseert Ricardo Kooyman.

De oud-president heeft bovendien zijn eigen 'Evita' in de vorm van zijn nieuwe echtgenote, de Chileense ex-Miss Universe Cecilia Bolocco, met wie hij enkele dagen voor zijn arrest in het huwelijk trad. De jonge vrouw organiseert allerlei massaprotesten van Menem-aanhangers om de vrijlating van haar man af te dwingen. Tijdens de laatste manifestatie, afgelopen woensdag in Menems thuisprovincie La Rioja, verzekerde de charismatische Cecilia Bolocco de menigte dat Carlos Menem zich niet laat „kleineren” door zijn politieke tegenstanders en kandidaat staat voor de presidentsverkiezing van 2003. „Hij komt terug, met meer kracht en levenslust dan ooit tevoren”, aldus de Chileense.