Uitslag hertelling
pas vanavond laat

WASHINGTON – De Republikein George W. Bush heeft vannacht in voorzichtige bewoordingen de overwinning opgeëist van de presidentsverkiezingen, hoewel de definitieve uitslag nog afhangt van de hertelling van de stemmen in Florida.

De hertelling van bijna zes miljoen stemmen in 67 gewesten wordt volgens lokale autoriteiten mogelijk pas op zijn vroegst vanavond laat, Nederlandse tijd, afgerond.

„Hedenmorgen luidt het nieuws uit Florida dat uit de definitieve telling van de stemmen blijkt dat Cheney en ik in de staat Florida hebben gewonnen”, zei Bush rond het middaguur voor zijn Texaanse gouverneurswoning tegen journalisten. „Als die uitslag bij een hertelling wordt bevestigd, zoals we verwachten, dan hebben we de verkiezing gewonnen.” Oud-minister van defensie Dick Cheney is Bush' running mate.

Een woordvoerder van Bush' rivaal Al Gore, Mark Fabiani, zei gisteren dat Gore erop vertrouwde dat hij zou winnen, „als de hertelling op eerlijke wijze geschiedt.” Gore zelf wees erop dat hij meer stemmen had gehaald dan Bush, maar dat de grondwet nu eenmaal bepaalt dat de kandidaat die de meeste kiesmannen achter zich krijgt de president wordt.

Als hij wint zou Bush, als Gore inderdaad de meeste stemmen heeft gekregen, de vierde man in de geschiedenis van de VS en de eerste in ruim een eeuw zijn die president wordt hoewel de kiezers hem niet de meeste stemmen hebben gegeven. Gore sprak in dit verband van „een opmerkelijk moment in onze democratie.”

De hertelling van de bijna zes miljoen stemmen van de kiezers in Florida is gisteravond begonnen en zal naar verwachting vanavond aan het eind van de dag zijn afgerond. De stemmen moeten opnieuw worden geteld, omdat Bush volgens de eerste telling in Florida slechts 1.784 stemmen meer heeft gehaald dan zijn rivaal, de Democraat Al Gore. De kieswet van Florida schrijft hertelling voor als het verschil in stemmen minder dan een half procent bedraagt. Zowel de Republikeinen als de Democraten hebben waarnemers naar de hertelling gestuurd. Het team van de Republikeinen wordt geleid door ex-minister van buitenlandse zaken Warren Christopher, dat van de Democraten door James Baker, eveneens een oud-minister van buitenlandse zaken. Gore's campagneleider William Daley zei niet te verwachten dat Gore de uitslag van de hertelling zal aanvechten als die in het voordeel van Bush uitvalt.

Foutje
Op basis van de 'exit polls' leek eerst Gore de cruciale verkiezing in Florida te gaan winnen. Later riepen televisiezenders juist Bush tot winnaar uit. Daarom belde Gore zijn tegenstander om hem geluk te wensen. In een later telefoontje kwam hij daar echter op terug.

In verschillende districten in Florida moeten ook nog de stemmen geteld worden die per post zijn ingestuurd. De verkiezingsautoriteiten verwachten ook nog enkele duizenden stemmen van kiezers die in het buitenland verblijven. Poststemmen zullen tot tien dagen na de verkiezingen meegeteld worden, mits ze op de verkiezingsdag zijn afgestempeld.

In theorie kunnen de nog niet ontvangen poststemmen en de stembiljetten van de kiezers die in het buitenland verblijven de uitslag van de presidentsverkiezing bepalen. Het is niet duidelijk hoeveel van deze stemmen er precies zijn. Er zijn 585.000 stembiljetten verstuurd naar mensen die hadden aangegeven per post te willen stemmen, en maandagavond waren er 416.000 teruggestuurd.

Hoeveel stembiljetten er vanuit het buitenland zullen worden opgestuurd, is niet bekend. Bij de presidentsverkiezing van 1996 telde de staat Florida ongeveer 2.300 van zulke overzeese kiezers. Het gaat vooral om in het buitenland gestationeerde militairen met hun gezinnen

Verwarring
Een bijzondere complicatie, die in theorie ook ver strekkende gevolgen kan krijgen, is het feit dat in Palm Beach County honderden boze kiezers hebben geklaagd dat zij per abuis op Pat Buchanan, de kandidaat van de Reform Party, hebben gestemd, terwijl ze hun stem op Gore wilden uitbrengen. Ze zeggen dat deze verwarring werd veroorzaakt door onduidelijke aanwijzingen op de stembiljetten. Een pijl van de als tweede genoemde Gore verwees naar het derde vakje op het stembiljet. De verkiezingsautoriteiten verklaarden dat verwarring mogelijk was doordat de letters op het stembiljet extra groot waren afgedrukt om de leesbaarheid te vergroten. Drie kiezers die zeggen per ongeluk op Buchanan te hebben gestemd zijn dan ook naar de rechter gestapt. Advocaten van de Democraten zeiden mogelijk om een nieuwe stemming in Palm Beach County te zullen vragen, omdat de stembiljetten niet rechtsgeldig zouden zijn.

Meer dan 101 miljoen kiezers hebben in totaal een stem uitgebracht. Dat is een recordaantal. In 1992 werden de meeste stemmen, 104 miljoen, uitgebracht. Gisteren aan het eind van de dag had Bush in 29 staten gewonnen, die samen goed zijn voor 246 stemmen in het kiescollege. Gore had in 18 staten gewonnen, plus in het district Columbia (260 stemmen in het kiescollege). Florida is goed voor 25 kiesmannen. Volgens de onofficiële uitslagen stond Gore op 48.591.357 stemmen en Bush op 48.421.815. Dat is een verschil van 169.542 stemmen in het voordeel van Gore.

In de wielen
Ralph Nader van de Groene Partij haalde drie procent van de stemmen en reed daarmee in enkele staten Gore in de wielen. Hij haalde echter niet de 5 procent waar hij naar had gestreefd, om bij de volgende verkiezingen aanspraak te kunnen maken op financiële steun uit de federale kas. Nader wees kritiek dat hij Bush in de kaart speelde van de hand. „Je kunt een systeem niet verpesten dat al tot op het bot verpest is”, zei Nader. En: „De enige weggegooide stem is die voor iemand waar je niet in gelooft.”

Als Bush wint, zou dat genoegdoening betekenen voor zijn familie. President George Bush, de vader van George W., werd in 1992 verslagen door Bill Clinton. De verkiezingszege zou ook een persoonlijke overwinning zijn voor de Texaanse gouverneur: hij heeft altijd gezegd dat zijn rivalen hem onderschatten en daar zelf aan ten onder gaan.