Vredesproces op het spel in Parijs

Als de twee er vandaag en morgen in slagen tot constructieve afspraken te komen, zullen de zware botsingen tussen het Israëlische leger en de Palestijnen zoals in de afgelopen dagen verder afnemen. Maar als de leiders het niet eens worden, betekent dat dat het vertrouwen in het vredesproces aan beide kanten verder zal afbrokkelen.

De leiding van het Israëlische leger hoopt dat de ontmoetingen –vandaag onder het toeziend oog van de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Madeleine Albright in Parijs en morgen in aanwezigheid van de Egyptische president Hosni Mubarak in Sharm el-Sheikh– zal bijdragen aan het herstel van de rust. Maar ondertussen bereiden hooggeplaatste officieren zich voor op een escalatie van de situatie. Een sombere adjunct-chef-staf van het Israëlische leger, generaal-majoor Mosje Ya'alon, vertelde gisteren de commissie voor buitenlandse zaken en defensie in de Knesset dat het ergste nog moet komen. Een andere militaire topman, generaal-majoor Giora Eiland, voorspelde dat de topontmoeting vandaag in Parijs de situatie hoe dan ook zal beïnvloeden. Volgens hem zal de rust terugkeren als de besprekingen slagen. Maar als het overleg op een fiasco uitloopt kan Israël een verslechtering van de al ernstige toestand verwachten.

Schade voorkomen
Voor Barak is de grootste zorg te voorkomen dat er onherstelbare schade wordt aangericht aan het vredesproces. Nu al hebben tientallen mensen hun leven verloren en zijn er meer dan duizend gewonden gevallen. Als de minioorlog van de afgelopen dagen zich verder uitbreidt, betekent dat dat een groeiend deel van de Israëlische politici, militairen en burgers tot de conclusie zal komen dat er met de Palestijnse buren geen land te bezeilen valt. Als er geen einde komt aan de golf van geweld betekent dat ook dat er in Israël nieuwe kansen bestaan op terreuraanslagen.

Het laatste wat Barak kan gebruiken is dat er opnieuw bommen uit elkaar spatten in stadsbussen en in winkelcentra. Een nieuwe terreurgolf doet het vertrouwen in de Palestijnse kant drastisch afnemen. Tal van Palestijnen op hun beurt zien in het optreden van het Israëlische leger een bewijs dat Israël niet geïnteresseerd is in vrede maar er slechts op uit is hen blijvend te onderwerpen.

De bloedige onlusten van de afgelopen dagen hebben ook gevolgen voor Baraks pogingen zijn coalitie te verbreden. Barak hoopt een krappe coalitie op te richten die stoelt op vijftig Knessetleden. Het is de bedoeling dat de tien Arabische Knessetleden de coalitie zullen steunen, zonder er zelf tot toe te treden. Maar de Arabische Knessetleden steunden in de afgelopen dagen openlijk de rebellerende Palestijnen in zowel de Palestijnse autonome gebieden als in Israël zelf. De Arabische Knessetleden hebben hun geloofwaardigheid aan Palestijnse kant misschien vergroot, maar aan Israëlische zijde verkleind.

De Sjinui-partij van Tommy Lapid, die tot een nauwe coalitie zou moeten toetreden, heeft gezegd dat Barak een regering van nationale eenheid moet oprichten die steunt op de ”zionistische partijen”. Dat betekent dat de premier Arabische partijen en de ultraorthodoxe partijen van de coalitie moet uitsluiten. Barak echter blijft geloven dat hij alsnog een veelomvattende vredesovereenkomst met de Palestijnen kan sluiten zodra het geweld is geluwd. Een dergelijk akkoord zou Barak dan in staat stellen de Arabische parlementariërs alsnog bij de coalitie te betrekken.

Israëlische militaire en politieke leiders hebben de afgelopen dagen de schuld in de schoenen van Arafat geschoven voor de ergste onlusten sinds de intifada in de Palestijnse gebieden en sinds 1948 in de Arabische steden en dorpen in Israël zelf. De Palestijnse leider zou in staat zijn met een knip van zijn vingers een einde te maken aan het geweld.

Beperkingen
Maar in werkelijkheid kent de invloed van Arafat zijn beperkingen. De situatie in de Palestijnse gebieden is chaotisch. Bovendien is althans een deel van het geweld het gevolg van een spontane uitbarsting van opgekropte frustraties. Dat wil niet zeggen dat de Palestijnse leider slechts lijdelijk hoeft toe te zien. Een duidelijk bevel van hem de gewelddadigheden te stoppen zal zeker zijn effect niet missen.

Gisterochtend werden het Israëlische leger en leiders van het Palestijnse veiligheidsapparaat het eens over een staakt-het-vuren.

Dat het bestand slechts gedeeltelijk werd nageleefd kwam door het optreden van de zogeheten Tanzim. Dat is een Palestijnse club jongemannen die lichtbewapend zijn en verbonden zijn met Arafats Fatach-partij. De Palestijnse politie heeft nauwelijks gezag over deze groep. De Tanzim zijn niet van plan de bevelen van de Palestijnse commandanten op te volgen. Alleen een duidelijk bevel van de hoogste baas zelf, Arafat dus, kan ertoe leiden dat de rust in de straten terugkeert.