Tegenslag en rampspoed

Het verlies van de Russische nucleaire onderzeeboot Koersk betekent een nieuwe catastrofe in een land dat door jaren van stagnatie en achteruitgang is getransformeerd van een supermacht tot een technologische schroothoop.

Rampen variërend van neerstortende vliegtuigen tot industriële ongelukken zijn aan de orde van de dag in Rusland, een land dat in toenemende mate verarmd raakt en zich de aanschaf van nieuwe apparatuur of het onderhoud van machinerie uit het Sovjettijdperk niet meer kan veroorloven. Zowel in de industrie als in het leger worden de problemen verergerd door onverschilligheid, een gebrek aan training en diefstal.

Minister van Noodsituaties Sergej Sjoigoe heeft herhaaldelijk gewaarschuwd dat Rusland een periode van rampspoed tegemoet gaat als apparaten variërend van vliegtuigen tot liften het moeten stellen zonder het benodigde onderhoud. Bij voortzetting van het huidige beleid en aanhoudende economische malaise waarschuwt het ministerie voor een reeks technologische calamiteiten die zou beginnen met branden, instortende gebouwen en brekende pijplijnen en eindigen met stralingslekken en het vrijkomen van giftige stoffen.

Deskundigen hebben gewaarschuwd dat als het huidige tekort aan financiën voor onderhoud en nieuwe apparatuur aanhoudt, het grootste deel van de Russische industriële machinerie in 2007 onbruikbaar zal zijn. Voor hun overleving strijdende bedrijven gebruiken machines die jaren geleden al aan vervanging toe waren. „Het gevaar dat hierdoor ontstaat wordt vergroot door de algemene onverschilligheid ten opzichte van veiligheidsvoorschriften die ontstaat in de strijd om winst”, aldus woordvoerster Marina Ryklina van het ministerie van Noodsituaties.

Terwijl de discipline in de Sovjettijd, onder meer uit angst voor vervolging, vrij groot was, zijn ongelukken tegenwoordig vaak het gevolg van het niet in acht nemen van de regels. Een serie vliegtuigrampen is te wijten geweest aan overbelading van de toestellen omdat piloten zich lieten omkopen en meer vracht aan boord namen. In flatgebouwen komen gasexplosies veelvuldig voor als gevolg van gebrekkig onderhoud. In rurale gebieden slaan mensen soms gaten in oliepijpleidingen om brandstof af te tappen. Dit heeft regelmatig explosies en branden tot gevolg.

Ieder jaar worden honderden mensen geëlektrocuteerd tijdens pogingen elektriciteitsleidingen af te tappen. Bovendien komen grote gebieden door dergelijke aftappraktijken regelmatig zonder stroom te zitten.

Wat de problemen volgens veel Russen verergert is een neiging het gevaar te bagatelliseren. Sommigen beweren zelfs dat dit een nationale karaktertrek is. Iedere zomer komen duizenden Russen om het leven door verdrinking. Het gaat dan meestal om dronken mannen die een duik in het water nemen. Volgens de Russische autoriteiten ligt het aantal verdrinkingen in Rusland en andere voormalige Sovjetrepublieken meer dan 500 procent hoger dan in westerse landen.

Een tekenend voorbeeld van de algehele neergang is het Russische leger. Alhoewel de Koersk een van de modernste vaartuigen van de Russische marine was, lijken de veiligheidssystemen aan boord van de onderzeeboot te hebben gefaald. „Geen enkel reddingssysteem aan boord van deze hoog aangeschreven onderzeeboot heeft gefunctioneerd, dus wat kan er van de oudere onderzeeërs worden gezegd?” aldus militair analist Alexander Golts onlangs in het Russische weekblad Itogi.

Om het schijnbeeld van een wereldmacht op te houden, weigert de marine honderden roestende vaartuigen uit het Sovjettijdperk af te schrijven. Marineautoriteiten hebben toegegeven dat 70 procent van de schepen toe is aan een grote onderhoudsbeurt en dat vele vaartuigen door verwoesting ondertussen eenvoudigweg zijn gezonken.

„Waarom zouden we een uitgebreide en dure nucleaire vloot instandhouden als we niet eens voldoende financiële middelen hebben om deze gedurende drie dagen zeewaarts te sturen?” zo schreef het dagblad Nezavisimaja Gazeta. „We moeten handelen naar de middelen die we hebben en de zeelui als ze op oefening gaan niet in kamikazes veranderen”, aldus de krant.

De lage lonen in het leger hebben bijgedragen aan een gestage neergang van de moraal en de kundigheid. Als de officieren al uitbetaald krijgen, verdienen ze zo'n 100 honderd dollar per maand. Dit betekent dat ze als illegale taxichauffeur of als veiligheidsbeambte bij moeten klussen om hun gezinnen te voeden. Diefstal komt bovendien veelvuldig voor in het Russische leger. Dienstplichtigen strippen schepen en vliegtuigen om het metaal en de onderdelen te verkopen voor voedsel of andere eerste levensbehoeften.

Eerder dit jaar werden vier Russische soldaten en een gepensioneerde officier gearresteerd vanwege diefstal van radioactieve brandstof uit een nucleaire onderzeeër. Een officier op een andere nucleaire onderzeeboot werd aangehouden nadat was gebleken dat hij een filterinstallatie van het vaartuig had gesloopt dat de luchttoevoer regelde. (Bron: AP)