Vliegende Titanic verongelukt

In een verbijsterende klap werd het dorp ten noorden van Parijs gisteren wereldnieuws. Wie Lockerbie zegt, denkt aan de Boeing 747 van PanAm die daar twaalf jaar geleden neerstortte. Voortaan zal de naam Gonesse onlosmakelijk zijn verbonden met de Concorde van Air France. In een oogwenk lieten 113 mensen het leven. Vier in het hotel waar het verkeersvliegtuig tegenaan vloog, honderd passagiers en negen bemanningsleden. Van het Relais Bleu ”Hotellissimo” staat geen steen meer op de andere. Brandweerlieden richten een ononderbroken waterstraal op het gapende gat waar enkele uren geleden nog een gebouw stond. De goten langs de weg kunnen het bluswater amper verwerken. Tussen de geblakerde resten een badkuip, nutteloos en natter dan ooit. Twee Poolse stagiaires, een Frans kamermeisje en een Britse toeriste kwamen in het gebouw om het leven. Gasten waren er niet in het hotel, toen vlucht AF 4590 naar New York gistermiddag om 16.45 uur neerstortte. Een paar mensen liepen verwondingen op. Vijf van hen moesten naar het ziekenhuis.

Heuvel
„Ik wist dat het in problemen was, aan de linkerkant van de motorgondel. De Concorde heeft vier motoren, aan de linkerkant, bij de motoren één en twee, was er kennelijk een catastrofale fout.” Opgewonden vertelde de Amerikaanse piloot Sid Hare gistermiddag voor CNN wat hij vanuit zijn hotel had gezien. „Het spoot een straal vlammen uit, honderden meters achter het toestel. Wellicht sloegen de vlammen over naar de andere motor, vlak ernaast, zodat het vliegtuig op twee van de vier motoren moest klimmen.”

Het toestel kon gewoon geen hoogte winnen, zag Hare. De Federal Express-piloot beschrijft hoe de Concorde vervolgens een kanteling maakte en naar de grond raasde. „Het was een ziekmakend gezicht. Er was een grote vuurbal, alsof er een miniatuuratoombom afging. Echt, het was een ziekmakend gezicht.” Met tegen de achtergrond een grote rookkolom vertelt een werknemer van de luchthaven een eensluidend verhaal. „Normaal maakt de Concorde al veel lawaai, maar nu was het helemaal erg. Al op de startbaan was het foute boel.”

„Ik heb een hotel, daar over die heuvel”, wijst Nadia Agiur. Zij is een van de velen die een kijkje komen nemen. Gewapend met een videocamera stapt Agiur rond. „Ik besef dat ik nauwelijks aan een ramp ben ontkomen.” Ze zet de camera uit. In de eerste uren na de ramp heeft de Franse overheid de omgeving hermetisch afgegrendeld. Bij alle rotondes weert de Police Nationale toeschouwers resoluut. Zwijgend staan ze op hun post.

Twee meisjes laten druk gebarend de ramp op zich inwerken. Een ramp die nog veel groter had kunnen zijn, groeit gaandeweg het besef. Is het toeval dat de Concorde in een graanveld terechtkwam in plaats van op de nabijgelegen Route Nationale 17?

Een inwoonster van Gonesse meent zeker dat de gezagvoerder uit alle macht heeft geprobeerd zijn toestel op het platteland te krijgen. „Ik ben ervan overtuigd dat de piloot de dichtbevolkte gebieden probeerde te ontwijken”, aldus Christine Turpin. De 51-jarige vrouw zag het toestel op nog geen vijftig meter hoogte over haar heen razen. „In een flits dacht ik: Die komt op mijn tankstation terecht, ik kon alleen nog maar denken aan mijn dochter en kleindochter die daar waren. Ik wil de piloot bedanken.”

Verflauwd
Maar de piloot, een dappere professional als hij de laatste ogenblikken van zijn leven aan het leven van anderen heeft gewijd, zal de uitingen van dank niet meer horen. Hij bevindt zich te midden van de dode lichamen die onder de witte lakens liggen. Reddingswerkers leggen ze eerbiedig op brancards. Aan boord waren drie kinderen. Rood-witte pionnen markeren het gebied dat de werkers hebben doorzocht. De opkringelende, inmiddels witte rook zorgt in het felle licht van de schijnwerpers voor een macabere sfeer. In de lucht hangt de schroeiende geur van de dood.

Een plaatselijk gymnasium is ingericht als mortuarium. Nabestaanden van de vakantiegangers zullen vandaag de gruwelijke taak op zich nemen het identificeren van hun geliefden te vergemakkelijken. Als identificatie tenminste mogelijk is, want zelfs de verkoolde vliegtuigresten zijn niet als zodanig herkenbaar. „Het proces zal lange tijd in beslag gaan nemen”, zei woordvoerder François Brousse van Air France vanmorgen tijdens een persconferentie op Charles de Gaulle.

„Voorzieningen zijn getroffen om de Duitsers onder te brengen”, zei Brousse. Mensen die hun leven totaal in de war zien geschopt. Mensen die een rouwkaart moeten schrijven in plaats van een vakantiekaart te krijgen. Mensen die plotseling nabestaanden zijn, met herinneringen aan de laatste reis van geliefden in plaats van herinneringen aan hun vakantietrip. „Gedoemd”, schreeuwen veel Britse ochtendbladen met grote letters op de voorpagina. „Die alle dingen niet bij geval doet toekomen”, weten wij.

Onder de dorpsbewoners hangt een sfeer van berusting. Rampen kunnen gebeuren, en gebeuren ook, stelt een man gelaten. Een vrouw verwoordt de klacht van alle mensen over de hele wereld die onder een aanvliegroute wonen. „We hebben al zo vaak geklaagd dat er te veel vluchten over ons heen komen. Nu is gebleken dat het daadwerkelijk zo is.” Vermindering zit er volgens haar niet in. Als de aandacht verflauwt, verdwijnt de vraag naar vermindering van het aantal vluchten ook van de agenda, vreest ze. „Op Charles de Gaulle wordt niet voor niets zo ijverig aan uitbreiding gewerkt.”

Wisten tot voor kort weinigen Gonesse op de kaart aan te wijzen, de internationale pers heeft de weg snel gevonden. Taxi's, busjes, een tiental satellietwagens staan aan weerszijden van de weg naar het hotel geparkeerd. „Ben ik hier op de juiste plaats?” vraagt een zojuist aangekomen man. Met in beide handen een koffer stiefelt hij op het lint af waarachter de politie staat. „Non”, is het korte antwoord. Niet dichterbij komen.

Vlekkeloos
In tijd, maar ook gemeten naar aantal slachtoffers is dit de derde vliegramp van het jaar. Ongetwijfeld is de aandacht groter dan voor de crashes van april op de Filipijnen en in januari bij Ivoorkust. Het gaat nu immers om Duitse, Oostenrijkse, Deense en Amerikaanse passagiers in een Frans toestel op weg naar een bestemming in Amerika. Voeg daarbij het feit dat eerder deze week Britse toestellen van hetzelfde type in opspraak kwamen. Soms vallen grenzen weg in Europa. Maar meer dan dat, ditmaal is een Concorde in het geding, de vliegende Titanic, met een vlekkeloze staat van dienst. Het slanke, supersonische, luxe vliegtuig Concorde verongelukt, dat kan toch niet waar zijn? Officials van Air France zeiden onlangs dat met een vloot in ieder geval tot 2007 veilig kan worden gevlogen.

Voor de reddingswerkers is dat achterhaalde theorie. Ze werken stug de hele nacht door. In de vroege ochtenduren vinden ze beide vluchtdatarecorders. Komende maanden zal een heel korps deskundigen zich buigen over de mogelijke oorzaak van de ramp. De vorm van de vleugels, de werking van de naverbranders, de effectiviteit van het brandblussysteem, alle details zullen uitgebreid onder de loep worden genomen.

In de motregen, op honderd meter van het hotel, zijn een verslaggeefster van CNN en haar cameramannen druk in de weer met het tot stand brengen van een verbinding met het hoofdkwartier in Atlanta. „Can you hear me?” klinkt het ongeduldig. Ze slaat er haar aantekeningen nog even op na. „Okay, I've got it.” Ze is rechtstreeks in de uitzending. Breaking news uit Gonesse, France.