Hezbollah moet op de politieke toer

Ongetwijfeld kwamen de dramatische ontwikkelingen van de afgelopen dagen ook voor Hezbollah als een verrassing. Hoewel Jeruzalem al enige tijd geleden had aangekondigd dat het zijn leger uit het omstreden gebied zou weghalen, verliep de aftocht bepaald niet vlekkeloos. Het aan Israël gelieerde Zuid-Libanese Leger stortte binnen een paar dagen ineen, waardoor de terugtrekking in een stroomversnelling raakte en de fundamentalistische strijders hun opmars naar het zuiden in ijltempo konden voortzetten.

Korte tijd later stonden de door Iran gesteunde guerrilla's oog in oog met inwoners van Noord-Israël. Slechts een met prikkeldraad versterkt hek scheidt de twee buren. Hezbollah-vlaggen wapperen op enkele tientallen meters afstand van Joodse kibbutzim. Vooralsnog overheerst nieuwsgierigheid aan beide zijden van de grens. Het Israëlische leger heeft uit voorzorg wapens aan noorderlingen uitgedeeld en er heeft zich een aantal incidenten voorgedaan, maar tot grootschalige gewelddadige uitbarstingen is het niet gekomen.

„Oorlog niet voorbij”
En nu? Israël heeft zich volledig uit de bufferzone teruggetrokken, het Zuid-Libanese Leger is gedesintegreerd en Hezbollah heeft de controle over een groot deel van de regio overgenomen. Een van de belangrijkste militaire doelen van de terroristische groepering is daarmee bereikt. Maar met het bezetten van een verwaarloosde strook grond houdt het voor de ”Partij van Allah” niet op.

Hezbollah-leider sjeik Hassan Nasrallah kondigde direct na het vertrek van de Joodse militairen uit Zuid-Libanon al aan dat „de oorlog tegen de kleine satan niet voorbij is.” Gelet op de retoriek van de beweging is totale vernietiging van de „zionistische vijand” nog steeds het uiteindelijke doel. Voorlopig eisen de islamistische strijders echter eerst de vrijlating van een groot aantal gevangenen die nog in het zuidelijke buurland achter de tralies zitten. Verder claimen zij de zogenaamde Shebaa Farms, een stuk land dat Israël nu nog bezet houdt, maar dat het inmiddels aan Beiroet heeft aangeboden.

De Israëlische premier, Ehud Barak, heeft Hezbollah gedreigd elke aanval op Joods grondgebied zwaar te zullen vergelden. Het is dan ook de vraag of de fundamentalistische groepering haar gewapende strijd tegen Israël zonder meer en binnen afzienbare tijd zal hervatten. Hezbollah-aanhangers lijken tot nu toe opmerkelijke terughoudendheid in acht te nemen door inwoners van Zuid-Libanon bij de grens weg te houden om provocaties te voorkomen.

Andere opgave
Na de militaire 'overname' van de veiligheidszone ziet Hezbollah zich echter voor een geheel andere opgave gesteld. De beweging probeert nu het 'succes' van haar opstand tegen Israël om te zetten in politieke steun onder de veelkleurige Zuid-Libanese bevolking. De guerrilla's mogen dan twintig jaar ervaring hebben in het afschieten van katjoesja-raketten en het plegen van aanslagen, het zou wel eens kunnen zijn dat de oorlog tegen de Joodse staat het 'makkelijke' deel blijkt. Veel Libanezen –en met name de christenen– delen de radicaal islamitische opvattingen van Hezbollah niet. Bovendien ondervindt de ”Partij van Allah” stevige concurrentie van diverse andere sjiitische groeperingen als Amal.

Die onderlinge wedijver vormde tevens een van de redenen voor de snelle opmars van Hezbollah-strijders in het zuiden van Libanon. Als Hezbollah zijn vlaggen niet als eerste aan de grens met Israël zou planten, zou de Amal-militie het wel hebben gedaan. Amal en Hezbollah zijn overigens ook de belangrijkste rivalen in het Libanese parlement, waar ze gezamenlijk de dertig zetels bezetten die voor het sjiitische deel van de bevolking zijn gereserveerd.

Hezbollah heeft zich al eerder gerealiseerd dat het met ontvoeringen, hinderlagen en gijzelingsacties alléén zijn doel niet zou bereiken. De afgelopen twee decennia heeft de groepering zich dan ook ontwikkeld van een ongeorganiseerde bende extremisten tot een professionele beweging. Hezbollah telt niet alleen enkele duizenden goed getrainde soldaten onder zijn gelederen, maar heeft ook zo'n 600 pr-medewerkers in dienst die verkiezingen organiseren, propaganda spuien en nieuwe aanhangers ronselen. Daarnaast runnen de fundamentalistische strijders een aantal scholen en ziekenhuizen in het zuiden van Libanon.

Meningen verdeeld
Vandaar dat de afgelopen dagen tientallen Hezbollah-hersenspoelers in het spoor van hun militante kameraden traden en over de voormalige veiligheidszone uitwaaierden. Mediaspecialisten legden de terugtrekking van Israëlische militairen en de triomfantelijke intocht van de eigen eenheden met grote precisie vast om het psychologische effect maximaal te benutten. Anderen begaven zich in de dorpen om de inwoners van hun 'goede' bedoelingen te overtuigen.

Voorlopig zijn de meningen onder de Libanezen sterk verdeeld. Vooral het christelijke deel van de bevolking beziet de dominantie van Hezbollah met angst en beven. Leiders van de terreurbeweging hebben de christenen verzekerd dat hen niets zal overkomen, maar die hechten weinig geloof aan dergelijke uitspraken. „We kunnen hen niet vertrouwen. Jarenlang hebben ze ons als handlangers van Israël omschreven en gedreigd ons af te slachten, en nu denken ze zeker dat wij dit praatje zullen slikken?” aldus een kerkganger in het dorpje Debil.

Ook de moslims zijn niet allemaal even gelukkig met de radicale islamitische ideologie van Hezbollah. Als de fundamentalistische groepering niet spoedig een andere koers gaat varen, zal zij ook weldra de gematigde aanhangers van de islam van zich vervreemden en verworden tot slechts een van de sjiitische spelers op het Libanese politieke speelveld.

Geldstroom
Een bijkomend probleem voor Hezbollah vormt de financiering. Jarenlang voorzag met name Iran de beweging van miljoenen dollars en geavanceerde wapens. De laatste jaren is de ideologische en logistieke steun echter geleidelijk aan verminderd en volgens ingewijden houdt Teheran tegenwoordig ook de hand behoorlijk strak op de knip. Als de groepering haar oorlog tegen de Joodse staat zou beëindigen, verliest zij daarmee hoogstwaarschijnlijk ook een belangrijke bron van inkomsten.

„Hezbollah staat voor een grote opgave – zonder twijfel”, constateert Nizar Hamzeh, een specialist in islamitische bewegingen aan de Amerikaanse universiteit van Beiroet, in de Washington Post. „De vraag is nu hoe ze een solide aanhang kan behouden en de bevolking de hand kan reiken zónder het verzet tegen Israël – een strijd die voornamelijk haar bestaan heeft gerechtvaardigd en garant stond voor de geldstroom vanuit Iran, Syrië en andere sponsors. Soms zijn de uitdagingen van vrede veel groter dan die van oorlog.”