Recensie door mr. S. de Jong - 11 november 1998

Clinton in de val

Clinton had een ongepaste verhouding met stagiaire Monica Lewinsky. Dat heeft de Amerikaanse president diep in de problemen gebracht. Wie niet tevreden is met dit minimum aan informatie, kan “Clinton in de val” aanschaffen. Hierin staat een handzame, maar gekleurde beschrijving van de gebeurtenissen in en rond het Witte Huis.

Speciaal aanklager Kenneth Starr overhandigde vorige maand een vernietigend rapport over het gedrag en het karakter van Bill Clinton aan het Huis van Afgevaardigden. Daarbij voegde hij elf redenen die impeachment zouden rechtvaardigen. De staat van beschuldiging kan leiden tot afzetting van de president. Het presidentschap van de Verenigde Staten wankelde. Wat een stagiair ongewild heeft bereikt, daarvan zou een terrorist nog niet durven dromen.

”Clinton in de val” bestaat voor een groot gedeelte uit fragmenten uit het rapport-Starr –„hoogtepunten”, meent de uitgever– en het verweer van de president. Een chronologisch overzicht van het schandaal en een lijst met hoofdpersonen dragen bij tot het bewaren van het overzicht. Daarnaast bevat de uitgave een beschrijving van de gebeurtenissen door de Belgische journalist Peter Vandermeersch en een beschouwing van de Leidse historicus Eduard van de Bilt.

Uit het inleidende essay van Vandermeersch komt helder naar voren hoe de affaire in de periode van januari tot oktober tot ongekende proporties uitgroeide. Soms haalt de schrijver suggestief uit naar de 'belagers' van de president, zoals in de zin „Nu mocht Starr dus graven in het seksuele leven van de man die hij altijd al te pakken wilde nemen”. En als senator John Ashcroft zich in het debat mengt, is hij „een van de vele Republikeinen die naar een presidentsnominatie hengelen”.

In zijn conclusie legt Vandermeersch de eindverantwoordelijkheid echter niet bij de politieke tegenstanders van de president. „De affaire toonde een Clinton die bereid bleek zijn erfenis en die van een hele generatie gelijkgestemden in de waagschaal te stellen voor een vluchtige relatie met een jonge vrouw. Dat laat bij menigeen een bittere nasmaak na”.

Afbraak
Van de Bilt legt het accent veel meer op de Republikeinen, om te verklaren waarom Clinton in moeilijkheden raakte. Omdat de president zo „behendig” de standpunten van zijn politieke tegenstanders had overgenomen, raakte het door deze partij gedomineerde Congres in het defensief. „Afbraak van het karakter en de persoon van die tegenstander is een van de weinige wapens die dan nog resten”, aldus de Leidse historicus.

Vervolgens stelt Van de Bilt dat Clinton op het verkeerde ogenblik president van de Verenigde Staten is geworden. De vraag is gewettigd of deze man op een ander tijdstip wel de juiste persoon voor dit ambt zou zijn geweest. Het is te gemakkelijk Republikeinen termen als „opportunisten, hypocrieten, leugenachtig en schaamteloos” toe te voegen, en aan het gedrag van Clinton en zijn partijgenoten min of meer voorbij te gaan. Hoewel de president „ook door zijn gedrag en gedraai zijn eigen graf heeft gegraven”, zoals Van de Bilt zuinigjes toegeeft, had hij de „geschiedenis van het Amerikaanse presidentschap niet mee”. Maar geschiedenis heeft geen schuld.