Zorg voor baby is nergens mee te vergelijken

Moedergevoelens
zonder woorden

Als je zwanger bent en je wilt wat meer lezen over het moeder worden, is er erg veel keus. Het lijkt wel of je geen goede moeder kunt zijn zonder erover te lezen. De tekst op de achterflap van het boek ”Het eerste kind. Geboorte van een moeder” eindigt met: „Een onmisbaar boek voor iedere vrouw die voor het eerst moeder wordt.” Kunnen we geen moeder meer worden zonder lezen?

Uitgevers willen het ons graag doen geloven. Ik beschouw dit soort kreten als onzin. Gelukkig kunnen vrouwen gewoon moeder worden zonder uit boekjes te leren welke gevoelens ze dan moeten hebben. Sterker nog, het unieke moedergevoel kan niet in woorden gevangen worden. Wat het precies is om moeder te worden, dat moet je meemaken.

Hoewel het niet noodzakelijk is om dit boek te lezen voor je moeder wordt, is het wel erg leuk om het te doen. Daniël Stern, de auteur, geeft het zelf aan dat de dingen die hij over het moedergevoel zegt, nogal voor de hand liggen als je ze eenmaal leest. „Wat ik duidelijk wil maken, is dat je oma het je had kunnen vertellen, maar het niet heeft gedaan. En je gynaecoloog, je zus en je moeder niet.” Stern weet waarover hij schrijft. Hij is hoogleraar psychologie en psychiatrie in Amerika en heeft 30 jaar gewerkt met baby's en met moeder-babyrelaties.

Wat betekent het om moeder te worden? Als een vrouw zich op het moederschap voorbereidt, loopt ze vooruit op een ervaring die nergens mee te vergelijken is. Het is heel nieuw om te moeten zorgen voor een klein, afhankelijk mensje. Zij moet ervoor zorgen, zij heeft beslissingen te nemen als haar kindje huilt. Zij moet weten wat er moet gebeuren. Zij heeft de eindverantwoordelijkheid, 24 uur per dag. Dat is volstrekt nieuw in het leven van een vrouw. Een 'pasgeboren' moeder gaat de wereld vanuit het gezichtspunt van haar kind bekijken; ze heeft haar kind in eerste instantie steeds in gedachten als ze de wereld om zich heen bekijkt. Ze is gevoelig voor gevaar. Verhalen over de dood of ziekte van een kind grijpen diep in, omdat zij zich nu kan voorstellen hoe intens de band met een kind is.

Nieuwe identiteit
Door een kind te krijgen verandert je plaats in de maatschappij: je bent met je kind niet in de eerste plaats vrouw, maar moeder. Je plaats in de familie verandert. De verhouding tot je moeder wordt anders. Je bent niet meer alleen haar dochter, maar ook moeder van haar kleinkind. Je kunt meepraten met andere moeders, want je deelt dezelfde ervaring.

Wanneer wordt een vrouw moeder? Is dat als haar kindje geboren wordt? „De meeste moeders worden in de loop van een aantal maanden steeds weer moeder, elke keer een beetje meer. Hun nieuwe identiteit zal op een bepaald punt tijdens de zwangerschap worden geboren, na de geboorte van hun kind meer vorm krijgen en echt gestalte krijgen tijdens de eerste maanden dat ze thuis voor hun kind zorgen en beseffen dat ze ook in hun eigen ogen moeder zijn.”

Er zijn fases. In de zwangerschap is een vrouw bezig met fantasieën, dromen en angsten over hoe haar baby zal zijn. Ze probeert zich voor te stellen hoe het is als de baby er is. Na de bevalling ontmoet ze haar kind voor het eerst. Dan moeten haar wensdromen samen gaan vallen met de werkelijkheid. Soms vraagt dat veel aanpassing, bijvoorbeeld als haar kind te vroeg geboren is, als er een handicap is of als hij niet gemakkelijk is. Als een moeder bezig is met voeden, koesteren en verzorgen, zal haar moedergevoel volledig tot ontwikkeling komen.

„Als je een kind krijgt, zul je keer op keer merken dat je handelt zonder na te denken. Je handelt naar je moederinstinct en ontwikkelt intuïtief manieren om je kind vast te houden, aan te raken en geluiden te maken die de banden tussen jou en je kindje versterken. Binnen niet al te lange tijd zul je het accepteren als iets dat bij je nieuwe hoedanigheid als moeder hoort. Je hebt een onvermoed reservoir aan reacties en gedragingen die je nog nooit hebt aangesproken.”

Familie en werkkring
De auteur schrijft heel toegankelijk. Hij laat zien dat vrouwen op een heel verschillende manier moeder kunnen worden. Doordat hij vrouwen beschrijft in hun gedachtegang rond hun zwangerschap, krijg je een beeld van hoe het moet gaan. De een vertelt heel vroeg dat ze zwanger is, omdat ze helemaal in de wolken is; een ander wacht juist heel lang. De een ziet het kindje als bedreiging voor haar relatie tot haar man, bij de ander wordt de relatie er juist inniger door. De een zal haar maatschappelijke loopbaan niet onderbreken, een ander geeft die er graag voor op. Het is interessant om te lezen van hoe groot gewicht familie en werkkring van vrouwen zijn op de gevoelens in de zwangerschap. De aansprekende voorbeelden laten je even in de innerlijke gevoelswereld van een moeder kijken.

De vaders komen in het laatste hoofdstuk kort aan de orde. Niet omdat zij niet belangrijk zijn, maar omdat het onderwerp van het boek ”moederschap” is. De man moet ook zijn identiteit als vader vinden. Het is makkelijk als er traditionele vader- en moederrollen zijn waarin beiden zich kunnen vinden. Er is geen concurrentie in de zorg voor hun kind en het geven van aandacht.

Systeem
Bij geëmancipeerde stellen moet de zorgtaak zo gelijk mogelijk verdeeld worden. „Een stel ging er zelfs toe over een systeem te bedenken waarin precies werd bijgehouden hoeveel elk van hen deed, zodat de stand aan het eind van de week gelijk was. Waar het systeem echter faalde, was de vergelijking wie er de meeste ”kwaliteitstijd” met de baby had doorgebracht... Zijn idee van bij de baby zijn is dat hij haar in haar wipstoeltje zet, terwijl hij tv kijkt. Zij noemt dat geen tijd met de baby doorbrengen, maar hij telt het mee.”

Als je zwanger bent van je eerste, geeft dit boek allerlei handvatten om over na te denken. Het maakt je bewust van allerlei fantasieën en leert je hoe belangrijk die zijn ter voorbereiding op wat komen gaat. Je zult bewuster omgaan met de mensen om je heen en jouw houding tegenover hen. Het boek gaat over gewone dingen die moeders vanzelf leren en ervaren. Het aardige van dit boek is dat je er nu zelfs van tevoren over kunt lezen.

De auteurs schrijven niet vanuit een christelijke visie. Op kleine onderdelen is dit te merken, bijvoorbeeld als de apen gezien worden als voorouders van mensen en door het ontbreken van de gedachte dat kinderen een geschenk van God zijn.