Fout meteoroloog kostte duizenden inwoners Galveston het leven

De onstuitbare kracht
van een orkaan

Het is rustig weer op zaterdagochtend 8 september 1900. De kinderen van de Amerikaanse stad Galveston verheugen zich erop straks verkoeling te vinden in de Golf van Mexico, want het is de afgelopen dagen erg heet geweest. Volgens weerkundige Isaac Cline is er meteorologisch weinig bijzonders te melden. Hoe zeer zou hij zich vergissen! Het staat opgetekend in ”De meteoroloog en de storm” van Erik Larson.

Het KNMI en Meteo Consult, het zijn de twee bekendste weerbureaus van Nederland. Voordat ze een weersverwachting geven, checken de meteorologen hun informatie drie keer. Een blunder schaadt immers de reputatie van het eigen station en veroorzaakt veel overlast voor mensen die hun plannen op die weerberichten afstemmen.

De waarde van zo'n gezonde concurrentie blijkt uit het verhaal over Galveston, een eeuw geleden. De enige weerkundige in de stad, Isaac Cline, is overtuigd van zijn eigen kennen en kunnen. Hij negeert waarschuwende berichten van het weerkundig bureau in de nabijgelegen stad Houston en uit het Caraïbisch gebied dat er een extreem zware storm over de Golf van Mexico trekt.

Voorgevoel
Cline wandelt 's morgens nog naar zee, maar constateert –afgezien van een stevige deining– weinig bijzonders. Meer oplettendheid, meer kennis en minder eigenzinnigheid hadden waarschijnlijk duizenden inwoners van Galveston het leven kunnen sparen. Had hij maar naar dat vreemde voorgevoel dat hem de nacht ervoor kwelde, geluisterd. En had hij de bevolking maar opgeroepen tot evacuatie. Dan zouden in Galveston wellicht minder levens te betreuren zijn geweest.

Enkele uren later beukt de wind namelijk met ongekende felheid op de stad. Het zeewater stijgt. De kade stroomt over. Straten lopen onder. Benedenverdiepingen verdwijnen in het water. Sommige inwoners van de stad vluchten naar hogere etages, anderen nemen de benen. Een enkeling vertrouwt op de stevigheid van zijn huis. Als het water blijft stijgen en de wind steeds krachtiger wordt, ontstaat er paniek. Galveston realiseert zich: dit is een cycloon die levens gaat eisen.

Kolkende golven
Gevels worden uit huizen gedrukt of gezogen. Het water komt steeds hoger. Zelfs bovenverdiepingen blijven niet droog. Tegen het tijdstip dat de orkaan zijn hoogtepunt bereikt, stijgt het water binnen vier seconden 1,20 meter. Complete woningen drijven als arken weg om even later in de kolkende golven gemangeld te worden. Mensen vluchten in bomen, die even later ook door gifslangen beklommen worden. Een gezin drijft weg op een veranda om enkele ogenblikken later toch ten onder te gaan. Een vloedgolf stroomt een klooster binnen: negentig kinderen en tien nonnen komen om door een van de zwaarste orkanen uit de geschiedenis.

Wat na de storm overblijft, is een ravage van ongekende omvang. Overal lijken. Heel langzaam dringen berichten naar het binnenland door: Galveston is verwoest. Langzaam komen hulptroepen in touw. Een vreselijke taak staat hen te wachten. Over Galveston hangt als een verstikkende deken de doodslucht. Vanwege de stank en het gevaar voor de volksgezondheid besluiten de autoriteiten al snel de lijken te gaan verbranden in plaats van te begraven, want het delven van graven op het land is onbegonnen werk.

De hele maand september worden elke dag zo'n honderd doden tussen het puin vandaan gehaald. De schattingen van het totale aantal doden lopen uiteen van 3400 tot 10.000. Dan zijn de omgekomen inwoners van omliggende plaatsen nog niet meegerekend.

Amper illustraties
Auteur Larson baseert zijn verhaal op dagboekaantekeningen van ooggetuigen en op diepgaand onderzoek. De beschrijving van de wijze waarop de inwoners van Galveston in doodsnood strijden voor hun leven, is zeer beeldend. Het nu in het Nederlands vertaalde boek biedt indrukwekkende verhalen van opofferingsgezindheid. Velen moeten machteloos toezien hoe kinderen en vrienden ondergaan in het water, om nooit meer boven te komen. Een ervaring die ook Isaac Cline ondergaat.

Larson heeft gestreefd naar een goed leesbare uitgave en is daarin geslaagd. De auteur vond het wel nodig in zijn verhaal enkele krachttermen en vloeken op te nemen. Ronduit stuitend! Een minpunt van een heel andere orde is de verbrokkeldheid van de hoofdstukken. Er is geen duidelijke lijn te ontdekken in de hoofdstukindeling en in de plaatsing van inleidende kaders met achtergrondinformatie.

Een ander groot euvel betreft de illustraties. Afgezien van twee kaartjes bevat het boek geen enkele foto van het rampgebied of van de hoofdpersonen. Een gemis, temeer omdat Larson een aantal keren nadrukkelijk over een foto schrijft. Het argument dat het papier niet geschikt zou zijn voor fotoafdrukken laat zich door andere boeken tegenspreken.

Als uitgevers bij dit soort werken kosten willen besparen op de illustraties gaat dat altijd ten koste van de kwaliteit en de aantrekkelijkheid. Al was de fotografie in 1900 nog in een beginstadium, er moeten toch opnamen van het rampgebied zijn? Een gemiste kans!