Historie, liefde, geloof

Vertaalde romans zijn de laatste tijd zeer dominant aanwezig in de RD/CLK-toptien van de fictieve romans. Op zich positief dat je zo gemakkelijk over je eigen grenzen heen kunt lezen. Aan de andere kant stel je jezelf wel eens de vraag naar de meerwaarde die deze romans te bieden hebben. Op welke plaats bevinden ze zich eigenlijk tussen het massaproduct en de betere roman?

Francine Rivers is een van Amerika's meest gelezen romanschrijfsters. Haar werken zijn al diverse keren bekroond. Net zoals ”De onafwendbare dageraad” spelen ook ”Een stem in de wind” en ”Echo in de duisternis” in de tijd van het oude Romeinse rijk. Andere romans van haar zijn ”Een rode draad” en ”Een kind van verzoening”. Centrale thema's in haar romans zijn waarheid, hoop, onvoorwaardelijke liefde en vergeving: christelijke thema's.

Diepgewortelde haat
Ik zal eerst ”De onafwendbare dageraad” kort samenvatten: Atretes is een Germaan die gevangen genomen is door Romeinse soldaten en opgeleid wordt tot gladiator. Hij weet zijn vrijheid door enorme kracht en vechtlust te herwinnen, maar is getekend door alle hardheid en negatieve ervaringen uit deze tijd. De ontmoeting met een christin brengt hierin geen verandering; alle liefde stuit af op zijn diepgewortelde haat. Als hij hoort dat zijn zoon, geboren uit een vorige relatie, nog leeft, vat hij het plan op om met hem naar Germania terug te keren.

Een klein probleem vormt de vrouw die zijn zoon sinds enkele maanden opvoedt. Haar naam is Rizpah, een weduwe, die haar eigen zoon op zeer jonge leeftijd verloren heeft.

Dit kleine obstakel blijkt niet zo snel uit de weg te ruimen; zij weigert hardnekkig afstand te doen van het kind. Met haar als overtollige ballast besluit hij dan toch naar Germania te vertrekken. Tot overmaat van ramp trekt er ook nog een Romeinse soldaat met de naam Theofilus mee. Hij heeft eveneens Germania als reisdoel om daar het Evangelie te brengen. De diepgewortelde haat die Atretes heeft tegen alles wat Romeins is, doet de sfeer tijdens de reis geen goed.

In Germania aangekomen, worden ze overvallen door een groep krijgers. Rizpah wordt getroffen door een pijl en sterft. Op Theofilus' gebed komt ze weer tot leven, waardoor Atretes tot inkeer komt en zich tot het christendom bekeert. In Germania slaat het welkom al snel om in haat als blijkt dat Atretes de voorouder- en afgodverering vaarwel gezegd heeft. Uit alle macht worden de duistere machten aangeroepen om de macht van de christelijke God te breken. Na een lange strijd ontstaat een christelijke gemeente.

Diepgang
Ik was benieuwd naar deze mengeling van historie, liefde en geloof en door een zekere mate van spanning vormen de 543 bladzijden geen belemmering. Toch blijft echte diepgang uit, zowel wat het historische decor als de romanfiguren betreft. De laatsten blijven papieren mensen, ze komen niet echt tot leven. Het is echt jammer dat ze volgens een voorspelbaar stramien zijn opgezet: de man is een robuust, individualistisch, machotype dat iedereen van zich afstoot.

De vrouw is een type dat zo knap is dat ze door iedereen nagezien wordt, met haast breekbare botten en een onuitroeibaar moederinstinct. Juist die tegenpolen vormen, hoe kan het anders, aan het eind de ideale combinatie.

Het beschreven geloofsleven van de romanfiguren roept ook vraagtekens bij me op. Hoewel de aanwezigheid van liefde, verdraagzaamheid en vergevingsgezindheid als christelijke deugden een positief aspect van de roman vormt, overheerst bij mij toch de indruk van een overschot aan wonderen en geloofsheldendaden. Ik noem er enkele: Rizpah staat op uit de doden. De dodelijke wond is op datzelfde moment totaal verdwenen om plaats te maken voor nieuwe, roze huid. Gelijk na de bekering van Atretes wordt hij gedoopt en verbindt Theofilus Rizpah en Atretes in het huwelijk. Er is haast bij. Als Rizpah en Theofilus in Germania aankomen, spreken en verstaan ze Germaans; ze bezitten de gave der talen. Als Rizpah als heks veroordeeld wordt tot het moeras, is ze lopend over het moeras te zien met naast haar een man, groot, krachtig en blinkend.

Voorspelbaar
De overvloed aan wonderen doet afbreuk aan de geloofwaardigheid van de roman. Snelheid en veelheid ruiken naar goedkoop effectbejag en dat gaat ten koste van de echtheid. Hoewel ik de positieve aspecten niet onder tafel wil schuiven, doet de voorspelbaarheid me ten slotte mijn beginvraag zo beantwoorden: deze roman is maar een mager opstapje naar de betere roman. En daar verandert de christelijke thematiek niets aan.