Groepsfoto van Indische familie

Een jonge vrouw gaat op zoek naar de waarheid over haar verleden. Daarvoor heeft ze haar familie nodig. De schrijfster Marion Bloem sluit met haar jongste roman aan op het Boekenweekthema. Over ”ver van familie” en het ”ontbreken van familie”.

Barbie König is van Indische afkomst. Ze groeit op in de Verenigde Staten. Haar vader Buddy trok na de dood van zijn eerste vrouw Maudi naar de States om „ver van familie” te zijn en daar een eigen leven op te bouwen. Hij stierf toen Barbie tien was en liet haar over aan zijn tweede echtgenote Patty. Na het overlijden van Patty reist Barbie naar Nederland om haar talrijke Indische verwanten te ontmoeten. En niet alleen dat: ze wil meer weten over haar identiteit. Tijdens haar speurtocht stuit ze op raadsels over haar vader en moeder. Hoe is Maudi aan haar eind gekomen?

Marion Bloem (1952) kent de naoorlogse Indische familie van binnenuit. Ze is geboren uit Indische ouders in Arnhem en debuteerde in 1983 met ”Geen gewoon Indisch meisje”. Net als in haar andere boeken staat in ”Ver van familie” het Indische familieleven in Nederland centraal. Voor haar jongste loot bedacht ze een aparte vorm. In dertien hoofdstukken schetst zij een inhoudelijk portret van de familie König. Ze doet dat vanuit het perspectief van diverse personages, zoals ooms, tantes, neven en nichten. Met Barbie, de verloren (klein)dochter, begint en eindigt het boek.

Grote groepsfoto
De hoofdstukken bieden elk een Polaroid-print uit het album. Snel en tijdgebonden. Dat is Bloems variant op de „vergeelde portretten” waarmee de nestor van de Nederlands-Indische letteren Rob Nieuwenhuys furore maakte. Elk hoofdstuk is een foto, telkens genomen door iemand anders en vanuit een ander perspectief.

Langzaam werkt Bloem naar de ontknoping van Barbies mysterie toe. Op bladzijde146 suggereert zij de oorzaak van het dodelijke ongeluk in de Zwitserse Alpen waarbij Maudi omkwam. Hoe waaide de deur van de Lelijke Eend open? Zag het kind Barbie hoe haar moeder uit de wagen viel en herinnert ze zich dat nog?

Gaandeweg ontwikkelt zich de grote groepsfoto van de familie van Barbie. Het is een typisch Indische familie in een hedendaagse Nederlandse context, hecht en wijd, met de gebruikelijke drama's. Van jaloezie, roddel, hedonisme, erotiek en overspel tot kampsyndromen, discriminatie en homoseksualiteit. Alles, en dat is heel veel, krijgt een plaats bij Bloem. Iedereen in het familie-album heeft zijn eigen individuele verhaal over verleden, heden en toekomst. Echt loskomen van die familie is er niet bij.

Geaardheid
Van alle personages blijft Barbie het ongrijpbaarst. Kwetsbaar en modern, een verdwaalde jonge vrouw die huilt bij de dood van Patty en met veel dingen geen raad weet. Een morbide voorbeeld. „Haar as heb ik door de wc getrokken. Wat moet je met dat spul? Het ging niet gemakkelijk. Er bleef steeds een grote hoeveelheid op het water drijven. Ik moest vele malen doortrekken, en heb er ook nog emmers water achterna moeten gooien voordat alle as verdwenen was.”

Opmerkelijk is de rol van de buitenstaander Edna Kouthoofd die een boek schrijft over de familie en de klemmende vraag op Barbie afvuurt. Er was ruzie in de auto, en opeens hoort Barbie haar moeder schreeuwen. „Dan had je haar nooit moeten maken. Waarom moest je zo nodig een kind? Dat is je grootste fout. Een kind te willen.” Buddy, zo blijkt, zat na zijn ervaringen in het jappenkamp in de knoei met zijn geaardheid. Vermoedelijk voelde hij zich meer aangetrokken tot mannen, maar stortte hij zich in een huwelijk dat op de klippen liep en zocht hij het uiteindelijk „ver van familie.”

Op de begrafenis van de stokoude oma zijn ze er allemaal. Alleen Edna Kouthoofd voelt zich 'opgelost' in de groepsfoto. „Net te doen of ik leef, dat is het ontbreken van familie en veel erger dan ver van familie.” Barbie besluit de weg van haar vader te volgen. De familie is niet haar eindstation. Ze wil de wereld rond. „Ik zou het als vluchten zien wanneer ik bleef.”