Titel: Het verscheurde rijk
Auteur: Judith Pella
Uitgeverij: Kok
Kampen, 1998
ISBN 90 242 9304 9
Pagina's: 304
Prijs: ƒ 39,90

Recensie door Jeannette Donkersteeg - 9 december 1998

Rijk en arm in Rusland

„Anna Burenin verlaat haar familie en het kleine boerendorp Katyk om in St. Petersburg te gaan werken in het paleis van de prinselijke familie Fredorcenko”. Op dat thema borduren Michael Phillips en Judith Pella voort in hun nieuwe romans “De macht en het moederland” en “Het verscheurde rijk”.

Het motief is niet origineel, maar blijft tot de verbeelding spreken: een arm meisje komt aan het hof terecht. Aanvankelijk werkt ze in de keuken, maar 'bij geval' wordt ze opgemerkt door een prinses van haar eigen leeftijd, dat haar als kamermeisje kiest. Een knappe prins wordt verliefd op de boerendochter, en dat brengt niet alleen lief maar ook veel leed met zich mee.

De lezer komt meer stereotiepen in de boeken tegen. Prinses Katrina is aanvankelijk verwend en verwaand, maar draait bij door de invloed van Anna, die bescheiden, vriendelijk en „diepgelovig” is.

Innerlijk
De auteurs hebben het nodige onderzoek gedaan naar de geschiedenis van Rusland en het hof van de tsaar eind vorige eeuw. Zo pik je al lezende een kleine korrel historie en politiek mee, waar de schrijvers een flinke dosis fictie aan hebben toegevoegd, vermengd met romantiek, intriges en een beetje sentiment. De beide nieuwe boeken zijn echter minder sensationeel dan eerdere pennenvruchten van deze auteurs, de “Stonewycke Saga”.

Wel bemoeien zij zich nog te veel met het verhaal, door nadrukkelijk conclusies te trekken die beter aan de lezer zelf konden worden overgelaten. Een voorbeeld staat op bladzijde 97 van het eerste deel: „Katrina was van nature geen boosaardig kind, maar omdat ze altijd haar zin kreeg, was haar houding erg egoïstisch en daarbij had ze een krachtig en koppig karakter”.

De schrijvers geven een boodschap door. Ze laten die onder andere verwoorden door prins Sergei als hij tegen Anna zegt: „Ik ben een van de mensen in deze familie die al dat onderscheid tussen verschillende klassen niet zo serieus neemt als ons wordt geleerd. (...) Een man is een man, een vrouw is een vrouw – ongeacht hun achtergrond en hun opvoeding. Ik ken aristocraten die wreed zijn en boeren die vriendelijk zijn. (...) Ik geloof in orde en in de handhaving van ons Russische systeem. Maar we zouden er goed aan doen iets meer aandacht te besteden aan het innerlijk van onze medemensen in plaats van aan de stand waartoe zij behoren”.

Breed publiek
De strijd van Anna's broer wordt met name in het tweede deel dichtbij gebracht. De idealistische Paul sluit zich aan bij de revolutionairen om te vechten voor een betere toekomst. Dit betekent wel dat hij zijn principes, opvoeding en familie moet loslaten. Als zijn gewelddadige actie ook Anna in gevaar brengen, krijgt hij het pas echt moeilijk.

Deze eerste delen in de serie “De Russen”, die in totaal zes boeken moet gaan tellen, laten zich vlot lezen. Ze zijn toegankelijk voor een breed publiek en geven een –zij het sterk geromantiseerd– beeld van het leven (en de strijd) in het negentiende-eeuwse Rusland met zijn enorme contrasten.