Recensie door drs. Tj. de Reus - 30 september 1998

Nooteboom

Cees Nooteboom bezit een Europese geest die voor velen in Europa inspirerend is. Een introductie op zijn leven en werk biedt het “Schrijversprentenboek”, dat naar aanleiding van een tentoonstelling in het Letterkundig Museum werd samengesteld.
Hugo Claus, Gerrit Kouwenaar, Harry Mulisch – schrijversnamen die elk jaar, tegen het einde van de zomer, in de pers worden genoemd als kanshebbers voor de Nobelprijs voor literatuur. Met name rond Claus is het in augustus altijd heel druk: journalisten en fotografen drommen om de schrijver heen om bij zijn mogelijke verkiezing heet van de naald nieuws te kunnen vernemen.

Een schrijversnaam die enigszins in de schaduw staat van de drie eerdergenoemde, is die van Cees Nooteboom. Toch is ook hij een grote kanshebber als de Zweedse Academie haar blik naar de Lage Landen zal keren. Nootebooms faam is in de loop van zo'n veertig jaar doorgedrongen in veel Europese landen, met name in Duitsland. Nooteboom wordt in talloze dagbladen geïnterviewd, hij treedt op in radio- en televisieprogramma's en reist met andere auteurs op uitnodiging rond in het buitenland. Verder ontving Nooteboom in Nederland veel grote prijzen voor zijn literaire werk, maar ook in het buitenland bleef zijn werk niet onbekroond. Kortom, zijn bekendheid is groot en de waardering voor zijn werk zo mogelijk nog groter.

Reisverhalen
Die waardering hangt samen met de veranderingen in Europa in de laatste decennia. Steeds duidelijker komt de eenwording van Europa in zicht. Hoe langer hoe meer gaat dit thema de mensen bezighouden. Nooteboom speelt als schrijver een belangrijke rol in dit mentale proces. Bij hem speelt de beperking van de eigen cultuur geen rol. Hij bezit een Europese geest, die voor velen in Europa inspirerend is. Juist dit moderne, Europese aspect missen naar mijn indruk schrijvers als Claus, Kouwenaar en Mulisch, terwijl de Zweedse Nobelprijstoekenners dit wel eens doorslaggevend zouden kunnen achten.

Lezers van het werk van Nooteboom zullen intussen wel terdege beseffen hoe Nootebooms Europese geest gestalte krijgt in zijn werk. Nooteboom is een vermaard schrijver van reisverhalen. Er zijn veel schrijvers van reisverhalen in Nederland, maar Nootebooms werk is het onbetwiste hoogtepunt binnen dit genre. Door zijn vele verblijven in het buitenland is er in Nooteboom een relativisme gegroeid, tegelijk met een grote belangstelling voor het vreemde, voor de ander. In de ontmoeting met een onbekende cultuur komt de eigen identiteit natuurlijk aan de orde – een thema in Nootebooms werk.

Over het uitgebreide oeuvre van Nooteboom –naast reisverhalen ook poëzie, romans, beschouwingen– is een “Schrijversprentenboek” verschenen. Het is een mooie introductie op zijn leven en werk. In een achttal essays worden diverse aspecten van zijn werk belicht. Onder meer krijgen Nootebooms reisverhalen, zijn poëzie, de ontvangst van zijn werk in het buitenland en mystieke aspecten in zijn werk ruime en deskundige aandacht. Scribenten zijn Wiel Kusters, Lisa Kuitert, H. M. van den Brink, Hilde van Belle, Rüdiger Safranski, Lászlo F. Földényi, Wim Hottentot en Harry Bekkering. Daarnaast zijn vijf fotokaternen opgenomen, alsmede chronologische overzichten van Nootebooms leven, van zijn publicaties, van de vertalingen van zijn werk en van vertalingen door Nooteboom. Dit bio- en bibliografische deel verzorgde Dick Welsink.