Zalig zijn de zachtmoedigen

Mag een christen zich tegen zijn vijand verzetten? De Heere Jezus heeft immers tegen Petrus gezegd: „Keer uw zwaard weder in zijn plaats; want allen, die het zwaard nemen, zullen door het zwaard vergaan.” In de historische roman ”De harp van de Hugenote” draait het in wezen om deze vraag, waarover beide hoofdpersonen een totaal tegengestelde mening hebben.

Op het eerste gezicht lijkt dit boek een doorsnee verhaal te leveren, gebaseerd op enkele gebeurtenissen die in werkelijkheid ook hebben plaatsgevonden en overgoten met een romantisch sausje, maar dat is te kort door de bocht.

De historische gebeurtenissen zijn het zogenaamde bloedbad van Vassy, waarbij in 1562 rooms-katholieke hertogen tientallen hugenoten tijdens hun zondagse samenkomst vermoordden, en de welbekende Bloedbruiloft. Dan zijn er twee hoofdpersonen die van elkaar gaan houden: een knappe jongeman van adel en een diepgelovig meisje. Zij sterft, maar hij hoeft niet lang te treuren; een minstens zo lieve jongedame wordt zijn vrouw.

Het klinkt allemaal heel cliché en als je puur naar de gebeurtenissen kijkt, stelt het allemaal niet zoveel voor. Daarnaast zit de mensenwereld volgens dit boek wel heel simpel in elkaar: hugenoten zijn dapper en hun tegenstanders zijn slecht. De enige rooms-katholieken die zich bij de vervolgden aansluiten, waren nota bene al zeer beminnelijke wezens. Bovendien heeft de schrijver zijn verhaal zwaar overladen met ronkende en meestal totaal overbodige bijvoeglijke naamwoorden. Maar toch.

Dilemma
Ernst Schreiner, de auteur, weet je wel aan het denken te zetten, want wie staat niet aan de kant van de groep strijdbare hugenoten die hun en Gods vijanden met het zwaard te lijf willen gaan? Daartegenover klinken echter deze indringende woorden van een van de personages: „Vergeet niet dat alleen de zachtmoedigen het aardrijk zullen beërven! Reken erop dat allen die het zwaard nemen door het zwaard zullen vergaan! (…) God roept u heden toe: Steek uw zwaard in uw schede, Gaspard de Coligny, opdat dit zwaard zich niet tegen uzelf zal keren!”

Een antwoord geeft de schrijver niet op dit dilemma, maar hij geeft wel een aanwijzing. Juist de hoofdpersoon die beschreven wordt als iemand die dicht bij God leeft, pleit ervoor je vijand lief te hebben en je niet met wapens te verdedigen. Ook als het op sterven aankomt, houdt dit personage hieraan vast; des te aangrijpender is het onbegrip van de medegelovige die met het zwaard klaarstaat om de aanval te vergelden, maar te horen krijgt: „Wreek mij... door de vijanden lief te hebben...! In plaats van het zwaard... neem het Woord... In plaats van de vloek... spreek een zegen...! Word een strijder... voor het Evangelie...!”, waarna de gewonde sterft.

Spiegel
Dat is de kracht van dit eenvoudige verhaal. Het houdt je een spiegel voor: Wat zou jij in die situatie hebben gedaan? Dat doet het boek niet alleen met de niet te omzeilen vraag of je wel of niet het zwaard mag gebruiken om je absoluut goede zaak te verdedigen, maar ook met andere gebeurtenissen, waarbij de personen een bepaalde beslissing nemen en waarbij tegelijkertijd op de lezer de vraag afkomt: Had jij dan wel de juiste keuze gemaakt?