Uitgever zet vaart achter vertaling romans Spanjaard Pérez Galdós

Het drama van een verschoppelinge

Honderdtwintig jaar na verschijning van het origineel kwam er een Nederlandse vertaling uit van ”Marianela”, een roman van de Spanjaard Benito Pérez Galdós. Er moet inderdaad snel méér van Galdós vertaald worden dan de twee romans (”Miau” en ”Tristana”) die al in het Nederlands voorhanden waren, vindt de uitgever.

Benito Pérez Galdós (1843-1920) wordt nogal eens vergeleken met Tolstoj, Balzac en Dickens, wiens ”Pickwick Papers” hij vertaalde. Wat krijgen we extra als er meer van Galdós beschikbaar komt?

Directeur Paul Menken van de Leidse uitgevers Menken Kasander & Wigman hoeft niet lang na te denken: „Het typisch Spaanse! Die sfeer van het Spanje eind negentiende en begin twintigste eeuw. En daarbij, Pérez Galdós is een goed auteur, het is een virtuoos, in zijn tijd telde hij mee in Europa. Hij is het waard om aan de vergetelheid ontrukt te worden.”

Menken vertelt erbij dat het werk van Galdós bovendien goed past in de Spaanse Bibliotheek van zijn uitgeverij. Vijf jaar na de start telt dit fonds ruim twintig titels van boeken die oorspronkelijk in het Spaans of het Catalaans zijn geschreven. Door auteurs uit Spanje of Latijns-Amerika. De nadruk ligt op romans, maar het fonds van degelijk gebonden boeken heeft ook het ”Dagboek 1919-1920” van de in 1989 overleden schilder Salvador Dalí.

De uitgever wil dit voorjaar komen met een Nederlandse vertaling van wat velen als het hoogtepunt uit het oeuvre van Pérez Galdós zien: ”Fortunata en Jacinta”, de geschiedenis van twee getrouwde vrouwen uit zeer verschillende milieus wier wegen elkaar op ongedachte momenten toch kruisen. Verder staan van Galdós op het programma: ”Mevrouw Bringas”, ”Tormento” en ”Vriend Manso”. Daar tekenen diverse vertalers voor.

”Marianela”
Het onlangs vertaalde ”Marianela” is een vroeg werk (1878) van Galdós. Het werd ooit omschreven als „een tragische idylle.” Marianela, een arm en lelijk meisje uit de Noord-Spaanse mijnstreek, is de onafscheidelijke geleidster van Pablo, de knappe maar blindgeboren zoon van een herenboer. Als er een oogarts naar het mijndorp komt en een geslaagde poging doet Pablo te opereren, ziet de jongeman dat Marianela het absolute tegendeel is van het beeldschone meisje dat hij steeds aan zijn zijde dacht te hebben. Marianela, die dit dramatische moment heeft voelen aankomen, is dan al een mentaal en lichamelijk wrak en sterft enkele ogenblikken daarna.

Contrasten
De samenleving in ”Marianela” is een samenleving van contrasten, tussen rijk en arm, tussen industrie en platteland, tussen geletterd en dom (gehouden). Ook een samenleving waarin het katholicisme beslag legt. Soms is dat beslag een dun vernisje, dat de onbekendheid met de werkelijke bijbelse waarheden duidelijk aan het licht laat komen. Men gaat lichtvoetig om met de namen van God, Maria en de 'heiligen'. En Marianela is er diep van overtuigd dat Maria veel barmhartiger is dan God... De arts Golfín echter, in het dramatische nachtelijke gesprek waarmee hij Marianela van zelfmoord weet te weerhouden, gebruikt argumenten die in de spreekkamer van een christelijk psychiater niet zouden misstaan.

De op de Canarische Eilanden geboren journalist, schrijver en parlementslid Benito Pérez Galdós wordt de bekendste en productiefste Spaanse romanschrijver van de 19e eeuw genoemd. Hij is een van de drie grote vertegenwoordigers van het Spaanse realisme. Productiefste, inderdaad. Allereerst is hij de schepper van een 46 (!) delen omvattende verzameling historische romans. Deze ”Episodios Nacionales” behandelen de Spaanse geschiedenis tussen 1805 (de slag bij Trafalgar) en 1874 (het begin van de restauratie na de Eerste Spaanse Republiek). Zijn eigen tijd komt aan bod in een eveneens groot aantal romans. In totaal schreef hij er 77.

Overtuigd liberaal
De privé-omgang met vrouwen van de vrijgezel Galdós moet vooral niet in een handboek verwerkt worden. Wél was hij een sociaal bewogen en overtuigd liberaal, die zich krachtig verzet heeft tegen iedere vorm van onverdraagzaamheid en onoprechtheid in de Spaanse samenleving, ook al leverde hem dat het etiket ”antiklerikaal” op. Een goed voorbeeld –er zijn tal van voorbeelden te noemen– is zijn tekening van de geestelijke don Inocencio in de roman ”Doña Perfecta”, een man die lang niet zo onschuldig is als zijn naam doet vermoeden en zeker niet oprecht.