Kleurrijk boek fungeert als enthousiaste gids

Kennismaken met hernhutters

Wie door het centrum van Zeist rijdt, fietst of loopt, kan het slot met de daarbijbehorende pleinen nauwelijks missen. De drukte in de bedrijfjes van een eeuw geleden en de aanloop in de winkels zijn anno 1999 verdwenen. Wat bleef, zijn de karakteristieke panden aan Broeder- en Zusterplein, aan de Karpervijver en de Lageweg. Met ”Herrnhutters in Zeist” gaat gids Henk Wels ons voor om kennis te maken met de geschiedenis van de Broedergemeente.

De geschiedenis van de hernhutters in Nederland is al diverse malen beschreven. Bij het 250-jarig bestaan van de Broedergemeente in Zeist, in 1996, verscheen nog een veelzijdige bundel met opstellen.

De gepensioneerde onderwijzer Henk Wels heeft in ”Herrnhutters in Zeist” voor een nieuwe insteek gekozen: Hij neemt zijn uitgangspunt in de gebouwen van de Zeister gemeente. Als gids leidde hij vele wandelaars rond over de pleinen van Slot Zeist. Tegelijkertijd bleef hij in archieven, fotocollecties, oude kranten en bladen speuren naar de geschiedenis van de Broedergemeente.

Het resultaat is een met zorg samengesteld boek, dat voortreffelijk is geïllustreerd. Al lezende proef je iets van de sfeer uit verleden tijden. We 'lopen' langs het pand aan het Zusterplein, waar tot de brand in 1924 het blindeninstituut Bartiméüs was gevestigd. Aan hetzelfde plein woonde dr. J. M. van der Linde, die leidinggaf aan het eigen seminarie voor (vooral) Surinaamse studenten. Hij woonde vlak bij de ”Gemeinsaal”, waar de gemeente haar erediensten vierde.

Het Broederplein bruiste op zijn beurt van de activiteiten, van kleinschalige nijverheid tot de winkel van Van Wees & Weiss, die uitgroeide tot een bekend textielconcern. Maar ook de jongensschool was er gevestigd. Uit het boek blijkt opnieuw hoe nauw wonen, werken en geloven bij de hernhutters op elkaar betrokken waren.

Vaste prijzen
Aan de benadering van Wels om in het boek als gids langs de gebouwen te lopen, kleeft ook een nadeel. De lezer krijgt een wat fragmentarisch beeld van wonen en werken in de Zeister Broedergemeente. Voor een deel wordt dit manco gecompenseerd door de informatieve inleiding over hernhutters in Nederland, van de hand van dr. P. Peucker, archivaris te Herrnhut. In zijn bijdrage lezen we ook dat de winkels in het Zeister Broederhuis (in geheel Nederland bekend) de eerste in ons land waren met vaste prijzen.

Zij die door middel van het waardevolle boek van Wels Slot Zeist 'bezoeken', zullen daar heel wat te zien hebben. Al 'lopend' mis je wel eens een goede plattegrond waarop alle gebouwen staan die besproken worden.