Volgens Edwards is er geen geloof zonder gevoel

Diepe analyse van geestelijk leven

De bekende Amerikaanse theoloog Jonathan Edwards (1703-1758) schreef zijn ”Religious Affections” tegen de achtergrond van de grote opwekkingen van zijn dagen. Dit boek wordt algemeen erkend als de diepste analyse van het geestelijk leven. In ons taalgebied verscheen een samenvatting van ”Religious Affections”: ”Geen geloof zonder gevoel”.

Edwards maakt enerzijds duidelijk dat het christelijk leven uit ervaring bestaat. Het is onmogelijk een kind van God te zijn zonder het diepe gevoel van liefde tot God, haat tegen de zonde, berouw over de zonde, heimwee naar meer kennis van God en medelijden met een onbekeerde medemens. De diepste richting van ons hart wordt bepaald door liefde. Het voorwerp van onze liefde bepaalt ons doen en laten, denken en begeren. In die zin is er op aarde al iets van de hemel. Daar zal het een volheid van liefde zijn.

Anderzijds geeft Edwards op een magistrale wijze aan dat onze gevoelens wel moeten worden getoetst. Niet alle ervaring is zaligmakend. De hevigheid van onze gevoelens bewijst niet de geestelijkheid ervan. Als we er opgewonden van raken en druk spreken, is dat geen garantie voor de echtheid van onze geraaktheid. Dat troost voorkomt na verwarring en angst bewijst nog niet dat de Heilige Geest ons trekt.

Geraaktheid
Op een ontnuchterende wijze merkt Edwards op dat geraaktheid door een bepaalde tekst niet betekent dat Gods Geest in ons bezig is. Immers, een tekst die ons aanspreekt, is niet meer waar dan andere teksten in Gods Woord. We krijgen niet alleen bepaalde teksten, maar de hele Bijbel.

Wat zijn dan wel kenmerken van het innerlijke werk van de Heilige Geest in onze ziel? Een van de kenmerken van het werk van Gods Geest in ons leven is dat we gericht worden op God. Hij is voor ons niet slechts een begrip, maar een levende werkelijkheid, een levend Persoon. We krijgen dorst naar Hem. We hebben genoeg aan Hem zonder dat we ooit genoeg krijgen van Hem. We zien Zijn heerlijkheid niet slechts in Zijn majesteit in de natuur, maar vooral in Zijn heiligheid.

Verandering
Het is onmogelijk dat we tot kennis van de Heere komen, zonder dat dit ons verandert. Integendeel, de geestelijke kennis legt beslag op ons hele wezen. Vergevingsgezindheid, barmhartigheid en vrede gaan ons leven kenmerken. De inwoning van de Geest in ons hart is zo beslissend dat het de weerbarstige zondige en egoïstische natuur doorbreekt. Zo gaan bevindelijk leven en veranderend leven hand in hand.

Het is zelfs zo dat de vruchten van de Geest in de praktijk van het leven het beste bewijs van bekering zijn. Immers, niemand dan alleen Gods kind is in staat om een vijand hartelijk lief te hebben. Dat is niet na te maken, maar een onweerlegbaar bewijs van Gods tegenwoordigheid.

Het bovenstaande betekent niet dat de christen rust in zijn bekering. Er is geen ander rustpunt voor de ziel dan de levende God. Als het gaat om ons en onze bekering, worden we onuitstaanbare en hoogmoedige mensen. Maar als God de eerste is ons leven, blijft ons leven gestempeld door ootmoed. We leven voor Zijn heilig aangezicht. Dat geeft een blijvende knak aan ons ”ik”.

Smaakmaker
Hier hebt u een kleine indruk van de inhoud van het werkje ”Geen geloof zonder gevoel” Het is een samenvatting van en een smaakmaker voor het grote standaardwerk van Edwards' ”Religious Affections”. Ik heb slechts één kritiekpuntje; het woord ”affections” zou ik liever vertalen door ”affecten” dan door ”emoties”.

Calvijn is te waarderen om zijn evenwichtigheid, Boston om zijn inzicht in de onvoorwaardelijke evangelieprediking, Kohlbrugge om zijn diepe inzicht in de blijvende gebrokenheid van het christelijk leven en Edwards om zijn majestueuze verwoording van de kracht van het geestelijk leven. Zo heeft hij een plaats in de katholieke gemeenschap der heiligen van alle tijden.